Sprzedaż premiowa – wyjaśnienie wątpliwości podatkowych

SPIS TREŚCI

• Sprzedaż premiowa a podatki
  • Sprzedaż premiowa w działalności gospodarczej
  • Wydatki poniesione na zakup nagród
  • Dokumentowanie sprzedaży premiowej
  • Podatkowe skutki otrzymania premii
  • Obowiązki organizatora sprzedaży premiowej
  • Sposoby na zneutralizowanie podatku
  • Promocje zbliżone do sprzedaży premiowej

Sprzedaż premiowa to jeden z częściej spotykanych zabiegów marketingowych służących pozyskaniu nowych odbiorców lub utrzymaniu dotychczasowej pozycji rynkowej w warunkach silnej konkurencji. Polega ona na uatrakcyjnieniu zakupu towarów lub usług przez dołączanie do nich rozmaitych „premii”, będących dodatkowym, nieodpłatnym przysporzeniem majątkowym na rzecz klienta. Premią mogą być nagrody rzeczowe, zakupione usługi obce (np. wycieczka), atrakcyjne opakowanie, a nawet bonus w postaci darmowego dostarczenia towaru do domu odbiorcy.

Podkreślenia wymaga okoliczność, że premią powinny być towary lub usługi inne niż przedmiot zasadniczej transakcji, gdyż celem omawianego działania nie jest obniżenie ceny sprzedawanego towaru lub usługi, lecz motywacja partnerów handlowych do dalszej współpracy. Z tego samego powodu premia wspierająca sprzedaż podstawową nie może polegać na wręczeniu pieniędzy. W ostatnich latach upowszechniła się forma sprzedaży premiowej z użyciem tzw. kart lojalnościowych, za pomocą których dana osoba zdobywa punkty, wymieniane następnie na przedmioty z katalogu.

Wydanie nagrody nie jest w przypadku sprzedaży premiowej realizacją umowy darowizny, lecz następuje w drodze czynności jednostronnej. Istotne jest, aby nagroda była gwarantowana, tj. wydawana każdemu, kto spełni z góry określone warunki promocji.

Wydatki na organizację sprzedaży premiowej nie stanowią kosztów reprezentacji, co należy podkreślić w kontekście restrykcyjnej treści art. 23 ust. 1 pkt 23 u.p.d.o.f. Możliwość uznania zakupionych nagród za rodzaj wydatków reprezentacyjnych, czyli takich, które nie generują kosztów podatkowych, wzbudza obawy przedsiębiorców i nierzadko prowadzi do zaniechania omawianych akcji marketingowych. Tymczasem, zgodnie z utrwaloną linią interpretacyjną organów podatkowych, wydatki na zakup premii stanowią koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f., ponieważ służą podniesieniu atrakcyjności towaru, pozyskaniu klienteli i zwiększeniu przychodów z działalności gospodarczej. Podkreślają to organy podatkowe, m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 23 listopada 2009 r. (nr IBP-BI/1/415-720/09/AB): „Organizacja sprzedaży premiowej oznacza dla sprzedającego ponoszenie określonych wydatków, przede wszystkim związanych z zakupem stosownych nagród. Mamy tu do czynienia z wydatkami służącymi zachęceniu klientów do dokonywania zakupów, a tym samym mającymi wpływ na zwiększenie przychodów. Są to zatem wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów. Jednocześnie, przedmiotowe wydatki nie znajdują się na liście kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 cytowanej ustawy”.

Zdaniem fiskusa nakłady na zakup premii są kosztami pośrednio związanymi z przychodami, a zatem powinny być potrącane w dacie poniesienia.

Jeżeli zatem nabywca (osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej lub osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą, która jednak nie otrzymała nagrody w związku z działalnością gospodarczą) otrzymuje w ramach sprzedaży premiowej nagrodę o wartości nieprzekraczającej 760 zł, to znaczy, że nie obciążają go żadne zobowiązania podatkowe z tego tytułu. Również organizator akcji promocyjnej nie musi sporządzać deklaracji lub informacji podatkowych, związanych z przekazaniem nagrody.

Sytuacja zmienia się diametralnie, jeżeli powyższy limit zostanie przekroczony. W myśl art. 30 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. od przychodów z tytułu nagród związanych ze sprzedażą premiową pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10 proc. nagrody. Warto podkreślić, że w razie przekroczenia powyższego limitu opodatkowaniu podlega cała wartość uzyskanej premii, a nie tylko nadwyżka ponad kwotę 760 zł. Okoliczność tę powinni brać pod uwagę organizatorzy akcji, ponieważ w tym wypadku mniejsza wartość premii, może realnie oznaczać większą korzyść dla beneficjenta.

W tym miejscu wyjaśnienia wymaga kwestia ustalania wartości nagrody, czyli podstawy opodatkowania. Organizatorzy promocji zazwyczaj zakładają, że wartość tę wyznacza cena, jaką zapłacili nabywając dobra pełniące funkcję premii. Tego typu podejście będzie prawidłowe w odniesieniu do zakupionych usług, ale nie zawsze poprawne, w sytuacji gdy premię stanowią zakupione towary.

