REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy świadcząc umowę zlecenia lub o dzieło, płacimy VAT

Marcin Jasiński
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Błędne ustalenie, że zleceniobiorca rozlicza VAT (jest podatnikiem VAT), ma poważne skutki również u nabywcy. Nie może odliczyć VAT z otrzymanej od zleceniobiorcy faktury. Zleceniobiorca nie podlega VAT, gdy w umowie zostały ustalone warunki jej wykonania, wynagrodzenie, a odpowiedzialność wobec osób trzecich za wykonanie tych czynności ponosi zleceniodawca.

Osoba fizyczna, która zawarła umowę poza prowadzoną działalnością, powinna sprawdzić, czy nie jest z tytułu tego świadczenia podatnikiem VAT. A jeśli jest, to czy może korzystać ze zwolnienia.

REKLAMA

Autopromocja

KROK I - sprawdzenie, czy umowa spełnia warunki, aby podatnik nie podlegał VAT

Gdy podatnik świadczy usługi na podstawie umowy o pracę, nigdy z tego tytułu nie staje się podatnikiem VAT. Wątpliwości dotyczą opodatkowania VAT niektórych czynności wykonywanych przez osoby fizyczne, zwłaszcza czynności wykonywanych w ramach umowy zlecenia i umowy o dzieło.

Opodatkowanie tych czynności wiąże się bezpośrednio z definicją działalności gospodarczej. Definicja ta została określona na potrzeby podatku od towarów i usług w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.

DEFINICJA

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania jej w sposób częstotliwy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Osoby fizyczne samodzielnie wykonujące tak zdefiniowaną działalność gospodarczą stają się podatnikami podatku od towarów i usług bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Nie wszystkie jednak czynności wykonywane przez osoby fizyczne na podstawie umów zlecenia i umów o dzieło traktuje się jako wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą.

Umowa zlecenia lub o dzieło z pracodawcą

Osoby fizyczne wykonujące czynności w ramach umów zlecenia albo umów o dzieło i jednocześnie pozostające w stosunku pracy ze zleceniodawcą nie korzystają automatycznie z wyłączenia z ustawy o podatku od towarów i usług. Muszą dokonać analizy zawartych umów pod kątem warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. Dopiero dokonanie analizy umowy pod tym kątem pozwala na stwierdzenie, czy wykonywane przez osobę fizyczną czynności nie podlegają VAT (art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy).

Pamiętajmy, że pierwszy warunek to zaliczenie przez zleceniobiorcę obrotów do przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Rodzaje tych przychodów zostały określone w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wśród tych przychodów zostało wymienione wykonywanie usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

• osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

• właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie na potrzeby związane z tą nieruchomością.

Jeśli umowa zlecenia lub o dzieło jest wykonywana na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej, ich wykonanie zawsze stanowi działalność gospodarczą podlegającą VAT. Przy pozostałych umowach oceniamy, czy zleceniodawcę łączą ze zleceniobiorcą więzy prawne co do:

• warunków wykonywania tych czynności,

• wynagrodzenia i

• odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Pierwsze dwa z wymienionych wyżej warunków nie budzą wątpliwości. Najczęściej wątpliwości pojawiają się w odniesieniu do trzeciego z ww. warunków, tj. odpowiedzialności zlecającego za wykonywane czynności wobec osób trzecich.

Co na ten temat Ministerstwo Finansów

W przypadku umów zlecenia lub o dzieło zawieranych z własnym pracodawcą MF w wydanych broszurach informacyjnych uzależnia sposób opodatkowania od tego, czy usługi świadczone na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło są tożsame z czynnościami wykonywanymi przez pracodawcę.

Możemy wyróżnić następujące sytuacje:

1. Gdy czynności wykonywane przez osobę fizyczną zatrudnioną na umowę zlecenia lub umowę o dzieło są tożsame z czynnościami podmiotu zlecającego wykonanie tych czynności na zewnątrz - w takiej sytuacji należy stwierdzić, że świadczący usługę (zleceniobiorca) nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich, tylko zleceniodawca.

