REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ewidencja księgowa wynagrodzeń (cz. II)

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W jaki sposób dostosować ewidencję księgową do wymagań przepisów podatkowych?
W związku ze zmianą przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych od 1 stycznia 2005 r. niewypłacone wynagrodzenia z tytułu umów o pracę – podobnie wcześniej z tytułu umów-zleceń i o dzieło – oraz nieopłacone składki z tytułu ubezpieczeń społecznych nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Analogiczne zasady wprowadzono do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym kwoty wykazane w księgach rachunkowych prowadzonych zgodnie z ustawą o rachunkowości będą różne od wartości uznawanych za koszt przez prawo podatkowe.
W firmach zatrudniających wielu pracowników sposób ewidencjonowania, a szczególnie weryfikowania zapisów analitycznych dotyczących wynagrodzeń oraz składek na ubezpieczenie, jest pracochłonny. Dlatego też należy tak zorganizować księgi rachunkowe, żeby możliwe było uzyskanie danych liczbowych zarówno dla celów bilansowych, jak i podatkowych (czyli sporządzenia deklaracji CIT-2 i PIT-5). Najlepszą ewidencję analityczną można stworzyć na podstawie treści wynikających z druków odpowiednich deklaracji podatkowych i ubezpieczeniowych. Wiarygodne dane uzyskamy przez wyodrębnienie kont analitycznych oznaczonych dodatkowo np. NKUP. Pod datą wypłacenia wynagrodzeń i opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, nie później niż na koniec miesiąca, kwoty, które są uznane przez prawo podatkowe, należy wyksięgować, np. zapisem czerwonym z konta oznaczonego NKUP na konto, na którym ujmowane są wartości uznane przez prawo podatkowe. Wartości, które będą i nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów, muszą być zgodne z dowodami źródłowymi.
Przykład
Wynagrodzenia za styczeń wypłacane są 10 lutego. Podobnie w miesiącu następnym (marcu) płacone są składki na ubezpieczenie społeczne. W jaki sposób należy ująć powyższe operacje w księgach rachunkowych?
Pod datą 31 stycznia w księgach rachunkowych należy dokonać następującego księgowania:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Możliwe jest zastosowanie innej formy księgowań, tj. zapisu po stronie przeciwnej.
Przykład
W księgach rachunkowych ujęto zapisem pod datą 31 stycznia:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Jak widać, księgowania dotyczą kwot brutto, chociaż stają się one kosztem pod datą wypłaty w kwotach netto.
W przypadku stosowania różnych zbiorów z różnych programów komputerowych, dla uzgodnienia, sprawdzenia i zweryfikowania danych liczbowych, na koniec okresu sprawozdawczego wskazane jest sporządzenie zestawień zapisów księgowych dokonanych na kontach ksiąg pomocniczych. Podobnie jak dla wszystkich zdarzeń gospodarczych, tak dla wynagrodzeń oraz składek należy zwrócić uwagę na pojęcie „okres sprawozdawczy”. Przez okres sprawozdawczy należy rozumieć „...okres, za który sporządza się sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą lub inne sprawozdania sporządzane na podstawie ksiąg rachunkowych...” (art. 3 ust. 1 pkt 8 u.o r.). Takim innym sprawozdaniem są więc między innymi deklaracje w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, deklaracje składane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych itp.
Wymagania wobec ksiąg rachunkowych w zakresie rozrachunków z pracownikami z tytułu wynagrodzeń
Ustawa o rachunkowości nie stawia szczególnych wymogów w zakresie sposobu ewidencjonowania kosztów i rozrachunków z tytułu wynagrodzeń oraz ubezpieczeń społecznych. Ogólne warunki prowadzenia ksiąg rachunkowych zawarte są w art. 9–25 ustawy o rachunkowości. Odnoszą się one w takim samym stopniu do wszystkich dowodów księgowych dotyczących zdarzeń gospodarczych, a więc także wynagrodzeń i potrąceń z różnych tytułów (w tym z tytułu ubezpieczeń społecznych).
W praktyce dla tego zakresu zagadnień przyjęto różne rozwiązania i stopnie szczegółowości. Często w przedsiębiorstwach prowadzi się ewidencje analityczne o bardzo dużym stopniu szczegółowości lub odwrotnie, zbyt scalone. W obu przypadkach ewidencje te nie ułatwiają uzgodnienia naliczeń i rozliczeń. Dużym utrudnieniem jest fakt, że w wielu przypadkach ewidencje zawierają niespójne dane liczbowe. Mówiąc o ewidencji wynagrodzeń oraz potrąceń z wynagrodzeń, nie można jej jednak traktować jako odrębny, wyalienowany zbiór danych. Ewidencję należy tworzyć i postrzegać jako fragment systemu rachunkowości jednostki. Stąd występujące w przedsiębiorstwach obok programów finansowo-księgowych programy „wynagrodzenia”, „płace” oraz „płatnik” powinny wykazywać zgodne lub pochodne – dające się kojarzyć z wykorzystaniem prostych działań matematycznych – dane liczbowe.
Czy możliwe jest zatem ewidencjonowanie różnych co do rodzaju potrąceń na jednym koncie analitycznym? Tak, ale jest to mało przejrzyste i mało przydatne w praktyce.
Ewidencja potrąceń z wynagrodzeń
W każdej firmie zatrudniającej pracowników występują wynagrodzenia i składki na ubezpieczenie społeczne. Oznacza to konieczność dokonywania potrąceń z wynagrodzeń. Kanon tych potrąceń jest stały i ogólnie ujmując można wyodrębnić:
1) składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
