REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Podatkowe skutki umów barterowych

Sławomir Liżewski
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Rozliczanie transakcji między kontrahentami nie zawsze musi odbywać się w formie gotówkowej. Niekiedy kontrahenci stosują barter. Jakie są zalety barteru?

 

 

Barter, inaczej wymiana lub transakcja barterowa, jest techniką handlową, która cechuje przede wszystkim gospodarkę wymienną. Polega on na wymianie towaru na towar bez udziału pieniądza.

Barter jest umową zbliżoną do umowy zamiany, w przypadku której każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy (art. 603 Kodeksu cywilnego). W tym przypadku stosuje się przepisy o sprzedaży, przy czym każda ze stron jest równocześnie sprzedawcą i nabywcą.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 26 sierpnia 2004 r. (sygn. akt I CK 210/2004), „barter jest umową wykazującą cechy zbliżone do umowy zamiany, jest konsensualna, odpłatna i wzajemna oraz rodzi skutki zobowiązujące obie strony do przeniesienia własności rzeczy”.

Podstawowe cechy umowy barterowej

- wzajemna wymiana towarów lub usług między stronami, z których każda jest traktowana jednocześnie jako wierzyciel i zarazem dłużnik,

- wzajemna sprzedaż z równoczesnym potrąceniem należności,

- brak udziału pieniądza - strony nie dokonują dopłat, ma miejsce wymiana bezgotówkowa,

- przedmiotem barteru może być wymiana towaru na towar, towaru na usługę, usługi na towar lub usługi na usługę,

- wartość składników majątku będących przedmiotem barteru powinna być równa,

- pomimo braku rozliczeń gotówkowych barter jest umową odpłatną.

Jakie są więc zalety umowy barterowej dla organizacji? Przede wszystkim barter umożliwia zwiększenie zbytu i lepsze, pełniejsze wykorzystanie posiadanych przez organizację mocy produkcyjnych, a częściej usługowych. Ponadto, co też istotne, organizacja może w tym przypadku zaoszczędzić na promocji i reklamie swoich produktów lub usług. Zatem barter jest korzystny w przypadku:

- nadwyżek magazynowych towarów,

- niewykorzystanych możliwości w zakresie usług, tzn. przede wszystkim przy trudnościach ze znalezieniem nabywców.

Ponadto barter może się okazać jedną z form finansowania działalności organizacji.

Barter a podatek dochodowy

Za przychód w przypadku barteru uważa się wartość należnych świadczeń wzajemnych wykonanych w ramach tej działalności, obliczoną na podstawie przeciętnych cen stosowanych w dacie osiągnięcia przychodu w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia.

Przedmiotem do opodatkowania jest uzyskany przez podatnika dochód, czyli różnica między ustalonym przychodem a kosztami nabycia towarów, pomniejszona o koszty sprzedaży.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Sopocie w postanowieniu z 20 czerwca 2006 r. (sygn. PDOP/423-7/06) stwierdził, że „umowa barterowa jest umową wzajemną, a do istoty wzajemności należy, że między świadczeniami stron zachodzi stosunek ekwiwalentności, tj. równowartości. Należy podkreślić, iż przy tych transakcjach opodatkowaniu nie podlega różnica wartości świadczeń wzajemnych wynikająca z umowy zawartej między kontrahentami, ale dochód uzyskany w cenie towarów lub usług (wymieniane produkty powinny mieć równą wartość)”.

Ponadto, zdaniem wspomnianego urzędu skarbowego, z uwagi na fakt, że do umów barterowych stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży, wartość przychodów uzyskanych w ramach sprzedaży na podstawie umów barterowych może być pomniejszana o rabat. Wynika to zresztą z przepisów podatkowych, w myśl których za przychody związane z działalnością gospodarczą, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 12 ust. 3 updop).

Za datę powstania przychodu uważa się tu dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

- wystawienia faktury albo

- uregulowania należności.

