Leasing operacyjny w księgach rachunkowych
REKLAMA
REKLAMA
RADA
REKLAMA
Wykup samochodu po zakończeniu umowy leasingu jest czynnością prawną odrębną od leasingu. Nabywca samochodu ustala wartość początkową samochodu na zasadach określonych w art. 22g ust. 1 pkt 1 updof. Zgodnie z tymi przepisami za wartość początkową środka trwałego nabytego w drodze kupna uważa się cenę nabycia. Kwota, o której mowa w pytaniu, jest ceną nabycia samochodu i może zostać uznana za jego wartość początkową, nawet jeżeli znacznie odbiega od wartości rynkowej. Wydatki z tytułu wykupu samochodu należy zaksięgować bezpośrednio w koszty. Ponieważ firma nie będzie użytkowała tego samochodu dłużej niż rok, nie należy wprowadzać go do ewidencji środków trwałych, ponieważ nie spełnia on definicji tych składników.
UZASADNIENIE
Pojęcia „leasing operacyjny” i „leasing finansowy” są używane potocznie. Pozwalają rozróżnić umowy leasingu o różnych skutkach podatkowych dla finansującego i korzystającego. W przepisach, z których należy korzystać przy rozwiązywaniu problemów dotyczących leasingu, tj. w kodeksie cywilnym, ustawach podatkowych, ustawie o rachunkowości, pojęcia te nie figurują. Leasing zgodnie z kodeksem cywilnym to umowa, na podstawie której finansujący (leasingodawca) przekazuje korzystającemu (leasingobiorcy) środek trwały w drodze udostępnienia za z góry określone płatności, które nazywa się czynszem leasingowym.
Umowy leasingu należy zaliczyć do jednej z dwóch kategorii:
• leasing operacyjny (eksploatacyjny),
• leasing finansowy (kapitałowy).
Cechy leasingu operacyjnego (eksploatacyjnego)
Finansujący (leasingodawca) jest właścicielem środka trwałego będącego przedmiotem leasingu. Środek ten jest ujęty w ewidencji syntetycznej i analitycznej na odrębnym koncie „Środki trwałe przekazane w leasing”.
Leasingodawca przez cały czas trwania umowy leasingu umarza i amortyzuje środki trwałe przekazane w leasing. Wyliczona amortyzacja u finansującego stanowi dla niego koszt uzyskania przychodów, a otrzymany czynsz leasingowy jest przychodem.
Przykład 1
Spółka przekazała w leasing operacyjny samochód osobowy. Jego wartość początkowa wynosi 68 311,48 zł. Okres leasingu to trzy lata. Samochód jest amortyzowany metodą liniową według stawki 20%, tj. przez okres pięciu lat.
Ewidencja księgowa
Leasing operacyjny w księgach finansującego (leasingodawcy):
1. Faktura dotycząca raty płatności leasingowych:
Wn „Należności z tytułu leasingu” 2 061,80
Ma „Sprzedaż usług” 1 690,00
Ma „VAT należny” 371,80
2. Bieżąca amortyzacja leasingowanego środka trwałego:
68 311,48 zł × 20% = 13 662,30 zł
13 662,30 zł : 12 miesięcy = 1138,53 zł
Wn „Koszt własny sprzedaży” 1 138,53
Ma „Umorzenie” 1 138,53
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Leasing operacyjny w księgach korzystającego (leasingobiorcy):
1. Faktura dotycząca płatności rat leasingowych:
Wn „Usługi obce” 1 690,00
Wn „VAT naliczony” 371,80
Ma „Zobowiązania leasingowe” 2 061,80
Ewidencja pozabilansowa
2. Wartość leasingowanego środka trwałego określona w umowie leasingu:
Wn „Środki trwałe w leasingu” 68 311,48
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Leasing operacyjny jest zbieżny z umowami najmu i dzierżawy. Istotną kwestią umowy leasingu operacyjnego jest brak klauzuli przekazania prawa własności po zakończeniu umowy. W umowach są natomiast opcje wykupu, z których leasingobiorca może skorzystać, ale nie musi, ponieważ opcja wykupu nie jest obowiązkowa.
