Zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa czy poszczególnych składników wchodzących w jej skład?

Zgodnie z zapisami art. 2 pkt. 27e ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) - zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa nazywamy „organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania”.

Podstawą zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest zorganizowany, autonomiczny zespół składników materialnych i niematerialnych czyli, jak uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w indywidualnej interpretacji z dnia 10 października 2008 r., nr ILPB3/423-446/08-2/HS: „aktywa trwałe, obrotowe, a także czynnik ludzki czyli kadra pracownicza.

Zgodnie z omawianą definicją, wraz ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa muszą przejść na nabywcę związane z nią zobowiązania, rozumiane jako płatności za usługi lub towary powstałe na rzecz zorganizowanej części przedsiębiorstwa przed jego zbyciem. Jak wskazał przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 12 października 2010 r., nr IBPP3/443-507/10/IK:

„konsekwencją finansowego wyodrębnienia zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest konieczność przypisania do niej wszelkich zobowiązań związanych z jej działalnością. Zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest zatem możliwe tylko w przypadku, gdy na nabywcę zostaną przeniesione wszystkie zobowiązania wcześniej jej przypisane. Oddział pozbawiony choćby części zobowiązań związanych z prowadzoną przez niego działalnością traci status zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Nie można bowiem zobowiązań ciążących na konkretnym majątku wydzielać i odrywać od tego majątku (traktować odrębnie od tego majątku)”.

Podobnie Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 29 czerwca 2010 r., nr ILPB3/423-304/10-4/EK, uznał, że pomimo spełnienia wszystkich przesłanek uznania składników majątku za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, poza spełnieniem warunku braku przejścia zobowiązań na nabywcę, zbywany majątek nie stanowi zorganizowanej części przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.

Kolejną składową definicji jest organizacyjne i finansowe wyodrębnienie zespołu składników materialnych i niematerialnych. Zgodnie z interpretacją z dnia 19 października 2010 r., sygn. IPPP1-443-808/10-4/EK Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie organizacyjne wyodrębnienie oznacza, że „zorganizowana część przedsiębiorstwa ma swoje miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika jako dział, wydział, oddział itp. Przy czym, w doktrynie zwraca sie uwagę, że organizacyjne wyodrębnienie powinno być dokonane na bazie statutu, regulaminu lub innego aktu o podobnym charakterze”.

Z kolei finansowe wyodrębnienie oznacza możliwość przyporządkowania zespołowi składników materialnych i niematerialnych odpowiadających im wartości przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań realizowanych przez przedmiot aportu. Przypisywanie określonych wartości powinno się odbywać przy wykorzystaniu odpowiednich systemów ewidencji, np. systemu księgowo-finansowego. Taką interpretację przedstawił przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w indywidualnej interpretacji z dnia 3 listopada 2010 r., sygn. ITPP1/443-760/10/BK.

Finansowe wyodrębnienie oznaczać może również odrębny plan finansowy i budżet oraz wyodrębniony zakładowy plan kont, wykorzystywany wyłącznie do rejestrowania zdarzeń gospodarczych związanych z działalnością zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Analiza wykładni prowadzi do wniosku, że wyodrębnienie kont wyłącznie dla celów informacyjnych, nie jest wystarczające, z uwagi na konieczność prowadzenia ewidencji księgowej w sposób umożliwiający faktyczne zarządzanie zespołem składników majątkowych i zasobami kadry pracowniczej. Należy dodatkowo przyjąć, iż finansowe wyodrębnienie oznaczać może również finansowanie danej działalności z przychodów generowanych przez tę właśnie działalność. Zaprezentowana interpretacja pojęcia odrębności finansowej wymagać będzie prowadzenia odrębnego rachunku bankowego, na którym ewidencjonowane będą obroty związane z tą działalnością.