PRZYKŁAD

Stowarzyszenie prowadzi m.in. działalność wydawniczą, tj. wydaje czasopismo. W ramach zawartych umów barterowych świadczy usługi polegające na udostępnianiu powierzchni reklamowej w wydawanym czasopiśmie w zamian za usługi reklamowe. Umowy przewidują też udzielanie wzajemnych rabatów. W tym przypadku przychodem stowarzyszenia będzie wartość pomniejszona o rabat, ponieważ w razie „normalnej” sprzedaży rabat miałby zastosowanie.

PRZYKŁAD

Jak ustalić wartość dochodu powstałego w ramach umowy barterowej? Załóżmy, że organizacja X w ramach barteru dokonuje wymiany swoich usług na towary spółki Y. Wartość umowy określono na 6000 zł.

Organizacja świadczy usługę na rzecz spółki o wartości 6000 zł (koszty uzyskania przychodów związane z tą usługą wyniosły 4500 zł). W zamian spółka przekazuje towary na rzecz organizacji o wartości 6000 zł, które zostały nabyte za 5000 zł.

W tym przypadku dochód wyniesie:

- organizacja X 1500 zł (6000 - 4500),

- spółka Y 1000 zł (6000 - 5000).

Przy czym przychód powstanie odpowiednio w dniu świadczenia usługi i dokonania dostawy towarów.

Barter a VAT

Jak wiadomo, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ustawy o VAT). Z charakteru umowy barterowej wynika więc, że czynności wykonywane przez strony transakcji barterowej można uznać za odpłatną dostawę towarów oraz odpłatne świadczenie usług podlegające VAT.

UWAGA!

Odpłatność w rozumieniu ustawy o VAT nie musi mieć jedynie formy pieniężnej. Może to być również świadczenie o charakterze rzeczowym. Z odpłatnością mamy do czynienia również w przypadku kompensaty, czyli potrącenia należności i zobowiązań.

Ponadto należy pamiętać, że opodatkowaniu VAT:

- podlegają czynności dokonywane przez stronę transakcji barterowej będącej podatnikiem VAT (np. zakup samochodu od osoby fizycznej niebędącej podatnikiem VAT przez organizację będącą podatnikiem VAT wywoła skutki w VAT po stronie tej organizacji),

- nie podlegają czynności dokonywane w przypadku, gdy nabywca usługi przekazuje świadczącemu usługę towary, które mają być wykorzystane przy wykonaniu tej usługi; w takiej sytuacji przekazanie towarów nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie ze strony usługodawcy.

Podstawa opodatkowania przy barterze

Podstawą opodatkowania dla celów VAT jest obrót, czyli kwota należna ze sprzedaży pomniejszona o kwotę podatku należnego. Przy czym kwota należna obejmuje całość świadczenia od nabywcy (art. 29 ust. 1 ustawy o VAT). W przypadku barteru zastosowanie znajdzie art. 29 ust. 3 ustawy o VAT, zgodnie z którym, jeżeli należność jest określona w naturze, podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa towarów lub usług pomniejszona o kwotę podatku.

Warto podkreślić, że od 1 stycznia 2008 r. obowiązuje nowa definicja wartości rynkowej.

Wartość rynkowa to całkowita kwota, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju. Jeśli jednak nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

- w odniesieniu do towarów - kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy,

- w odniesieniu do usług - kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika na wykonanie tych usług.

Treść przytoczonej definicji została sformułowana w oparciu o przepisy art. 72 Dyrektywy z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L Nr 347).

A zatem przy ustalaniu podstawy opodatkowania należy brać pod uwagę kwotę, jaką w celu uzyskania danych towarów lub usług trzeba by zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju.