PRZYKŁAD

REKLAMA

Firma komputerowa podpisała z programistą umowę o dzieło na napisanie programu. Przychody z tego tytułu podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 13 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W zawartej umowie zostały określone warunki pracy w zakresie m.in. czasu pracy, a także jego wynagrodzenia. W tym przypadku mamy do czynienia z tożsamością czynności wykonywanych przez firmę i programistę. Podmiotem odpowiedzialnym wobec osób trzecich za wykonane czynności jest firma.

2. Gdy czynności wykonywane przez osobę fizyczną zatrudnioną na umowę zlecenia lub umowę o dzieło nie są tożsame z czynnościami podmiotu zlecającego wykonanie tych czynności na zewnątrz - w takiej sytuacji to świadczący usługę (zleceniobiorca) ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich, a nie zleceniodawca. Nie można zatem mówić o spełnieniu warunku odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, nawet gdyby takie klauzule znalazły się w umowie.

PRZYKŁAD

Zakład produkcyjny zatrudnia na umowę zlecenia jednego ze swoich pracowników jako osobę sprzątającą. W zawartej umowie określono warunki pracy, czas pracy, a także wynagrodzenie. Nie ma w tym przypadku tożsamości usług sprzątania z usługami świadczonymi przez zakład produkcyjny na zewnątrz. Dlatego zdaniem Ministerstwa Finansów w zakresie wykonywanych usług sprzątania wykonujący umowę jest podatnikiem VAT.

Co na ten temat sądy

Nie można do końca zgodzić się ze stanowiskiem MF. Sam fakt, że wykonywane przez pracodawcę i zleceniodawcę usługi nie są tożsame, nie może przesądzać, iż zleceniobiorca prowadzi działalność gospodarczą.

Sądy w wydawanych wyrokach wskazują, że zleceniobiorca nie jest podatnikiem samodzielnie wykonującym działalność, jeśli:

• stosunek prawny posiada cechy właściwe dla stosunku pracy, tj. podporządkowanie pracownika pracodawcy, wymóg osobistego świadczenia pracy oraz obciążenie podmiotu zatrudniającego ryzykiem prowadzenia zakładu pracy, czyli odpowiedzialnością pracodawcy za szkody wyrządzone osobom trzecim przez pracownika w trakcie pracy (NSA w wyroku z 17 października 2006 r., sygn. akt l FSK 86/06, WSA w Bydgoszczy w wyroku z 5 kwietnia 2007 r., sygn. akt l SA/Bd 111/07);

• nie wykonuje swojej działalności jako przedsiębiorca działający w warunkach niepewności, np. co do popytu, konkurencji oraz ostatecznego rezultatu finansowego podjętej działalności. Innymi słowy, czynnikiem wyróżniającym działalność gospodarczą prowadzoną w sposób samodzielny jest element ryzyka ekonomicznego podjętej działalności (np. ETS w sprawie C-325/85 oraz C-202/90);

• prowadząc działalność na rzecz określonego podmiotu, korzysta wyłącznie lub przede wszystkim z organizacji i infrastruktury podmiotu, na rzecz którego działalność jest prowadzona, gdy nie ponosi ekonomicznego ryzyka działalności, jak również nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością (WSA w Poznaniu w wyroku z 22 lutego 2007 r., sygn. akt l SA/Po 126/06).

Dlatego gdy zleceniobiorca, który świadczy usługi sprzątania na rzecz swojego pracodawcy, korzysta z jego sprzętów, środków czystości, wykonuje ją osobiście, to nie możemy mówić, że wykonuje działalność gospodarczą.

Jak już zostało wspomniane, zapis, że zleceniodawca ponosi odpowiedzialność za działania zleceniobiorcy wobec osób trzecich, nie jest konieczny, aby uznać, iż nie jest to działalność gospodarcza (decyduje charakter czynności), jednak w trakcie kontroli taki zapis może stanowić ważny argument w sporze z organami podatkowymi.

