Strona główna » Księgowość » Porady prawne » Czy można odliczyć stratę z akcji spółki w upadłości

Czy można odliczyć stratę z akcji spółki w upadłości

09 września 2005, 07:00

REKLAMA

Nabyłem akcje spółki (za gotówkę) dające 10% głosów. Spółka upadła. Czy wartość tych akcji będzie stanowić koszt uzyskania przychodów w PIT-38 za 2005 r.?

Sprzedaż akcji: W przypadku poniesienia przez podatnika straty z powodu upadłości spółki, której akcje posiada, jedynym sposobem „zmniejszenia” straty na tych akcjach jest ich sprzedaż za symboliczną złotówkę osobie trzeciej.

Nie, wartość tych akcji nie będzie stanowić kosztu uzyskania przychodu w PIT-38. Takie stanowisko zajmuje w tej sprawie fiskus. Jego ewentualna zmiana wymaga orzeczenia sądu administracyjnego. W praktyce jedynym sposobem „zmniejszenia” straty na tych akcjach jest ich sprzedaż za symboliczną złotówkę osobie trzeciej.

W potocznym odczuciu obliczając tzw. podatek giełdowy inwestorzy mają prawo do pomniejszenia dochodu o stratę. Odbywa się to na podobnych zasadach co odliczanie straty przez przedsiębiorców. Są one zawarte w art. 9 updof, który stanowi, że przedsiębiorca o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, może obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty. Przepis ten ma zastosowanie do strat z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka) i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, a także z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo (lub jego zorganizowana część). Przypomnijmy, że dochody albo straty wymienione w poprzednim zdaniu są wykazywane w PIT-38.

Jednak w konstrukcji PIT-38 jest przyjęta zasada, że strata powstaje jako różnica między przychodami rzeczywiście uzyskanymi a kosztami uzyskania przychodu rzeczywiście poniesionymi.

Dochodem jest przy tym w PIT-38 różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów. Należy jednak pamiętać, że w PIT-38 wykazuje się do opodatkowania nie tylko przychody ze zbycia akcji, ale również z ich objęcia. Dochodem jest tu różnica między wartością nominalną objętych akcji w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część a kosztami uzyskania przychodów określonymi na podstawie art. 22 ust. 1e updof.

W PIT-38 wykazuje się do opodatkowania również przychody z objęcia akcji.

W przypadku odpłatnego zbycia akcji objętych w zamian za wkład niepieniężny, na dzień ich zbycia, koszt uzyskania przychodów ustala się w wysokości:

1) nominalnej wartości objętych akcji z dnia ich objęcia – jeżeli te akcje zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część,

2) wartości przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wynikającej z ksiąg przedsiębiorstwa, określonej na dzień objęcia tych akcji, nie wyższej jednak niż ich wartość nominalna z dnia objęcia.

Wydatki na objęcie lub nabycie akcji są kosztem uzyskania przychodu, ale dopiero przy ustalaniu dochodu z odpłatnego ich zbycia.

Przykład 1

Biuro maklerskie przysłało Janowi L. informację PIT-8C z rozliczeniem jego transakcji giełdowych za 2004 r. W części E PIT-8C biuro maklerskie nie uwzględniło straty poniesionej przez gracza giełdowego na inwestycji w 7000 akcji spółki H. Akcje tej spółki wykluczono z obrotu giełdowego po ogłoszeniu jej upadłości. Jan K. był przekonany o tym, że koszt nabycia 7000 akcji spółki H będzie kosztem uzyskania przychodu za 2004 r. w PIT-38 i tak wypełnił tę deklarację. Argumentował, że inwestycja w akcje spółki H nie mogła przynieść przychodu – po upadłości spółki H nikt nie chciał ich od niego odkupić. Jan K. był przekonany, że w jego sytuacji nie ma zastosowania przepis art. 23 ust. 1 pkt 38 updof, gdyż akcje zakupił na giełdzie w celu uzyskania przychodu, a po wycofaniu akcji z giełdy nie miał możliwości ich sprzedania. W tej sprawie organy podatkowe zajęły negatywne dla Jana K. stanowisko, argumentując, że bezwzględnym warunkiem dopuszczającym zaliczenie tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów jest wystąpienie przychodu. W sytuacji Jana K. nie wystąpił przychód, a zatem wydatki związane z nabyciem akcji nie mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu.

W opisanej w przykładzie sytuacji Jan K. będzie miał jednak możliwość rozliczenia tej straty również podatkowo. Jan K. ma dwie możliwości.

Po pierwsze, może nie zgodzić się z fiskusem i zwrócić się o rozstrzygnięcie sprawy do WSA. Najbezpieczniejszy sposób pozwalający uniknąć ryzyka zapłacenia odsetek w przypadku porażki, to korekta zeznania PIT-38 – zwiększenie wielkości podatku zapłaconego (jeśli taki wystąpił) fiskusowi z tytułu podatku giełdowego za 2004 r., a następnie staranie się o zwrot nadpłaconego, zdaniem Jana K., podatku.

Po drugie, Jan K. może zawrzeć z inną osobą umowę sprzedaży tych akcji za symboliczną złotówkę. Wartość zapisana w umowie nie zostanie zakwestionowana przez fiskusa, jeżeli Jan. K jako akcjonariusz spółki H rzeczywiście nie ma szans na otrzymanie żadnej wartości po spłaceniu wierzycieli spółki H.

Przykład 2

Jan K. zawarł umowę sprzedaży 7000 akcji spółki H za 1 zł w czerwcu 2005 r. Umowa miała formę aktu notarialnego. Notariusz pobrał od Jana K. 5 zł opłaty notarialnej, podatek od czynności cywilnoprawnych wyniósłby 2 grosze i z uwagi na niską wartość nie został pobrany (zaokrąglanie kwot podatków odbywa się w ten sposób, że kwoty wynoszące mniej niż 5 groszy pomija się). Po sprzedaży Jan K. wykazał w PIT-38 za 2005 r. stratę ze sprzedaży tych akcji.

Grzegorz Tycz

Podstawa prawna

• ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 143, poz. 1199

Zapisz się na newsletter

Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.