REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Podatkowe skutki umów barterowych

Sławomir Liżewski
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Rozliczanie transakcji między kontrahentami nie zawsze musi odbywać się w formie gotówkowej. Niekiedy kontrahenci stosują barter. Jakie są zalety barteru?

 

 

Barter, inaczej wymiana lub transakcja barterowa, jest techniką handlową, która cechuje przede wszystkim gospodarkę wymienną. Polega on na wymianie towaru na towar bez udziału pieniądza.

Barter jest umową zbliżoną do umowy zamiany, w przypadku której każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy (art. 603 Kodeksu cywilnego). W tym przypadku stosuje się przepisy o sprzedaży, przy czym każda ze stron jest równocześnie sprzedawcą i nabywcą.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 26 sierpnia 2004 r. (sygn. akt I CK 210/2004), „barter jest umową wykazującą cechy zbliżone do umowy zamiany, jest konsensualna, odpłatna i wzajemna oraz rodzi skutki zobowiązujące obie strony do przeniesienia własności rzeczy”.

Podstawowe cechy umowy barterowej

- wzajemna wymiana towarów lub usług między stronami, z których każda jest traktowana jednocześnie jako wierzyciel i zarazem dłużnik,

- wzajemna sprzedaż z równoczesnym potrąceniem należności,

- brak udziału pieniądza - strony nie dokonują dopłat, ma miejsce wymiana bezgotówkowa,

- przedmiotem barteru może być wymiana towaru na towar, towaru na usługę, usługi na towar lub usługi na usługę,

- wartość składników majątku będących przedmiotem barteru powinna być równa,

- pomimo braku rozliczeń gotówkowych barter jest umową odpłatną.

Jakie są więc zalety umowy barterowej dla organizacji? Przede wszystkim barter umożliwia zwiększenie zbytu i lepsze, pełniejsze wykorzystanie posiadanych przez organizację mocy produkcyjnych, a częściej usługowych. Ponadto, co też istotne, organizacja może w tym przypadku zaoszczędzić na promocji i reklamie swoich produktów lub usług. Zatem barter jest korzystny w przypadku:

- nadwyżek magazynowych towarów,

- niewykorzystanych możliwości w zakresie usług, tzn. przede wszystkim przy trudnościach ze znalezieniem nabywców.

Ponadto barter może się okazać jedną z form finansowania działalności organizacji.

Barter a podatek dochodowy

Za przychód w przypadku barteru uważa się wartość należnych świadczeń wzajemnych wykonanych w ramach tej działalności, obliczoną na podstawie przeciętnych cen stosowanych w dacie osiągnięcia przychodu w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia.

Przedmiotem do opodatkowania jest uzyskany przez podatnika dochód, czyli różnica między ustalonym przychodem a kosztami nabycia towarów, pomniejszona o koszty sprzedaży.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Sopocie w postanowieniu z 20 czerwca 2006 r. (sygn. PDOP/423-7/06) stwierdził, że „umowa barterowa jest umową wzajemną, a do istoty wzajemności należy, że między świadczeniami stron zachodzi stosunek ekwiwalentności, tj. równowartości. Należy podkreślić, iż przy tych transakcjach opodatkowaniu nie podlega różnica wartości świadczeń wzajemnych wynikająca z umowy zawartej między kontrahentami, ale dochód uzyskany w cenie towarów lub usług (wymieniane produkty powinny mieć równą wartość)”.

Ponadto, zdaniem wspomnianego urzędu skarbowego, z uwagi na fakt, że do umów barterowych stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży, wartość przychodów uzyskanych w ramach sprzedaży na podstawie umów barterowych może być pomniejszana o rabat. Wynika to zresztą z przepisów podatkowych, w myśl których za przychody związane z działalnością gospodarczą, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 12 ust. 3 updop).

Za datę powstania przychodu uważa się tu dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

- wystawienia faktury albo

- uregulowania należności.

PRZYKŁAD

Stowarzyszenie prowadzi m.in. działalność wydawniczą, tj. wydaje czasopismo. W ramach zawartych umów barterowych świadczy usługi polegające na udostępnianiu powierzchni reklamowej w wydawanym czasopiśmie w zamian za usługi reklamowe. Umowy przewidują też udzielanie wzajemnych rabatów. W tym przypadku przychodem stowarzyszenia będzie wartość pomniejszona o rabat, ponieważ w razie „normalnej” sprzedaży rabat miałby zastosowanie.