Ustalając podstawę opodatkowania przy transakcjach barterowych, należy mieć na uwadze, że organy podatkowe będą badały prawidłowość ustalenia obrotu pod kątem wspomnianej definicji. Może się więc zdarzyć, że urząd będzie niekiedy próbował zakwestionować przyjętą wartość świadczenia i ustalić ją na poziomie wartości nabycia towaru lub całkowitego kosztu poniesionego przez stronę umowy na wykonanie tych usług. Tak będzie np. w przypadku, gdy przedmiotem barteru będzie zamortyzowany środek trwały, którego wartość trudno ustalić. W takiej bowiem sytuacji przytoczone przepisy przewidują ustalenie wartości rynkowej na poziomie ceny nabycia lub kosztu wytworzenia.

Dokumentowanie barteru

Dokumentowanie świadczeń wykonywanych w ramach transakcji barterowych odbywa się na takich samych zasadach jak w przypadku normalnych transakcji. Jednak w odniesieniu do barteru mamy do czynienia ze specyficzną sytuacją. W związku z tym, że każda ze stron umowy jest jednocześnie sprzedawcą i nabywcą, należy wystawić dwie faktury VAT. Nie będzie to miało miejsca w przypadku, gdy podatnikiem VAT czynnym będzie tylko jedna strona transakcji barterowej, wówczas tylko ta strona wystawia fakturę VAT.

W wystawianych fakturach wykazujemy stawkę VAT właściwą dla towarów i usług będących przedmiotem barteru.

Kopie faktur należy zarejestrować w rejestrze sprzedaży, natomiast oryginały faktur wpisujemy do rejestru zakupu.


Sławomir Liżewski

Podstawy prawne:

- ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1166

- ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 65, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 171, poz. 1208

- ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rząd szuka pieniędzy. Podatek cyfrowy coraz bliżej?

Ministerstwo Cyfryzacji pracuje nad nowym podatkiem, który miałby objąć duże korporacje technologiczne działające w Polsce. Wicepremier Krzysztof Gawkowski zapowiada, że koncepcja podatku cyfrowego zostanie przedstawiona w ciągu kilku miesięcy, a wpływy z niego mogą sięgnąć miliardów złotych. Pomysł budzi jednak kontrowersje.

Wspólne rozliczenie PIT małżonków w 2025 r. za 2024 rok – kto i jak może to zrobić. Korzyści, warunki, jaki formularz wypełnić

Wspólne rozliczenie rocznego zeznania podatkowego PIT przez małżonków jest ważną preferencją podatkową w podatku dochodowym od osób fizycznych, dostępną dla podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych, tj. wg skali podatkowej. Rozliczenie wspólne jest korzystne zwłaszcza dla małżonków, których dochody roczne znacznie się różnią (znajdują się w różnych progach podatkowych), w tym w szczególności jeżeli jeden z małżonków nie osiągnął dochodu w danym roku. Kiedy małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie? Na czym polega wspólne rozliczenie PIT małżonków? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie ze zmarłym małżonkiem, po rozwodzie i w separacji? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie małżonków w przypadku uzyskiwania przychodów z najmu prywatnego, działalności rolniczej, kapitałów pieniężnych, działalności nierejestrowanej? Jakie formy opodatkowania wykluczają wspólne rozliczenie małżonków? Odpowiadamy na te wszystkie pytania.

Będzie rewolucja w raportowaniu ESG po zmianach w dyrektywie CSRD? Obowiązki tylko dla największych firm. Pakiet Omnibus I Komisji Europejskiej

W lutym 2025 roku Komisja Europejska ogłosiła przełomowe zmiany w unijnym systemie raportowania zrównoważonego rozwoju, wywołując gorącą debatę wśród przedsiębiorców, prawników i ekspertów ESG. Propozycje zawarte w pakiecie Omnibus, obejmujące m.in. modyfikacje dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) i CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive), zdaniem wielu komentatorów stanowią próbę znalezienia równowagi między ambicjami klimatycznymi UE a realiami gospodarczymi. Wspólnie z dr Anną Partyką-Opielą, partnerką kancelarii Rymarz Zdort Maruta i laureatką rankingu Top 25 Women Lawyers in Business by Forbes 2024, analizujemy konsekwencje tych zmian dla europejskiego biznesu.

