Jak ujmować w księgach patenty

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się nabyte przez jednostkę prawa do patentów nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki. Opłaty okresowe ponoszone w czasie korzystania z praw do patentu powinny być zaliczone do kosztów podstawowej działalności operacyjnej.

W ustawie – Prawo własności przemysłowej zostały ustalone warunki udzielania praw do patentów przez Urząd Patentowy, przeniesienia tych praw oraz opłaty związane z prawem do patentu. Urząd Patentowy pobiera opłaty patentowe, jednorazowe i okresowe, za ochronę wynalazku. Opłaty jednorazowe są wnoszone w szczególności za zgłoszenia, wnioski, wpis do rejestru patentowego przeniesienia prawa do patentu. Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. Opłaty za kolejne okresy ochrony są wnoszone z góry nie później niż w dniu, w którym upływa uprzedni okres ochrony.

Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy o rachunkowości do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się nabyte przez jednostkę prawa do patentów nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki.

W pytaniu nie został określony sposób uzyskania praw do patentu, dlatego należy rozważyć dwie sytuacje:

• prawa te zostały nabyte, na podstawie umowy o przeniesienie patentu, od jego poprzedniego właściciela lub uprawniony z patentu udzielił firmie w drodze umowy licencji na korzystanie z jego wynalazku,

• firma sama poniosła wydatki na prace, w wyniku których zgłosiła do Urzędu Patentowego wniosek o udzielenie praw do patentu na produkowane urządzenia.

Załóżmy, że patent nadaje się do gospodarczego wykorzystania, jest przeznaczony do używania na potrzeby firmy (urządzenia będą produkowane przez firmę) w okresie dłuższym niż rok.

W pierwszym przypadku zostały spełnione wszystkie warunki określone w ustawie o rachunkowości do zaliczenia nabytego prawa do wartości niematerialnych i prawnych. Wartość początkową prawa do patentu należy ustalić w cenie nabycia, na którą mogą się złożyć:

• cena zakupu netto,

• wydatki związane z nabyciem, np.: opłata notarialna, opłata sądowa, podatek od czynności cywilnoprawnych,

• koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu sfinansowania zakupu prawa, dotyczące okresu do dnia jego przyjęcia do używania, np.: odsetki od kredytu lub pożyczki, różnice kursowe.