Skutki nieważności umowy o pracę zawartej między członkiem zarządu a spółką

Tak Zgodnie z art. 210 § 1 k.s.h. w umowie pomiędzy członkiem zarządu a spółką spółkę powinna reprezentować rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą wspólników. W orzecznictwie SN ugruntował się pogląd, iż zawarcie umowy o pracę z członkiem zarządu z naruszeniem tej zasady (brak właściwej reprezentacji spółki) powoduje bezwzględną nieważność umowy (por. uchwała SN z 8 marca 1995 r., sygn. akt I PZP 7/95). Może to rodzić wątpliwości co do kwalifikacji pobranego wynagrodzenia pod względem podatkowym, zarówno w odniesieniu do autora listu – jako niedoszłego pracownika, jak i spółki – w zakresie kwalifikacji poniesionych wydatków jako kosztów podatkowych.

Wobec nieważności umowy o pracę zawartej między autorem listu a spółką, zarówno świadczenie spółki, jak i świadczenie autora listu powinny być uznane za świadczenia nienależne (art. 410 § 2 kodeksu cywilnego).

Nawet w wyniku zawarcia nieważnej umowy między stronami niedoszłego stosunku prawnego może dojść do zachowań polegających na spełnieniu świadczeń wzajemnych – w przypadku nieważnej umowy o pracę do świadczenia pracy i do świadczenia polegającego na wypłacie wynagrodzenia. Czynności te należy wtedy traktować jedynie jako czynności faktyczne. Jednakże, jak wskazuje się w orzecznictwie w prawie podatkowym, zarówno pojęcie kosztu podatkowego, jak i przychodu powinno być wiązane nie tylko z czynnościami prawnymi, ale również z czynnościami faktycznymi.

W przypadku wystąpienia sytuacji, w której doszło do naruszenia przepisów bezwzględnie obowiązujących (art. 210 k.s.h), faktycznie świadczona praca nie może prowadzić do zawarcia umowy o pracę w sposób dorozumiany. Tym samym wynagrodzenie pobrane przez autora listu nie może być uznane za przychód ze stosunku pracy. W związku z tym może pojawić się wątpliwość co do kwalifikacji podatkowej uzyskanego przysporzenia. Przykładowo, w takiej sytuacji próbowano niekiedy przyjmować, iż jeżeli członek zarządu jest także udziałowcem spółki, dokonaną wypłatę można by uznać za dochód z udziału w zyskach osoby prawnej. Takie rozwiązanie ma jednak istotną wadę, nie można bowiem stawiać znaku równości pomiędzy wynagrodzeniem za wykonywanie określonych czynności a wypłatą związaną z posiadaniem udziałów w spółce.