Jak ponownie ująć w ewidencji raz usunięty środek trwały

rada

Środek trwały powinien być ponownie ujęty w ewidencji według uprzedniej wartości księgowej. Ta wartość stanowi jego wartość początkową, od której należy dokonać odpisów amortyzacyjnych. Wysokość odpisów zależy od długości okresu ekonomicznej użyteczności. W okresie, kiedy środek trwały nie figurował w ewidencji, nie podlegał amortyzacji.

uzasadnienie

W myśl ustawy o rachunkowości środkami trwałymi są rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi (m.in. nieruchomości, takie jak budowle i budynki), o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Aktywa natomiast, według definicji ustawy, to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych. Tych warunków środek trwały usunięty z ewidencji nie spełni.

Zagadnienie amortyzacji środków trwałych reguluje art. 32 ustawy. Zgodnie z tym przepisem odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych należy dokonać drogą systematycznego, planowego rozłożenia ich wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Podkreślić należy, że amortyzację można rozpocząć nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a zakończenie powinno nastąpić nie później niż z chwilą całkowitego zamortyzowania tego środka lub przeznaczenia do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia niedoboru.

Jak można wywnioskować z przytoczonego przepisu, jeżeli wycofano środek trwały (budynek) z ewidencji z zamiarem jego likwidacji, należy zaprzestać jego amortyzacji. Jeśli wartość budynku nie została jeszcze w pełni zamortyzowana, w momencie wycofania z używania nastąpił odpis jego wartości w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych (Wn „Pozostałe koszty operacyjne”, Ma „Środki trwałe”).

Po trzech miesiącach jednostka ponownie wprowadza budynek do ewidencji. Można przypuszczać, że znowu będzie on używany w działalności gospodarczej. W takim przypadku jednostka powinna przywrócić poprzednią (z momentu wycofania) wartość księgową środka trwałego (Wn „Środki trwałe”, Ma „Pozostałe przychody operacyjne”). Można też w inny sposób ustalić jego wartość, która nie powinna przekraczać jego uprzedniej wartości księgowej.

W okresie zaprzestania używania środka trwałego jednostka nie ma możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych budynku, ponieważ jest on przeznaczony do likwidacji. Nie ma też możliwości dokonania odpisów amortyzacyjnych za ten okres (trzy miesiące), czyli „wyrównania” amortyzacji po ponownym wprowadzeniu budynku do ewidencji. Zgodnie z prawem bilansowym należy tak ustalić wysokość odpisów amortyzacyjnych, aby w ciągu przewidywanego okresu używania składnika majątku zapewnić odpisanie jego wartości bilansowej.

W omawianym przypadku budynek będzie ponownie amortyzowany, począwszy od dnia ponownego wprowadzenia go do ewidencji. Podstawą dokonywania odpisów będzie pierwotna wartość początkowa. Nie zmieni się metoda amortyzacji. Jednak okres amortyzacji i związana z tym stawka nie są ustalane raz na zawsze i powinny być, w myśl art. 32 ust. 3, okresowo weryfikowane. Jeżeli jednostka stwierdzi, że przyjęty pierwotnie okres ekonomicznej użyteczności, czyli okres, w którym budynek ma być używany w działalności gospodarczej, jest właściwy, wówczas okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych wydłuży się o trzy miesiące, a stawka i miesięczny odpis nie ulegną zmianie. Jeśli natomiast jednostka uzna, że amortyzowany budynek będzie używany do określonej daty, ustalonej pierwotnie, w takim przypadku zmianie - zwiększeniu - ulegnie stawka amortyzacyjna oraz miesięczny (i roczny) odpis.

Przykład

Jednostka posiada budynek nabyty w styczniu 1985 r., który jest użytkowany w działalności gospodarczej. Przewidywany w momencie nabycia okres ekonomicznej użyteczności wynosił 40 lat (480 miesięcy), czyli miał trwać do grudnia 2024 r. Wartość początkowa środka trwałego wynosi 400 000 zł.

W maju 2008 r. budynek przeznaczono do likwidacji (zburzenia) i wycofano z działalności gospodarczej. We wrześniu wciąż istniejący budynek ponownie przyjęto na stan środków trwałych i przeznaczono na potrzeby działalności gospodarczej.

Wariant 1

W momencie ponownego przyjęcia budynku na stan środków trwałych dokonano weryfikacji dalszego przewidywanego okresu używania środka trwałego.

W wyniku weryfikacji stwierdzono, że dalszy okres ekonomicznej użyteczności wynosi 199 miesięcy, to jest tyle, ile w momencie wycofania z użytkowania.

W tym przypadku stawka i miesięczna wartość amortyzacji nie ulegną zmianie, wydłuży się jedynie czas jej dokonywania o te miesiące, w których nie dokonywano amortyzacji. Oznacza to, że budynek będzie amortyzowany do marca 2025 r.

Roczna stawka amortyzacji: 100% : 40 lat = 2,5%

Roczna wartość odpisu amortyzacyjnego: 400 000 zł × 2,5% = 10 000 zł

Miesięczna stawka amortyzacji: 10 000 zł : 12 miesięcy = 833,33 zł

Amortyzacja naliczona za pierwszy okres użytkowania budynku w działalności gospodarczej od stycznia 1985 r. do maja 2008 r. - łącznie 281 miesięcy:

833,33 zł × 281 miesięcy = 234 165,73 zł

Wartość netto budynku w momencie wycofania z działalności:

400 000 zł - 234 165,73 zł = 165 834,27 zł

Miesięczna wartość amortyzacji w drugim okresie użytkowania:

165 834,27 zł : 199 miesięcy = 833,33 zł

Wariant 2

W momencie ponownego przyjęcia budynku na stan środków trwałych dokonano weryfikacji dalszego przewidywanego okresu używania środka trwałego. W wyniku weryfikacji stwierdzono, że środek trwały będzie ekonomicznie użyteczny do grudnia 2024 r., czyli jeszcze 196 miesięcy. W tym przypadku nie zmieni się czas amortyzowania budynku. Zmianie ulegnie stawka i miesięczna wartość amortyzacji.

Roczna stawka amortyzacji: 100% : 40 lat = 2,5%

Roczna wartość odpisu amortyzacyjnego: 400 000 zł × 2,5% = 10 000 zł

Miesięczna stawka amortyzacji: 10 000 zł : 12 miesięcy = 833,33 zł

Amortyzacja naliczona za pierwszy okres użytkowania budynku w działalności gospodarczej od stycznia 1985 r. do maja 2008 r. - łącznie 281 miesięcy:

833,33 zł × 281 miesięcy = 234 165,73 zł

Wartość netto budynku w momencie wycofania z działalności:

400 000 zł - 234 165,73 zł = 165 834,27 zł

Miesięczna wartość amortyzacji w drugim okresie użytkowania:

165 834,27 zł : 196 miesięcy = 846,09 zł

•  art. 3 ust. 1 pkt 12, 14, 32 i 35c ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 171, poz. 1056

Krystyna Michaluk

główna księgowa, finalistka konkursu Księgowy Roku 2006