O sposobie wyceny nagrody dla celów podatkowych rozstrzyga art. 11 ust. 2a pkt 2 i 4 u.p.d.o.f. Z treści tego przepisu wynika, że wartość pieniężną nieodpłatnego świadczenia w postaci zakupionej usługi ustala się na podstawie cen zakupy. W pozostałych przypadkach (czyli np. wówczas, gdy przedmiotem nieodpłatnego świadczenia są zakupione towary) wyceny dokonuje się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Jeśli zatem towar przeznaczony na nagrody zakupiony został po cenie preferencyjnej, organizator promocji powinien go ponownie wycenić, stosując ceny rynkowe.

Artykuł 41 ust. 4 u.p.d.o.f. do poboru zryczałtowanego podatku obliguje sprzedawcę. Warunkiem odbioru nagrody powinno być wpłacenie przez klienta odpowiedniej kwoty tytułem należnej daniny (art. 41 ust. 7 u.p.d.o.f.). Jeśli beneficjent uchyla się od zapłaty, premia nie może zostać mu udostępniona.

Sprzedawca ma obowiązek przekazać kwotę zryczałtowanego podatku, w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek – na rachunek urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności.

W terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnik jest obowiązany sporządzić i przesłać urzędowi skarbowemu roczną deklarację na formularzu PIT-8AR (art. 42 ust. 1a u.p.d.o.f.).

Jeżeli premiowany zakup był realizowany w ramach działalności gospodarczej, otrzymana nagroda – bez względu na jej wartość – zaliczana jest do przychodów z tej działalności i opodatkowywana przez beneficjenta. W tym przypadku organizator akcji promocyjnej nie pobiera podatku ani nie sporządza deklaracji (informacji).

Zdarza się, że organizator, chcąc uczynić przekazanie nagrody neutralnym podatkowo dla beneficjenta, decyduje się uiścić podatek dochodowy za niego lub przekazać mu kwotę pieniężną odpowiadającą wartości zryczałtowanego podatku dochodowego. Skuteczność takiej czynności jest jednak dyskusyjna, ponieważ obowiązków o charakterze publicznoprawnym nie można skutecznie modyfikować ani przenosić na inne podmioty w drodze porozumień cywilnoprawnych. Beneficjent, jeśli jest przedsiębiorcą, będzie więc zobowiązany doliczyć wartość dokonanych na jego rzecz wpłat do przychodów z działalności gospodarczej.

U pozostałych uczestników sprzedaży premiowej, „ubruttowienie” nagrody będzie prowadzić do błędnego koła – wartość uiszczonego za klienta podatku trzeba bowiem doliczyć do wartości nagrody i ponownie obliczyć podatek od całości.

Argumentem na niekorzyść takiego rozwiązania są również wątpliwości, co do poprawności rozpoznania tego rodzaju wydatku w kosztach uzyskania przychodów organizatora sprzedaży premiowej. Fiskus zapewne zajmie stanowisko, że skoro nie ma prawnych podstaw do ponoszenia omawianych ciężarów przez sprzedawcę, to nie może być również mowy o rozpoznaniu kosztu podatkowego.

Z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 8 kwietnia 2009 r. (nr ILPB3/423-81/09-4/MC) wynika, że interesy klientów uczestniczących w akcji promocyjnej oraz organizatorów promocji lepiej chroni zabieg polegający na formalnie odpłatnym zbyciu przedmiotu pełniącego funkcję nagrody. Transakcja taka opiewa zazwyczaj na wartość symboliczną – 1 złotego lub 1 grosza. Zgodnie ze stanowiskiem organu podatkowego, wyrażonym w wymienionym piśmie: „udzielenie przez sprzedawcę bonifikaty (rabatu) w postaci sprzedaży towaru za 1 zł stanowi podstawę do pomniejszenia przychodu z tego tytułu.

Analogicznie kosztem uzyskania przychodu po stronie nabywcy będzie odpowiednio wartość rzeczy pomniejszona o udzieloną bonifikatę, a zatem jest to cena wyrażona w umowie. Nie można zatem mówić w tym przypadku o nieodpłatnym świadczeniu, gdyż w rzeczywistości nie miało ono miejsca. Niezmiernie istotny jest w omawianej sytuacji również fakt, iż Sprzedawca tak ustaloną promocję stosuje odpowiednio dla wszystkich swoich klientów, którzy przekroczyli określony poziom zakupów, co również potwierdza regulamin promocji. Należy zatem podkreślić, iż jest to ekonomicznie uzasadniona strategia firmy, a nie częściowo nieodpłatne świadczenie stosowane w stosunkach z danym podmiotem”.

Cytowane orzeczenie to jednak zbyt mało, aby uznać, że sprzedaż klientom nagrody za symboliczną kwotę jest w pełni bezpiecznym sposobem uniknięcia podatku dochodowego.

Artykuł 14 ust. 2 pkt 8 u.p.d.o.f. mówi przecież jasno, że do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Podobny obowiązek (nie przesądzając źródła przychodów) – w odniesieniu do podatników niebędących przedsiębiorcami – formułuje art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. W przepisach tych mowa jest również o świadczeniach częściowo odpłatnych. Sprzedaż towaru za symboliczną złotówkę spowoduje więc, że jako przychód będzie trzeba wykazać różnicę pomiędzy wartością rynkową a tą symboliczną ceną (art. 11 ust. 2b u.p.d.o.f.).