Biznes ma dość! Domaga się prostych i stabilnych podatków. Jest 100 postulatów

Chaos w podatkach, powolne sądy i drakońskie areszty gospodarcze – polscy przedsiębiorcy mają dość! Domagają się uproszczenia systemu podatkowego, rozszerzenia estońskiego CIT oraz stabilnych przepisów. Czy rząd posłucha biznesu, zanim firmy zaczną masowo uciekać za granicę?

REKLAMA

Deregulacja: nowe przepisy dla biznesu od 1 maja 2025 r. 40 zmian - kontrole firm, rzemiosło, mały ZUS plus, zamówienia publiczne i inne ułatwienia

W dniu 11 marca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego, przedłożony przez Ministra Rozwoju i Technologii. Zmiany mają wejść w życie w większości od 1 maja 2025 roku

Wynagrodzenie brutto, a netto w 2025 roku. Jak obliczyć kwotę pensji do wypłaty? [Przykłady]

Jedną z podstawowych kwestii dla pracownika i pracodawcy jest ustalenie stawki wynagrodzenia, jaką pracownik będzie co miesiąc otrzymywał za wykonywanie swoich obowiązków służbowych. Pracownicy często mają wątpliwości dlaczego kwota netto, która dostają na konto, jest o tyle niższa niż ta zapisana w umowie. Kwota która podana jest na umowie o pracę to najczęściej kwota brutto, czyli całość wynagrodzenia, które zostaje pomniejszane o należne świadczenia publicznoprawne. Po odjęciu tych świadczeń pozostaje kwota netto, którą pracownik otrzymuje, tzw. „kwota na rękę”.

Zasiłek chorobowy już od pierwszego dnia? Przedsiębiorcy apelują do rządu o natychmiastowe działania

Rada Przedsiębiorców domaga się realizacji obietnicy wyborczej – ZUS powinien przejąć wypłatę zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia absencji pracownika. W liście do premiera Donalda Tuska i liderów koalicji przedsiębiorcy wzywają do uchwalenia przepisów jeszcze przed wyborami prezydenckimi. Czy rząd dotrzyma słowa?

Inwestowanie w złoto - marzec 2025 r. Cena i notowania. Stabilność mimo ryzyka delewarowania na zmiennych rynkach

Jak informuje Saxo Bank w komunikacie z 12 marca 2025 r., globalne rynki finansowe pozostają w stanie podwyższonej niepewności, ponieważ wprowadzenie, a następnie odwołanie ceł przez administrację Trumpa wobec głównych partnerów handlowych nadal wywiera presję na Wall Street i szerzej na rynek. Złoto pozostaje stabilne, utrzymując notowania powyżej 2900 USD po kolejnej stosunkowo płytkiej korekcie. Inwestorzy i traderzy reagują również na gwałtowne i nagłe pogorszenie danych makroekonomicznych w USA, co zwiększa ryzyko stagflacji, wspierającej ceny złota.

REKLAMA

Jak skutecznie odwołać się od wyników kontroli projektu unijnego? 5 zasadniczych kroków

Realizacja projektu unijnego to duże wyzwanie – wymaga nie tylko zaangażowania i dobrej organizacji, ale także skrupulatnego przestrzegania przepisów i wytycznych. Kontrole projektów są standardową praktyką, której celem jest sprawdzenie, czy środki publiczne są wykorzystywane zgodnie z przepisami i pierwotnymi założeniami projektu. Co jednak zrobić, gdy wynik kontroli jest niekorzystny? Jakie kroki podjąć, by skutecznie się odwołać?

Transport do Serbii – strategiczny rynek w regionie Bałkanów

Transport towarów do Serbii wymaga szczególnego przygotowania logistycznego i znajomości lokalnych uwarunkowań. Państwo to nadal pozostaje poza Unią Europejską i strefą Schengen, dlatego konieczne jest sprostanie wielu wymogom z zakresu obsługi celnej i dokumentacji transportowej. Jak skutecznie wejść na ten perspektywiczny rynek?

REKLAMA