2) zaliczki na podatek dochodowy,
3) zaliczki z tytułu wynagrodzeń,
4) inne potrącenia.
Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne płacone przez ubezpieczonych będą ewidencjonowane na tych samych kontach, na których są ewidencjonowane składki obciążające płatnika. W wartości łącznej stanowią zobowiązanie podlegające rozliczeniu z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.
Zaliczki na podatek dochodowy wykazywane w deklaracji PIT-4 podlegają rozliczeniu z urzędem skarbowym i ujmowane są na koncie „Rozrachunki publicznoprawne” (na odpowiednim koncie analitycznym). W tym zakresie występują na ogół dwa konta analityczne pozwalające na szybkie rozliczenie podatku należnego:
• konto do ewidencji i rozliczenia zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzeń ze stosunku pracy,
• konto do ewidencji i rozliczenia pobranych zaliczek na podatek dochodowy od wypłat z tytułu umów-zleceń, o dzieło – dotyczących osób fizycznych (przede wszystkim niebędących pracownikami firmy).
Zestawienia kontrolne
Wszelkie zapisy na kontach mogą mieć miejsce, pod warunkiem że są udokumentowane. Dla potwierdzenia ujęcia w księgach rachunkowych dowodów, grupy dowodów, przetworzenia danych konieczne jest sporządzanie tabulogramów (wydruków) nie tylko ostatecznych, ale często także kontrolnych. Ich rodzaj, forma i zakres oraz moment tworzenia zależą od indywidualnych uwarunkowań jednostki oraz od stosowanego systemu informatycznego. Za tabulogramy kontrolne dla sprawdzenia (rozliczenia, zweryfikowania) wynagrodzeń, składek na ubezpieczenie oraz pozostałych kwot zmniejszających wynagrodzenie można uważać wydruki z programu np. „wynagrodzenia” oraz „płatnik”. Wymaga to jednak przemyślanej i starannie opracowanej ewidencji. Dużym ułatwieniem są właściwie opracowane zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych (polityka rachunkowości). Dokładne wskazanie objaśnień, skrótów, oznakowania dowodów źródłowych ułatwi zapewnienie zgodności wybranych dziedzin z innymi (prowadzonymi w odrębnych programach) urządzeniami księgowymi. Należy pamiętać, że przy tworzeniu ewidencji punktem wyjścia są konta księgi głównej oraz konta ksiąg pomocniczych. Tworzenie i przechowywanie dowodów i wydruków objęte jest tymi samymi zasadami, które odnoszą się do ksiąg rachunkowych.
Źródła finansowania wynagrodzeń oraz składek na ubezpieczenia społeczne w księgach rachunkowych
W rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany u pracodawcy z tytułu pozostawania w ramach stosunku pracy. Takim przychodem są więc wypłaty pieniężne oraz wartości pieniężne świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie obligują do prowadzenia określonej ewidencji, np. według źródeł finansowania tych przychodów. Z ustawy o rachunkowości wiemy natomiast, że źródłami finansowania przychodów mogą być:
• koszty (koszty operacyjne – konta zespołu 4, 5, pozostałe koszty operacyjne – konto zespołu 7, koszty finansowe – konto zespołu 7),
• zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub inne fundusze – konta zespołu 8,
• koszty budowy, montażu nowych środków trwałych i ulepszenia już istniejących – konta zespołu 0,
• wynik finansowy – konto zespołu 8.
Te cztery źródła finansowania przychodów wyznaczają podstawowy zakres kont księgi głównej także dla ustalenia podstawy naliczenia składek na ubezpieczenie społeczne. Należy pamiętać, że np. należne pracownikom wynagrodzenia dotyczące kosztów budowy środków trwałych obciążą, podobnie jak składki na ubezpieczenia społeczne, konto „Środki trwałe w budowie”. Podobnie należy pamiętać o ujęciu wynagrodzeń z zysku na koncie „Zysk do podziału”, a wynagrodzeń dotyczących sfery socjalnej na koncie „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych”.
Niezbędna dla tego zakresu ewidencja składek (na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) obciążających pracodawcę, oprócz powyżej przedstawionych zasad, wymaga:
• ujęcia składek na różnych kontach stanowiących o źródłach finansowania,
• naliczania bądź nienaliczania składek w zależności od rodzaju przychodów.
Dodatkowo wskazane jest zachowanie „czystości zapisów”. Pomimo że nie jest to wymóg ustawowy, to zdecydowanie ułatwia uzgodnienie i weryfikowanie zapisów na kontach. Co jeszcze jest bardzo ważne? Ustalone w wyniku weryfikacji różnice, błędy, kwoty korygujące itp. należy bezwzględnie ująć w księgach rachunkowych na odpowiednich kontach na podstawie dowodu PK.
Opisane powyżej rozwiązania wskazują na konieczność tworzenia bardzo rozbudowanej ewidencji analitycznej. Nie zawsze i nie w każdym przedsiębiorstwie takiej samej. Tak więc nie ma jednego sposobu na zorganizowanie prawidłowo funkcjonującej ewidencji. Rozwiązań jest tyle, jak szeroki jest zakres każdego z pojęć.
Podstawa prawna:
ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 654 z późn.zm.),
ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.),
ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.).
dr Weronika Gackowska


Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Prawo Przedsiębiorcy

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co trzeba zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

REKLAMA

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

REKLAMA