Jak rozliczyć wykorzystanie przez pracownika samochodu do celów prywatnych

RADA

Wykorzystanie samochodu przez pracownika do celów prywatnych podlega VAT, jeśli pracodawcy przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu towarów lub usług wykorzystywanych przy nieodpłatnym świadczeniu. Dlatego jeśli odliczacie VAT w związku z tym świadczeniem, to powiniście naliczyć VAT. O skutkach ewentualnej częściowej odpłatności w przypadkach, o których mowa w pytaniu, szerzej w uzasadnieniu.

UZASADNIENIE

W pewnych sytuacjach również nieodpłatne świadczenie usługi rodzi obowiązek rozliczenia podatku. Tak samo jak odpłatne świadczenie usług traktuje się bowiem nieodpłatne świadczenie usług, niebędące dostawą towarów, na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług. Należy w tym przypadku spełnić warunek: świadczenia nie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części.

Jeżeli więc nieodpłatna usługa nie jest związana z prowadzonym przedsiębiorstwem, w szczególności jest związana z celami osobistymi pracownika, a podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu towaru (samochód, paliwo) lub usług wykorzystywanych przy tej nieodpłatnej usłudze, to taka czynność rodzi obowiązek rozliczenia VAT. Należy ją więc udokumentować przez wystawienie faktury wewnętrznej. Podatnik będzie obowiązany do rozliczania podatku należnego według stawki 22%. Przykłady poniżej.

Całkowicie nieodpłatne świadczenie

W przypadku usług nieodpłatnych podstawą opodatkowania jest koszt świadczenia takiej usługi poniesiony przez podatnika. Do wartości nieodpłatnego świadczenia będzie więc także wliczany, co do zasady, koszt paliwa, który ponosi pracodawca, chyba że nie mamy do czynienia z samochodem ciężarowym w rozumieniu ustawy o VAT. Dlatego jeżeli do pokrywania kosztów paliwa zobowiązany jest pracownik, który używa samochód osobowy (przy zakupie paliwa nie przysługuje prawo do odliczenia VAT), to wartość ta nie będzie wliczana do wartości nieodpłatnego świadczenia (patrz: pismo Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 5 sierpnia 2005 r. nr 1472/RPŁ/415-59/05/SZM).

Dla ułatwienia rozliczania tego typu czynności, również dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych, warto aby podatnik uregulował w umowie z pracownikiem lub regulaminie zasady korzystania przez pracowników ze służbowych samochodów. Najczęściej bowiem pojazdy służbowe nie są wykorzystywane wyłącznie celach prywatnych. Ustalenie wielkości świadczenia będzie o wiele prostsze, jeżeli pracownik będzie prowadził ewidencję przebiegu pojazdu, ujmując w niej zarówno podróże służbowe, jak i prywatne, co pozwoli na określenie m.in. liczby kilometrów przejechanych w danym okresie na cele służbowe i prywatne. Akceptowanym przez niektóre organy skarbowe jest bowiem kalkulowanie kosztów ryczałtowo w oparciu o tzw. kilometrówkę, czyli iloczynu liczby przejechanych kilometrów oraz stawki za jeden kilometr przebiegu. Następnie przyjęcie tej wartości jako kwoty brutto i wyliczenie podatku metodą „w stu”.

Przykład

Z ewidencji przebiegu pojazdu prowadzonej przez pracownika wynika, że używany samochód osobowy o pojemności 2000 cm³ przejechał w danym miesiącu do celów służbowych 7000 km, do celów prywatnych 1000 km. Przyjmując stawkę za km kwotę 0,8358 zł wartość świadczenia ustalona w sposób ryczałtowy wynosi 835,80 złotych. Stosując metodę „w stu” kwota podatku wykazana na fakturze wewnętrznej wynosi 150,72 złotych.

Limit ryczałtu samochodowego znajdą Państwo na stronie www.bv.infor.pl w zakładce Wskaźniki i stawki.

Taki sposób rozliczenia wskazał między Naczelnik Małopolskiego Urzędu Skarbowego w Krakowie w piśmie z 27 stycznia 2006 r. nr DP1/443-123/05/PG/7562. Należy przy tym zaznaczyć, że przepisy dot. tzw. „kilometrówki” służą, co do zasady innym celom. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem, dla celów podatku dochodowego byłoby doliczenie do stawki za kilometr „rozsądnej” marży, aby jak najlepiej oddać wartość rynkową świadczenia, która stanowić będzie przychód po stronie pracownika, np. zamiast stawki za kilometr 0,8358 złotych określić ją na poziomie 0,9 złotego i poprzeć uzasadnieniem tak przyjętego rozwiązania. Na pewno stawkę należy ustalić na poziomie mniejszym niż stawka za km za usługi taxi, czy przewozu osób w danej miejscowości, bo nie dochodzi do udostępnienia pojazdu wraz z kierowcą.

Częściowo nieodpłatne świadczenie

Bardziej skomplikowanym do rozliczenia wydaje się przekazanie pracownikowi samochodu służbowego do używania oraz obciążenie go kosztami paliwa - ponosi on bowiem częściową odpłatność. Po pierwsze, ustalając wartość świadczenia nieodpłatnego, należy oczywiście uwzględnić, o czym była już mowa, koszt paliwa ponoszony przez pracownika. Koszt ponoszony przez podatnika będzie uwzględniał amortyzację pojazdu i inne koszty (pośrednie i bezpośrednie) świadczenia usług, przy których nabyciu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Po drugie, chcąc obciążyć pracownika kosztami paliwa, dochodzi do odsprzedaży towaru. Czynność taka powinna być przez pracodawcę udokumentowana fakturą VAT. W przypadku osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej sprzedaż tę dokumentujemy paragonem fiskalnym. Jednym z problemów związanych z odsprzedażą paliw silnikowych będzie ustalenie, czy nie zachodzi obowiązek zaewidencjonowania tej sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej. W przypadku bowiem sprzedaży paliw silnikowych, bez względu na wysokość obrotu, ustawodawca nie przewidział zwolnień w tym zakresie. Również gdy sprzedaż jest dokonywana na rzecz pracownika.

Rozwiązaniem tego problemu jest takie ukształtowanie zasad korzystania z samochodu służbowego, aby pracownik ponosił koszt paliwa w imieniu własnym i na swój rachunek. Nie zajdzie wtedy konieczność przerzucenia na niego tych kosztów. Podstawa opodatkowania nieodpłatnego świadczenia nadal nie będzie obejmować kosztów paliwa.

• art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1-2, art. 29 ust. 12, art. 106 ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 141, poz. 888

• § 12 ust. 1-2 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 95, poz. 798; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 89, poz. 542

• § 4 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Ministra Finansów z 27 czerwca 2008 r. w sprawie kas rejestrujących - Dz.U. Nr 113, poz. 720

Paweł Dymlang

doradca podatkowy