Cechy leasingu finansowego (kapitałowego)
Przy leasingu finansowym do przychodów finansującego (leasingodawcy) i odpowiednio kosztów korzystającego (leasingobiorcy) nie zalicza się opłat w tej części, która stanowi spłatę wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
W umowie leasingu finansowego zawarta jest klauzula przekazania prawa własności korzystającemu (leasingobiorcy). Po zakończeniu umowy staje się on właścicielem przedmiotu leasingu.
Finansujący (leasingodawca) nie umarza i nie amortyzuje środka trwałego. W swojej ewidencji wykazuje środek trwały pozabilansowo. Przychodem u finansującego (leasingodawcy) jest prowizja.
UWAGA
Podstawowy okres umowy leasingu to czas oznaczony, na jaki została zawarta umowa leasingu, z wyłączeniem czasu, na jaki może być przedłużona lub skrócona. Normatywny okres amortyzacji to okres, w którym suma odpisów amortyzacyjnych ustalonych według stawek podanych w Wykazie w ustawie zrówna się z wartością początkową środka trwałego.
Ustalenie ceny wykupu przedmiotu leasingu
Kwestię wykupu przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego reguluje art. 23c updof. Regulacje te dotyczą finansującego (leasingodawcy) i określają przychód ze sprzedaży oraz koszt uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu ze sprzedaży środka trwałego, który był wcześniej przedmiotem leasingu operacyjnego.
Przychodem ze sprzedaży środków trwałych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie sprzedaży. Jeżeli jednak cena ta jest niższa niż hipotetyczna wartość netto środka trwałego, to przychód określa się w wysokości wartości rynkowej. Wynika z tego, że cena sprzedaży może być niższa od wartości hipotetycznej netto, ale w takim przypadku sprzedający (leasingodawca) ma obowiązek zwiększyć swój przychód o kwotę będącą różnicą między wartością rynkową a ceną sprzedaży. Natomiast kosztem przy ustalaniu dochodu ze sprzedaży jest rzeczywista wartość netto.
Ustawodawca nie reguluje tej kwestii od strony korzystającego (leasingobiorcy), który wykupuje samochód.
Co należy rozumieć przez hipotetyczną wartość netto oraz rzeczywistą wartość netto
Hipotetyczna wartość netto to wartość początkowa pomniejszona o odpisy amortyzacyjne obliczone metodą degresywną z zastosowaniem współczynnika 3. Rzeczywista wartość netto to zaktualizowana wartość początkowa pomniejszona o odpisy amortyzacyjne obliczone metodą liniową z zastosowaniem stawek określonych w updof w Wykazie stawek amortyzacyjnych.
Przykład 2
Wartość hipotetyczną netto w przypadku opisanym przez Czytelnika należy ustalić następująco:
• wartość początkowa leasingowanego samochodu - 68 311,48 zł,
• podstawowy okres umowy leasingu - 3 lata,
• stawka amortyzacyjna dla samochodów osobowych z Wykazu stawek - 20%,
• normatywny okres amortyzacji - 5 lat.
Suma hipotetycznych odpisów amortyzacyjnych liczonych metodą degresywną z zastosowaniem współczynnika 3
Odpis w pierwszym roku amortyzacji
3 × 20% × 68 311,48 zł = 40 986,89 zł
Odpis w drugim roku amortyzacji
3 × 20% × (68 311,48 zł - 40 986,89 zł) = 16 394,75 zł
Odpis w trzecim roku amortyzacji
3 × 20% × (68 311,48 zł - 40 986,89 zł - 16 394,75 zł) = 6557,90 zł
Łączny odpis: 40 986,89 zł + 16 394,75 zł + 6557,90 zł = 63 939,54 zł
Hipotetyczna wartość netto samochodu wynosi zatem 4371,94 zł. Wartość samochodu z umowy sprzedaży to 683,11 zł.
