Jak wykazać w księgach nabywanie rzeczowych aktywów trwałych w drodze wymiany

Początkowa wycena środków trwałych polega na ustaleniu wartości początkowej poszczególnych środków trwałych. Wartość początkową można określić poprzez cenę nabycia, koszt wytworzenia lub przez wartość godziwą.

Autopromocja

Tabela. Początkowa wycena środków trwałych

Sposób nabycia REKLAMA	Wycena początkowa
Zakup	Cena nabycia
Wytworzenie we własnym zakresie	Koszt wytworzenia
Otrzymanie bezpłatnie	Wartość godziwa
Otrzymanie na zasadzie wymiany za inny składnik aktywów Autopromocja KOMPLET PODATKI 2026 Sprawdź	Wartość godziwa

Jak już wspomniano, między firmami może dochodzić do transakcji wymiany środków trwałych. Nabycie środków trwałych w wyniku transakcji wymiany na inne środki trwałe lub aktywa jest szczególnym przypadkiem wyceny. W ustawie o rachunkowości nie jest sprecyzowane, jak dokonać wyceny składników aktywów podlegających wymianie na inny składnik aktywów. W związku z tym można posłużyć się zapisami Międzynarodowego Standardu Rachunkowości 16, który dotyczy problematyki związanej ze środkami trwałymi.

Zgodnie z zapisami MSR 16 pozycja lub pozycje rzeczowych aktywów trwałych mogą być nabyte w drodze wymiany na:

• inną pozycję lub pozycje aktywów niepieniężnych,

• grupę pozycji aktywów pieniężnych i niepieniężnych.

Cenę nabycia takiej pozycji rzeczowych aktywów trwałych ustala się w wartości godziwej, chyba że:

• transakcja wymiany nie ma treści ekonomicznej (dostrzegalnego wpływu na sytuację ekonomiczną jednostki),

• nie można wiarygodnie ustalić wartości godziwej żadnego z wymienianych aktywów.

Ustalenie, czy transakcja wymiany ma treść ekonomiczną, polega na ocenie, w jakim stopniu ulegną zmianie przyszłe przepływy pieniężne na skutek tej transakcji. Jednostka powinna więc obliczyć wartość bieżącą przepływów pieniężnych korygowanych o wpływ podatku dochodowego, jakie realnie chce uzyskać z tej części działalności, na którą miała wpływ transakcja. Stopa dyskontowa powinna odzwierciedlać aktualne oczekiwania jednostki co do wartości pieniądza w czasie i ryzyka adekwatnego dla tej działalności, a nie oczekiwania, jakie mogliby mieć inni uczestnicy rynku.

Jeśli jednostka jest w stanie wiarygodnie ustalić wartość godziwą otrzymanego składnika aktywów albo przekazanego składnika aktywów, wówczas ceną nabycia jest wartość godziwa przekazanego składnika skorygowana o przekazane środki pieniężne lub ich ekwiwalenty, chyba że wartość godziwa otrzymanego składnika jest bardziej oczywista.

Na transakcji zamiany jednostka realizuje zysk lub stratę, podobnie jak przy transakcji sprzedaży. Nabyta w transakcji zamiany pozycja jest wyceniana w sposób opisany wyżej, nawet gdy nie można jeszcze usunąć z bilansu pozycji danej w zamian.

Jeśli natomiast nabyty składnik aktywów nie może być wyceniony w wartości godziwej, wówczas jego cena nabycia jest równa wartości bilansowej przekazanego składnika aktywów.

Wymiana aktywów majątku jednostki jest więc przeprowadzana bez zaangażowania środków pieniężnych. W związku z tym taka transakcja powinna być oparta na pisemnych umowach zawartych przez strony uczestniczące w wymianie.

Więcej na ten temat w Biuletynie Głównego Księgowego