Opodatkowanie zachowku
Wygrałem w sądzie sprawę o zachowek w kwocie 24 000 zł przeciwko braciom. Jednocześnie sąd zasądził na moją rzecz koszty procesu w wysokości ok. 4000 zł. Wyrok jest nieprawomocny, a ja czekam na apelację moich przeciwników procesowych, którzy jednak już teraz straszą mnie fiskusem. Czy powinienem już uiścić podatek i w jakiej wysokości? Czy wliczam koszty procesu? Czy czekać na ostateczny werdykt sądu II instancji?
Powinien Pan zapłacić 512,55 zł tytułem podatku. Koszty procesu, co do zasady, nie generują przychodu i dlatego są obojętne podatkowo. Obowiązek podatkowy powstanie jednak z chwilą zaspokojenia roszczenia, więc nawet nie w momencie uprawomocnienia się wyroku, ale w chwili, gdy rzeczywiście uda się Panu wyegzekwować należne kwoty.
Zgodnie z art. 991 § 1 k.c., zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się – jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci darowizny, powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Milczenie spadkodawcy nic w tym zakresie nie zmienia, ponieważ zachowek jest właśnie pomyślany jako antidotum na owo milczenie – uzupełnia dorozumianą wolę spadkodawcy. Jak widzimy, zachowek jest instytucją, której istotę stanowi wynikające z mocy prawa zapewnienie osobom z kręgu najbliższej rodziny udziału w określonej części wartości spadku. Źródłem uprawnienia do zachowku (zdarzeniem wywołującym skutki prawne) jest śmierć spadkodawcy. Konkretyzacja uprawnienia tylko w jednej z jego form (tej „wierzycielskiej”) następuje w stosunku do spadkobiercy i tej sytuacji odpowiada powstanie obowiązku podatkowego „z chwilą przyjęcia spadku” w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Natomiast w stosunku do beneficjenta zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części właśnie przez spadkodawcę (ewentualnie zapisobiercę).
Opodatkowaniu podlega nabycie od jednej osoby własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
• 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej; zaliczamy tu małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów; jak widzimy należy Pan do pierwszej grupy,
• 7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej; zaliczamy tu zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych,
• 4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej; tu z kolei należy zakwalifikować wszelkie inne osoby.
Z kolei zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatek w pierwszej grupie oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad wskazaną kwotę wolną, według następującej skali:
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.Pozostaje nam zatem dokonać stosownych przeliczeń. Otóż przyjmując wartość zachowku na 24 000 zł, musimy odjąć od tej wartości kwotę wolną właściwą dla pierwszej grupy, czyli 9637 zł. Wynik to 14 363 zł i od takiej kwoty będziemy obliczać podatek. Jak łatwo zauważyć mieści się on w drugim przedziale tabeli, zatem podatek wyniesie 308,30 zł i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł, czyli 308,30 zł + (5% x 4085 zł), a zatem 308,30 zł + 204,25 zł. Ostatecznie powinien Pan zatem zapłacić 512,55 zł, ale dopiero po otrzymaniu pieniędzy, a do tego wiedzie jeszcze długa droga. Zakładając, że sąd II instancji utrzyma w mocy korzystny dla Pana wyrok, to dopiero po nadaniu klauzuli wykonalności może Pan złożyć do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji. Nie wiadomo przy tym, jak przedstawia się wypłacalność Pańskich dłużników. Trzeba się zatem uzbroić jeszcze w kilkumiesięczną cierpliwość.
Na koniec należy tylko zauważyć, że koszty procesu nie generują przychodu i dlatego są obojętne podatkowo. Nieco inaczej jest przy dochodzeniu należności z działalności gospodarczej – wtedy mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z pismem Izby Skarbowej w Poznaniu z 30 czerwca 2004 (nr PD-P/005W-142/03), u wierzyciela koszty procesowe, jako wydatki poniesione w związku z dochodzeniem należności na opłaty sądowe oraz usługi kancelarii prawnej, są w całości wydatkiem stanowiącym koszt uzyskania przychodu.
Adam Muszyński
Podstawa prawna:
• art. 991 i nast. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.),
• art. 1 ust. 1 pkt 5, art. 6 ust. 1 pkt 2a oraz art. 14–15 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).
Źródło:
Poradnik Gazety Prawnej
Podatek od spadków i darowizn

Jak zdobyć Certyfikat:
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
1/10
Podatkowi od spadków i darowizn nie podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
spadku
darowizny
odpłatnego zniesienia współwłasności
zasiedzenia
Komentarze(0)
Pokaż: