W szczegółowych zasadach rachunkowości dla budżetu nie ma już zapisu o drukach ścisłego zarachowania. Czy czek gotówkowy jest nadal drukiem ścisłego zarachowania?
Rodzaje i zasady stosowania dokumentów stanowiących druki ścisłego zarachowania i druki ścisłej kontroli powinien określić kierownik jednostki. Dokładna ewidencja druków i kontrola obrotu nimi jest podstawą prawidłowej gospodarki drukami ścisłego zarachowania.
Gospodarką takimi drukami powinny być objęte druki płatne oraz druki, które podlegają kontroli ilościowej, a w szczególności:
• czeki gotówkowe i rozrachunkowe,
• kwitariusze przychodowe oraz inne przychodowe asygnaty kasowe,
• arkusze spisu z natury w chwili ich wydania przewodniczącemu komisji inwentaryzacyjnej.
Szczegółowe zasady gospodarką drukami ścisłego zarachowania jednostka powinna uregulować np. w instrukcji ewidencji druków ścisłego zarachowania.
Druki ścisłego zarachowania zostają objęte kontrolą już od momentu przyjęcia ich do jednostki. Dokumenty te, oznaczone numerami wydrukowanymi albo wpisanymi w dniu ich zakupu lub przyjęcia do jednostki, są rejestrowane w specjalnej ewidencji druków ścisłego zarachowania. Czeki gotówkowe i rozliczeniowe otrzymane z banku posiadają już prawidłową numerację. Pozostałe druki należy numerować w sposób uniemożliwiający ich zamianę, np. przez ustalenie znaku i serii, nadanie numeru porządkowego i podpisanie przez osobę odpowiedzialną za ewidencję druków ścisłego zarachowania.
Księga druków ścisłego zarachowania
Pracownik wyznaczony przez kierownika ponosi odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę drukami ścisłego zarachowania. Ewidencję druków musi prowadzić na bieżąco w księdze druków ścisłego zarachowania. Księgę druków należy ponumerować, przesznurować oraz parafować. Pracownik odpowiedzialny za gospodarkę drukami ścisłego zarachowania dokonuje sprawdzenia ich ilości w momencie przyjmowania i wydawania. Podstawę zapisów w księdze druków ścisłego zarachowania stanowi dla rozchodu pokwitowanie osoby upoważnionej do odbioru druków, udokumentowane upoważnieniem oraz ewentualnie dowodem wydania. Księgę tę wraz z dowodami przychodowymi i rozchodami stanowiącymi podstawę zapisu należy przechowywać w zamkniętych szafach lub należycie zabezpieczonych kasetkach.
W przypadku zmiany osoby odpowiedzialnej druki ścisłego zarachowania powinny być przekazane w taki sam sposób, jak składniki majątkowe (inwentaryzacja). Fakt przekazania tych druków musi być uwidoczniony w protokole zdawczo-odbiorczym.
W ewidencji można ustalić stan ilościowy druków na koniec każdego półrocza i porównać go ze stanem rzeczywistym. Jeśli wystąpią jakieś różnice, należy niezwłocznie zawiadomić kierownika i głównego księgowego. W razie zagubienia lub kradzieży książeczki czeków gotówkowych lub rozrachunkowych, należy zawiadomić właściwy oddział banku (który wydał czeki). Blankiety czeków gotówkowych przechowuje „pod kluczem” kasjer, który ponosi osobiście odpowiedzialność za ich należyte zabezpieczenie. W uzasadnionych przypadkach, gdy zachodzi podejrzenie przestępstwa, trzeba zawiadomić policję. W razie zaginięcia (zgubienia lub kradzieży) druków ścisłego zarachowania należy niezwłocznie przeprowadzić inwentaryzację druków i ustalić liczbę i cechy (numery, serie) druków, które zaginęły.
Jeżeli druki ścisłego zarachowania uległy zniszczeniu, należy sporządzić komisyjny protokół, który powinien być przechowywany w aktach, prowadzonych przez osobę odpowiedzialną za gospodarkę drukami ścisłego zarachowania.
Czeki
Wyróżniamy wiele rodzajów czeków, m.in. czeki rozrachunkowe, które ułatwiają obrót bezgotówkowy, ponieważ kwota wskazana na czeku zostaje przelana na konto osoby uprawnionej z czeku. Dla rozliczeń gotówkowych najważniejszy jest czek gotówkowy, który zawiera polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej osobie uprawnionej. Nawet niewypełniony formularz czeku jest drukiem ścisłego zarachowania. Do zasadniczych elementów czeku nie zalicza się określenia osoby, na rzecz której czek został wystawiony. Zgodnie z przepisami prawa czekowego czek może być wystawiony na określoną osobę lub na okaziciela.
Zasady ewidencji
Do ewidencji krótkoterminowych papierów wartościowych i innych środków pieniężnych, których wartość wyrażona jest zarówno w walucie polskiej, jak i w walucie obcej (w tym czeki i weksle obce), a także środków pieniężnych w drodze służy konto 140 „Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne”. Na stronie Wn konta 140 ujmuje się zwiększenia stanu krótkoterminowych papierów wartościowych i innych środków pieniężnych, a na stronie Ma – zmniejszenia stanu krótkoterminowych papierów wartościowych i innych środków pieniężnych.
Należy pamiętać, aby ewidencja szczegółowa do konta 140 umożliwiała ustalenie: • poszczególnych składników krótkoterminowych papierów wartościowych i innych środków pieniężnych • wyrażonego w walucie polskiej i obcej stanu poszczególnych krótkoterminowych papierów wartościowych i innych środków pieniężnych z podziałem na poszczególne waluty obce • wartości krótkoterminowych papierów wartościowych i innych środków pieniężnych powierzonych poszczególnym osobom za nie odpowiedzialnym.
Konto 140 może wykazywać wyłącznie saldo Wn. Oznacza ono stan krótkoterminowych papierów wartościowych i innych środków pieniężnych.
PODSTAWY PRAWNE:
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119)
• Ustawa z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 73, poz. 501)
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. Nr 142, poz. 1020)
