Spółka z o.o. objęła udziały w innej spółce w zamian za wkład niepieniężny, na który składały się środki trwałe, towary oraz akcje. Proszę o przedstawienie skutków tej operacji w podatku dochodowym oraz sposobu jej ujęcia w księgach rachunkowych spółki.
RADA
Objęcie udziałów w spółce w zamian za wkład niepieniężny, w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, spowoduje powstanie u obejmującej je spółki przychodu w wysokości wartości nominalnej objętych udziałów. Na dzień objęcia udziałów należy określić koszt uzyskania tego przychodu, którego wysokość zależy od przedmiotu wkładu. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Zagadnienie dotyczące obejmowania udziałów w tworzonym lub podwyższanym kapitale zakładowym zostało uregulowane w Kodeksie spółek handlowych. Zgodnie z zawartymi tam uregulowaniami udziały w spółkach kapitałowych mogą być obejmowane w zamian za wkłady pieniężne lub niepieniężne, czyli aporty. Kodeks spółek handlowych nie definiuje pojęcia aportu, nie określa również przykładowego katalogu elementów mogących stanowić przedmiot aportu. Dlatego odpowiedzi na pytanie o zakres tego pojęcia należy szukać w orzecznictwie sądowym.
Zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie warunkiem koniecznym do spełnienia jest posiadanie przez przedmioty mające stanowić wkład niepieniężny tzw. zdolności aportowej. Oznacza to, że muszą być one zbywalne, posiadać ustaloną w wiarygodny sposób wartość ekonomiczną oraz kwalifikować się do ujęcia w księgach spółki jako aktywa.
Jako spełniające te warunki należy wymienić:
• rzeczy (środki trwałe, towary, materiały),
• grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów,
• wierzytelności (jeżeli są wymagalne i możliwe do uzyskania),
• aktywa finansowe (akcje, obligacje, udziały),
• zbywalne prawa majątkowe (licencje, prawa autorskie, patenty),
• przedsiębiorstwo jako całość zgodnie z art. 551 Kodeksu cywilnego.
Wartość wniesionego do spółki przedmiotu aportu nie może być niższa od nominalnej wartości wydanych w zamian za ten wkład akcji lub udziałów. Dlatego, zgodnie z art. 158 § 1 k.s.h., jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.
Wniesienie aportu do spółki – skutki w podatku dochodowym
Wniesienie aportu do spółki (wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część) powoduje powstanie przychodu. Przychodem tym jest nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce kapitałowej albo wkładów w spółdzielni (art. 12 ust. 1 pkt 7 updop). Wartość przychodu należy ustalić zgodnie z art. 14 ust. 1–3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Ustawodawca stanowi w nim, że przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.
Momentem powstania przychodu z tytułu wniesienia do spółki z o.o. wkładu niepieniężnego jest:
• dzień zarejestrowania spółki – jeżeli wkład wniesiono na poczet utworzenia spółki,
• dzień dokonania w KRS wpisu o podwyższeniu kapitału zakładowego – jeżeli wniesienie aportu związane było z podwyższeniem kapitału zakładowego.
Opodatkowaniu z tytułu objęcia udziałów w spółce z o.o. podlega jednak dochód. Zatem na dzień objęcia udziałów należy ustalić koszt uzyskania przychodu, który z kolei zgodnie z art. 15 ust. 1j updop jest obliczany:
• dla środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych – w wartości początkowej przedmiotu wkładu, zaktualizowanej zgodnie z odrębnymi przepisami i pomniejszonej o sumę odpisów amortyzacyjnych,
• dla udziałów lub akcji – w ich wartości nominalnej (w sytuacji gdy zostały wcześniej objęte za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część) lub też rzeczywistych wydatków na ich nabycie (w sytuacji gdy nie były objęte za wkład niepieniężny),
• dla innych składników majątku – w wysokości faktycznie poniesionych, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodu, wydatków na nabycie innych niż wymienione składników majątku.
Wniesienie aportu do spółki – ujęcie rachunkowe
Rozchód składników majątku w związku z wniesieniem ich w formie aportu ujmujemy na tych samych kontach, na których księgowalibyśmy ich rozchód w związku ze sprzedażą.
Objęte w zamian za wniesiony wkład udziały księgujemy (w wartości nominalnej otrzymanych udziałów – niezależnie od wartości przedmiotu wkładu) na koncie inwestycji. Drugostronnie wartość otrzymanych w zamian za wkład niepieniężny udziałów ujmujemy na właściwym (w zależności od przedmiotu aportu) koncie przychodów z tytułu sprzedaży.
Dodatkowo w sytuacji, w której wartość rynkowa wniesionego wkładu (równa wartości nominalnej objętych udziałów) będzie wyższa od jego wartości księgowej, należy dokonać dodatkowych księgowań odnoszących powstałą różnicę na kapitał z aktualizacji wyceny.
Jeżeli natomiast wartość księgowa przedmiotu aportu przewyższa wartość nominalną otrzymanych w zamian udziałów, może to oznaczać, że w okresie wcześniejszym nie dostrzeżono utraty wartości będącego przedmiotem wkładu składnika aktywów i nie dokonano we właściwym terminie odpisu aktualizującego jego wartość. W takiej sytuacji uzasadnione wydaje się dokonanie odpisu – doprowadzającego wartość wkładu do jego wartości rynkowej – jeszcze przed wniesieniem go w formie aportu.
PRZYKŁAD
Spółka z o.o. „ABC” objęła udziały w innej spółce z o.o. „XYZ”. Na poczet objęcia udziałów spółka wniosła aport, na który składały się następujące składniki majątkowe:
• stanowiący środek trwały samochód ciężarowy o wartości początkowej 120 000 zł i dotychczasowym umorzeniu 72 000 zł,
• towary o wartości według ceny zakupu 45 000 zł,
• akcje spółki „GAMMA” o wartości nominalnej 10 000 zł.
W zamian za wniesiony aport spółka otrzymała udziały w spółce „XYZ” o łącznej wartości 112 000 zł, w tym w zamian za:
• samochód ciężarowy 46 000 zł,
• towary 50 000 zł,
• akcje spółki „GAMMA” 14 000 zł.
Księgowania:
1. Odpis aktualizujący wartość samochodu ciężarowego w kwocie 2000 zł:
Wn konto765 „Pozostałe koszty operacyjne” 2000 zł
Ma konto 070 „Umorzenie środków trwałych” 2000 zł
2. Rozchód składników majątku w związku z wniesieniem ich w formie aportu:
• art. 158 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych – Dz.U. Nr 94, poz. 1037; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 133, poz. 935
• art. 12 ust. 1 pkt 7, art. 14 ust. 1–3, art. 15 ust. 1j ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 183, poz. 1353
