Jak ująć w księgach skutki błędów z lat ubiegłych

 

Rada

 

Sposób ujęcia skutków kontroli podatkowej zależy od tego, czy kwota zaległego podatku wraz z odsetkami jest na tyle istotna, że kwalifikuje się do kategorii błędu podstawowego. Błąd podstawowy wykazuje się na koncie „Zysk/strata z lat ubiegłych”. Jeżeli kwota zaległego podatku nie jest istotna, ewidencjonuje się ją w koszty bieżącego roku.

uzasadnienie

Biorąc pod uwagę fakt, że o tej porze sprawozdanie finansowe powinno być już zatwierdzone należy stwierdzić, że kwota odsetek i opłaty manipulacyjnej powinna być ujęta w księgach rachunkowych 2007 r. w pełnej wysokości, wynikającej z decyzji urzędu skarbowego. Brak zaległości w płatności zobowiązań finansowych traktuje się odrębnie; nie wpływa on na ujęcie zobowiązania z tytułu odsetek.

Wątpliwości powinny powstać przy ustaleniu sposobu ujęcia tych kwot. Z pytania wynika, że została ustalona dość znaczna kwota zaległego podatku dochodowego wraz z odsetkami za nieterminową zapłatę. Dlatego trzeba rozważyć, czy opisane zdarzenia zaksięgować na odpowiednich kontach:

l kosztów roku 2007 czy

l niepodzielonych wyników lat ubiegłych jako skutki błędu podstawowego.

Jeżeli w danym roku obrotowym (lub przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok obrotowy) jednostka stwierdziła popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu podstawowego, w następstwie którego nie można uznać sprawozdania finansowego za ten rok lub lata poprzednie za spełniające wymagania określone w art. 4 ust. 1, czyli rzetelnie i jasno przedstawiające sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy jednostki, to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako „Zysk (strata) z lat ubiegłych”. Gdyby kwota zaległego podatku była istotna, powinna być uznana przez kierownika jednostki za błąd podstawowy.

Ustawa o rachunkowości nie wprowadziła definicji błędu podstawowego, dlatego zgodnie z art. 10 ust. 3 można zastosować postanowienia Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 8 „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów”, dotyczące błędów poprzednich okresów i istotności. Zgodnie z nimi „nieprawidłowości lub pominięcia - są istotne, jeżeli mogą, pojedynczo lub łącznie, wpłynąć na decyzje gospodarcze podejmowane przez użytkowników na podstawie sprawozdania finansowego. Istotność uzależniona jest od wielkości i rodzaju pominięcia lub nieprawidłowości ocenianych w kontekście towarzyszących okoliczności. Czynnikiem rozstrzygającym może być wielkość i rodzaj pozycji lub kombinacji obu tych czynników”.

Ocena popełnionego błędu podstawowego należy do kierownika jednostki, gdyż ma charakter subiektywny i zależy od konkretnej sytuacji finansowej i majątkowej jednostki. Przy ustalaniu istotności można posiłkować się metodami stosowanymi przy badaniu sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów, zgodnie z którymi za błąd nieistotny można uznać taki, który przykładowo nie spowoduje zmiany wyniku finansowego do 5%. Często stosuje się ilościowe (ustalone procentowo) poziomy istotności oparte na wielkościach zysku brutto, zysku netto, przychodów ze sprzedaży, sumy bilansowej, sumy aktywów netto (np. 5% zysku brutto czy 1% przychodu ze sprzedaży). Poziom istotności i sposób jego określenia powinny stanowić element zasad (polityki) rachunkowości jednostki.

Biorąc pod uwagę przedstawione zasady, należy stwierdzić, że kwota podatku dochodowego wraz z odsetkami może być ujęta następująco:

l uznanie przez kierownika jednostki za błąd podstawowy:

Wn „Zysk (strata) lat ubiegłych” - kwota wraz z odsetkami do końca 2006 r.

- w analityce „Strata z tytułu zaległego podatku dochodowego”

Ma „Rozrachunki z urzędem skarbowym”

l skutki finansowe zdarzenia nieuznane za błąd podstawowy:

Wn „Podatek dochodowy” - kwota zaległego podatku dochodowego

Wn „Koszty finansowe” - kwota odsetek

Ma „Rozrachunki z urzędem skarbowym” - kwota podatku wraz z odsetkami

Przykład

W wyniku przeprowadzanej w 2007 r. kontroli podatkowej została stwierdzona niedopłata podatku dochodowego od osób prawnych za 2001 r. Kwota zaległego podatku dochodowego wraz z odsetkami za nieterminową wpłatę, naliczonymi do końca 2006 r., wynosi 5600 zł, w tym kwota zaległego podatku - 4000 zł, odsetki - 1600 zł. Odsetki przypadające na 2007 r. wynoszą 250 zł.

Wariant I

Kwota zaległego podatku dochodowego wraz z odsetkami - zgodnie z polityką rachunkowości jednostki - nie jest istotna.

Ewidencja księgowa

1. Zaksięgowanie podatku zaległego wraz z odsetkami:

Wn „Podatek dochodowy” 4 000

Wn „Koszty finansowe” 1 850

Ma „Rozrachunki z urzędem skarbowym” 5 850

2. Zapłata podatku wraz z odsetkami:

Wn „Rozrachunki z urzędem skarbowym” 5 850

Ma „Rachunek bankowy” 5 850

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wariant II

Kwota zaległego podatku dochodowego wraz z odsetkami - zgodnie z polityką rachunkowości jednostki - stanowi błąd podstawowy. Spółka spłaci zaległość w 10 ratach.

Ewidencja księgowa

1. Ewidencja błędu podstawowego:

Wn „Zysk (strata) lat ubiegłych” 5 600

- w analityce „Strata z tytułu zaległego podatku dochodowego”

Ma „Rozrachunki z urzędem skarbowym” 5 600

2. Ewidencja odsetek przypadających na 2007 r.:

Wn „Koszty finansowe” 250

Ma „Rozrachunki z urzędem skarbowym” 250

3. Księgowanie zapłaty rat w kolejnych 10 miesiącach:

Wn „Rozrachunki z urzędem skarbowym” 585

Ma „Rachunek bankowy” 585

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

W latach następnych spłata kolejnych rat odsetek nie znajdzie odzwierciedlenia w rachunku zysków i strat. Spowoduje to wyłącznie zmniejszenie środków pieniężnych i zmniejszenie zobowiązań.

- art. 54 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

Teresa Fołta

biegły rewident