 

Pozostałe umowy

Oprócz umów zlecenia i o dzieło również wykonywanie działalności na podstawie innych umów, z tytułu których przychód jest sklasyfikowany jako przychód z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 pkt 2-9 ustawy o pdof), może nie powodować obowiązku rozliczania VAT. Także w przypadku tych umów spełnienie trzeciego warunku sprawia problemy. Należy pamiętać, że sam zapis w umowie, iż to zleceniodawca ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich, nie jest wystarczającym powodem, aby wyłączyć odpowiedzialność zleceniobiorcy. Również brak zapisów w umowie nie powoduje, że niejako automatycznie świadczący usługę staje się podatnikiem VAT. Zawsze należy ocenić charakter umowy oraz odrębne regulacje (np. k.s.h., k.c.), które określają zakres odpowiedzialności pełniącego funkcję. Trzeba brać pod uwagę ocenę faktyczną i prawną sprawowanej funkcji.


KROK II - sprawdzenie, czy świadczona usługa korzysta ze zwolnienia przedmiotowego

Zakład produkcyjny zatrudnia na umowę zlecenia jednego ze swoich pracowników jako osobę sprzątającą. W zawartej umowie określono warunki pracy, czas pracy, a także wynagrodzenie. Nie ma w tym przypadku tożsamości usług sprzątania z usługami świadczonymi przez zakład produkcyjny na zewnątrz. Dlatego zdaniem Ministerstwa Finansów w zakresie wykonywanych usług sprzątania wykonujący umowę jest podatnikiem VAT.

Co na ten temat sądy

Nie można do końca zgodzić się ze stanowiskiem MF. Sam fakt, że wykonywane przez pracodawcę i zleceniodawcę usługi nie są tożsame, nie może przesądzać, iż zleceniobiorca prowadzi działalność gospodarczą.

Sądy w wydawanych wyrokach wskazują, że zleceniobiorca nie jest podatnikiem samodzielnie wykonującym działalność, jeśli:

• stosunek prawny posiada cechy właściwe dla stosunku pracy, tj. podporządkowanie pracownika pracodawcy, wymóg osobistego świadczenia pracy oraz obciążenie podmiotu zatrudniającego ryzykiem prowadzenia zakładu pracy, czyli odpowiedzialnością pracodawcy za szkody wyrządzone osobom trzecim przez pracownika w trakcie pracy (NSA w wyroku z 17 października 2006 r., sygn. akt l FSK 86/06, WSA w Bydgoszczy w wyroku z 5 kwietnia 2007 r., sygn. akt l SA/Bd 111/07);

• nie wykonuje swojej działalności jako przedsiębiorca działający w warunkach niepewności, np. co do popytu, konkurencji oraz ostatecznego rezultatu finansowego podjętej działalności. Innymi słowy, czynnikiem wyróżniającym działalność gospodarczą prowadzoną w sposób samodzielny jest element ryzyka ekonomicznego podjętej działalności (np. ETS w sprawie C-325/85 oraz C-202/90);

• prowadząc działalność na rzecz określonego podmiotu, korzysta wyłącznie lub przede wszystkim z organizacji i infrastruktury podmiotu, na rzecz którego działalność jest prowadzona, gdy nie ponosi ekonomicznego ryzyka działalności, jak również nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością (WSA w Poznaniu w wyroku z 22 lutego 2007 r., sygn. akt l SA/Po 126/06).

Dlatego gdy zleceniobiorca, który świadczy usługi sprzątania na rzecz swojego pracodawcy, korzysta z jego sprzętów, środków czystości, wykonuje ją osobiście, to nie możemy mówić, że wykonuje działalność gospodarczą.

Jak już zostało wspomniane, zapis, że zleceniodawca ponosi odpowiedzialność za działania zleceniobiorcy wobec osób trzecich, nie jest konieczny, aby uznać, iż nie jest to działalność gospodarcza (decyduje charakter czynności), jednak w trakcie kontroli taki zapis może stanowić ważny argument w sporze z organami podatkowymi.

Pozostałe umowy

Oprócz umów zlecenia i o dzieło również wykonywanie działalności na podstawie innych umów, z tytułu których przychód jest sklasyfikowany jako przychód z działalności wykonywanej osobiście (art. 13 pkt 2-9 ustawy o pdof), może nie powodować obowiązku rozliczania VAT. Także w przypadku tych umów spełnienie trzeciego warunku sprawia problemy. Należy pamiętać, że sam zapis w umowie, iż to zleceniodawca ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich, nie jest wystarczającym powodem, aby wyłączyć odpowiedzialność zleceniobiorcy. Również brak zapisów w umowie nie powoduje, że niejako automatycznie świadczący usługę staje się podatnikiem VAT. Zawsze należy ocenić charakter umowy oraz odrębne regulacje (np. k.s.h., k.c.), które określają zakres odpowiedzialności pełniącego funkcję. Trzeba brać pod uwagę ocenę faktyczną i prawną sprawowanej funkcji.