REKLAMA
W naszym przykładzie mamy więc taką sytuację, że finansujący po zakończeniu umowy leasingu sprzedaje samochód po cenie niższej niż jego wartość hipotetyczna netto. Dlatego musi ustalić na dzień sprzedaży wartość rynkową tego samochodu oraz różnicę między wartością rynkową a ceną sprzedaży i o tyle zwiększyć przychód.
Fakt, że cena sprzedaży jest niższa niż wartość hipotetyczna, nie ma wpływu na cenę nabycia u korzystającego. Nabywca samochodu ustala wartość początkową według ceny nabycia, którą jest kwota należna zbywcy.
Wprowadzenie samochodu do ewidencji i jego amortyzacja
Do ewidencji wprowadza się nabyte środki trwałe, które podlegają amortyzacji i spełniają definicję środka trwałego. Zgodnie z tą definicją są to takie środki trwałe, które stanowią własność lub współwłasność podatnika, są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania i ich przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok.
Jeżeli przed upływem roku samochód zostanie sprzedany lub przekazany w formie darowizny, nie spełnia on definicji środka trwałego i nie należy wprowadzać go do ewidencji środków trwałych.
W takiej sytuacji wydatki na wykup samochodu trzeba zaksięgować bezpośrednio w koszty uzyskania przychodu jako zużycie materiałów.
Przykład 3
Spółka wykupiła samochód osobowy po zakończeniu leasingu operacyjnego.
Cena nabycia zgodnie z fakturą VAT wystawioną przez leasingodawcę wynosi 681,11 zł.
Nawet jeżeli nie stanowi to składnika środków trwałych, warto go wykazać ilościowo (ewentualnie w ewidencji pozabilansowej).
Wariant 1
Spółka przed upływem roku zamierza ten samochód sprzedać za cenę netto 800 zł.
Ewidencja księgowa
1. Zakup samochodu osobowego:
Wn „Zużycie materiałów” 681,11
Ma „Pozostałe rozrachunki” 681,11
2. Uregulowanie zobowiązania:
Wn „Pozostałe rozrachunki” 681,11
Ma „Rachunek bankowy” 681,11
3. Sprzedaż samochodu:
Wn „Pozostałe rozrachunki” 800,00
Ma „Pozostałe przychody” 800,00
4. Otrzymanie płatność za wystawioną fakturę:
Wn „Rachunek bankowy” 800,00
Ma „Pozostałe rozrachunki” 800,00
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wariant 2
Spółka przed upływem roku zamierza ten samochód przekazać jako darowiznę. Przekazanie darowizny wpływa jedynie na ewidencję ilościową, z której należy wyksięgować samochód.
Jeżeli Czytelnik nie zdąży sprzedać samochodu przed upływem roku, musi dokonać korekty zapisów, to znaczy: wprowadzić środek trwały do ewidencji środków trwałych oraz zmniejszyć koszty uzyskania przychodów o różnicę między ceną nabycia lub kosztem wytworzenia a kwotą odpisów amortyzacyjnych, przypadającą na okres ich dotychczasowego używania. Musi też wpłacić, w terminie do 20 dnia tego miesiąca, do urzędu skarbowego kwotę odsetek naliczonych od dnia zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie składników majątku do dnia, w którym okres ich używania przekroczył rok, i naliczoną kwotę odsetek wykazać w zeznaniach. Odsetki obliczone od różnicy wynoszą 0,1% za każdy dzień.
• art. 19, art. 22a ust. 1, art. 22g ust. 1 pkt 1, art. 22f ust. 3, art. 23a, art. 23b, art. 23c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 225, poz. 1673
• art. 709 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 557
Maria Rubinkowska
doradca podatkowy
REKLAMA
REKLAMA
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat