Jak zaewidencjonować objęcie udziałów w zamian za wkład niepieniężny

Objęcie udziałów w spółce w zamian za wkład niepieniężny, w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, spowoduje powstanie u obejmującej je spółki przychodu w wysokości wartości nominalnej objętych udziałów. Na dzień objęcia udziałów należy określić koszt uzyskania tego przychodu, którego wysokość zależy od przedmiotu wkładu. Szczegóły w uzasadnieniu.

Zagadnienie dotyczące obejmowania udziałów w tworzonym lub podwyższanym kapitale zakładowym zostało uregulowane w Kodeksie spółek handlowych. Zgodnie z zawartymi tam uregulowaniami udziały w spółkach kapitałowych mogą być obejmowane w zamian za wkłady pieniężne lub niepieniężne, czyli aporty. Kodeks spółek handlowych nie definiuje pojęcia aportu, nie określa również przykładowego katalogu elementów mogących stanowić przedmiot aportu. Dlatego odpowiedzi na pytanie o zakres tego pojęcia należy szukać w orzecznictwie sądowym.

Zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie warunkiem koniecznym do spełnienia jest posiadanie przez przedmioty mające stanowić wkład niepieniężny tzw. zdolności aportowej. Oznacza to, że muszą być one zbywalne, posiadać ustaloną w wiarygodny sposób wartość ekonomiczną oraz kwalifikować się do ujęcia w księgach spółki jako aktywa.

Jako spełniające te warunki należy wymienić:

• rzeczy (środki trwałe, towary, materiały),

• grunty oraz prawo wieczystego użytkowania gruntów,

• wierzytelności (jeżeli są wymagalne i możliwe do uzyskania),

• aktywa finansowe (akcje, obligacje, udziały),

• zbywalne prawa majątkowe (licencje, prawa autorskie, patenty),

• przedsiębiorstwo jako całość zgodnie z art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Wartość wniesionego do spółki przedmiotu aportu nie może być niższa od nominalnej wartości wydanych w zamian za ten wkład akcji lub udziałów. Dlatego, zgodnie z art. 158 § 1 k.s.h., jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.

Wniesienie aportu do spółki (wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część) powoduje powstanie przychodu. Przychodem tym jest nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce kapitałowej albo wkładów w spółdzielni (art. 12 ust. 1 pkt 7 updop). Wartość przychodu należy ustalić zgodnie z art. 14 ust. 1–3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Ustawodawca stanowi w nim, że przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.