Jeśli osoba świadcząca usługę ustali, że zleceniodawca nie ponosi odpowiedzialności za jej działania wobec osób trzecich, nie oznacza to automatycznie, iż musi naliczać VAT. Jeżeli usługa korzysta ze zwolnienia przedmiotowego - załącznik nr 4 do ustawy (np. usługi edukacji, ochrony zdrowia, niektóre usługi z zakresu kultury), art. 43 ustawy i przepisy rozporządzenia wykonawczego - to osoba ją świadcząca, jeśli nie wykonuje innej działalności lub nie wykonywała innej działalności, z tytułu której stała się podatnikiem VAT czynnym, nie ma obowiązku:

• rejestracji na potrzeby VAT,

• prowadzenia ewidencji na potrzeby VAT,

• składania deklaracji na potrzeby VAT,

• zapłaty VAT.

KROK III - sprawdzenie, czy świadczona usługa korzysta ze zwolnienia podmiotowego

Gdy usługa nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, pozostaje jeszcze zwolnienie podmiotowe, czyli zwolnienie ze względu na wysokość obrotów. Również ten krok rozpatruje tylko osoba, która nie jest podatnikiem VAT. Jeśli jest podatnikiem, rozlicza tę usługę jak pozostałe. Jeśli nie, to do czasu, gdy wartość obrotu nie przekroczy 50 000 zł, może korzystać ze zwolnienia. Korzystanie z tego zwolnienia nie jest obowiązkowe, ale nie przysługuje każdemu podatnikowi.

WAŻNE!

Ze zwolnienia ze względu na wysokość obrotów nie może korzystać podatnik świadczący usługi doradcze, prawnicze, jubilerskie. Do usług doradczych nie zaliczamy usług biegłych.

W przypadku tego zwolnienia podatnik ma obowiązek prowadzić dzienną ewidencję sprzedaży w celu ustalenia, kiedy zostanie przekroczony limit. Gdy podatnik nie może korzystać ze zwolnienia lub zostanie przekroczony limit, musi się zarejestrować jako podatnik VAT. Usługi dokumentuje fakturą, naliczając VAT.

Pełna treść artykułu znajduje się w Biuletynie VAT nr 13/2009

• art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11

Marcin Jasiński

ekspert w zakresie VAT

Źródło: Biuletyn VAT

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Przelewy natychmiastowe – czy europejskie banki są gotowe do zmian?

Zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego przelewy w euro mają docierać na konta klientów w UE w ciągu 10 sekund. Bankom, które nie spełnią tego wymogu, mogą grozić nie tylko kary, ale i utrata klientów.

Przedsiębiorców niepokoją podatki i niestabilność prawa. Dużym problemem są też rosnące koszty energii

Rosnące koszty energii, wysokie podatki i niestabilność prawa to największe obawy polskich przedsiębiorców. Firmy mierzą się także z problemem braków kadrowych, a większość nie spodziewa się poprawy warunków gospodarczych w najbliższym czasie.

W którym banku można dostać 4%, 5% a nawet 8% na lokacie lub koncie oszczędnościowym pod koniec stycznia 2025 r. [ranking depozytów bankowych]

W styczniu 2025 r. nastąpiły zmiany w czołówce promocyjnych depozytów bankowych. Dwa banki przestały oferować 8% w skali roku. Ale inna instytucja postanowiła właśnie na początku 2025 r. taką ofertę udostępnić. Mimo licznych promocji lokat i rachunków oszczędnościowych widoczny jest trend stopniowego pogarszania się oferty depozytowej - już od 2 lat. Skutkiem tego - jak pokazują dane NBP - przeciętna lokata zakładana jest z oprocentowaniem mniejszym niż 4% w skali roku.

Obligacje skarbowe - luty 2025 r. Oprocentowanie do 6,80% w skali roku. Oferta obligacji nowych emisji

Ministerstwo Finansów w komunikacie z 27 stycznia 2025 r. przekazało informacje o oprocentowaniu i ofercie obligacji oszczędnościowych (detalicznych) Skarbu Państwa nowych emisji, które będą sprzedawane w lutym 20245 r. Oprocentowanie i marże tych obligacji nie zmienią się w porównaniu do oferowanych w styczniu br. Od 28 stycznia br. można nabywać nowe (lutowe) emisje obligacji skarbowych w drodze zamiany z niewielkim dyskontem. 

REKLAMA

Nowe stawki podatku od środków transportowych w 2025 r. Kto i kiedy płaci ten podatek?

Przewoźnicy mogą odetchnąć z ulgą. Po sporych podwyżkach podatku od środków transportowych w 2024 roku, w obecnym 2025 r. ich poziom wzrósł tylko nieznacznie. Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Finansów, w 2025 roku maksymalna stawka opłaty zwiększy się o niecałe 3 proc., podczas gdy w 2024 roku podwyżka wyniosła aż 15 proc.

Nowe przepisy dla firm transportowych od 2025 roku: polscy przewoźnicy mogą wynająć pojazd za granicą

Początek 2025 r. zapowiada zmiany wpływające na funkcjonowanie polskich firm transportowych. Jedną z nich jest nowelizacja ustawy o transporcie drogowym z 21 listopada 2024 r., zgodnie z którą polscy przewoźnicy od niedawna mogą wypożyczyć ciężarówkę zarejestrowaną za granicą. Rozwiązanie to może przynieść korzyści firmie transportowej i zwiększyć np. elastyczność operacyjną czy ograniczyć liczbę przestojów, ale ma też swoje ograniczenia. Jakie? Co ważniejsze, nieprzestrzeganie nowych regulacji niesie ryzyko dotkliwych kar finansowych dla przewoźników.

Rewolucja w branży finansowej: Konferencja dla Biur Rachunkowych i Księgowych

W dynamicznie zmieniającym się świecie finansów, bycie na bieżąco z trendami i nowymi regulacjami to klucz do sukcesu. Dlatego już w marcu 2025 roku odbędzie się jedno z najważniejszych wydarzeń w branży – Konferencja dla Biur Rachunkowych i Księgowych – KONEL. To niepowtarzalna okazja, by poszerzyć wiedzę, nawiązać kontakty i zyskać przewagę konkurencyjną.

Urojona podmiotowość podatników - skutki. Błędne przekonanie, czy świadome oszustwo?

Czy można mieć urojenia podatkowe? Oczywiście tak i mogą z nich wynikać nawet realne w sensie prawnym zobowiązania podatkowe. Nie jest to również zjawisko na wskroś marginalne, bo owe urojenia wynikają z błędnego odczytania i zastosowania norm prawnych, przy czym ów błąd wcale nie musi być czymś nieuświadomionym – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA

Unijne rozporządzenie DORA już obowiązuje. Które firmy muszą stosować nowe przepisy od 17 stycznia 2025 r.?

Od 17 stycznia 2025 r. w Unii Europejskiej zaczęło obowiązywać Rozporządzenie DORA. Objęte nim podmioty finansowe miały 2 lata na dostosowanie się do nowych przepisów w zakresie zarządzania ryzykiem ICT. Na niespełna miesiąc przed ostatecznym terminem wdrożenia zmian Europejski Bank Centralny opublikował raport SREP (Supervisory Review and Evaluation Process) za 2024 rok, w którym ze wszystkich badanych aspektów związanych z działalnością banków to właśnie ryzyko operacyjne i teleinformatyczne uzyskało najgorsze średnie wyniki. Czy Rozporządzenie DORA zmieni coś w tym zakresie? Na to pytanie odpowiadają eksperci Linux Polska.

Transfer danych osobowych do Kanady – czy to bezpieczne? Co na to RODO?

Kanada to kraj, który kojarzy się nam z piękną przyrodą, syropem klonowym i piżamowym shoppingiem. Jednak z punktu widzenia RODO Kanada to „państwo trzecie” – miejsce, które nie podlega bezpośrednio unijnym regulacjom ochrony danych osobowych. Czy oznacza to, że przesyłanie danych na drugi brzeg Atlantyku jest ryzykowne?

REKLAMA