PRZYKŁAD

Jak ustalić wartość dochodu powstałego w ramach umowy barterowej? Załóżmy, że organizacja X w ramach barteru dokonuje wymiany swoich usług na towary spółki Y. Wartość umowy określono na 6000 zł.

Organizacja świadczy usługę na rzecz spółki o wartości 6000 zł (koszty uzyskania przychodów związane z tą usługą wyniosły 4500 zł). W zamian spółka przekazuje towary na rzecz organizacji o wartości 6000 zł, które zostały nabyte za 5000 zł.

W tym przypadku dochód wyniesie:

- organizacja X 1500 zł (6000 - 4500),

- spółka Y 1000 zł (6000 - 5000).

Przy czym przychód powstanie odpowiednio w dniu świadczenia usługi i dokonania dostawy towarów.

Barter a VAT

Jak wiadomo, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ustawy o VAT). Z charakteru umowy barterowej wynika więc, że czynności wykonywane przez strony transakcji barterowej można uznać za odpłatną dostawę towarów oraz odpłatne świadczenie usług podlegające VAT.

UWAGA!

Odpłatność w rozumieniu ustawy o VAT nie musi mieć jedynie formy pieniężnej. Może to być również świadczenie o charakterze rzeczowym. Z odpłatnością mamy do czynienia również w przypadku kompensaty, czyli potrącenia należności i zobowiązań.

Ponadto należy pamiętać, że opodatkowaniu VAT:

- podlegają czynności dokonywane przez stronę transakcji barterowej będącej podatnikiem VAT (np. zakup samochodu od osoby fizycznej niebędącej podatnikiem VAT przez organizację będącą podatnikiem VAT wywoła skutki w VAT po stronie tej organizacji),

- nie podlegają czynności dokonywane w przypadku, gdy nabywca usługi przekazuje świadczącemu usługę towary, które mają być wykorzystane przy wykonaniu tej usługi; w takiej sytuacji przekazanie towarów nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie ze strony usługodawcy.

Podstawa opodatkowania przy barterze

Podstawą opodatkowania dla celów VAT jest obrót, czyli kwota należna ze sprzedaży pomniejszona o kwotę podatku należnego. Przy czym kwota należna obejmuje całość świadczenia od nabywcy (art. 29 ust. 1 ustawy o VAT). W przypadku barteru zastosowanie znajdzie art. 29 ust. 3 ustawy o VAT, zgodnie z którym, jeżeli należność jest określona w naturze, podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa towarów lub usług pomniejszona o kwotę podatku.

Warto podkreślić, że od 1 stycznia 2008 r. obowiązuje nowa definicja wartości rynkowej.

Wartość rynkowa to całkowita kwota, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju. Jeśli jednak nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

- w odniesieniu do towarów - kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy,

- w odniesieniu do usług - kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika na wykonanie tych usług.

Treść przytoczonej definicji została sformułowana w oparciu o przepisy art. 72 Dyrektywy z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L Nr 347).

A zatem przy ustalaniu podstawy opodatkowania należy brać pod uwagę kwotę, jaką w celu uzyskania danych towarów lub usług trzeba by zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju.

Ustalając podstawę opodatkowania przy transakcjach barterowych, należy mieć na uwadze, że organy podatkowe będą badały prawidłowość ustalenia obrotu pod kątem wspomnianej definicji. Może się więc zdarzyć, że urząd będzie niekiedy próbował zakwestionować przyjętą wartość świadczenia i ustalić ją na poziomie wartości nabycia towaru lub całkowitego kosztu poniesionego przez stronę umowy na wykonanie tych usług. Tak będzie np. w przypadku, gdy przedmiotem barteru będzie zamortyzowany środek trwały, którego wartość trudno ustalić. W takiej bowiem sytuacji przytoczone przepisy przewidują ustalenie wartości rynkowej na poziomie ceny nabycia lub kosztu wytworzenia.

Dokumentowanie barteru

Dokumentowanie świadczeń wykonywanych w ramach transakcji barterowych odbywa się na takich samych zasadach jak w przypadku normalnych transakcji. Jednak w odniesieniu do barteru mamy do czynienia ze specyficzną sytuacją. W związku z tym, że każda ze stron umowy jest jednocześnie sprzedawcą i nabywcą, należy wystawić dwie faktury VAT. Nie będzie to miało miejsca w przypadku, gdy podatnikiem VAT czynnym będzie tylko jedna strona transakcji barterowej, wówczas tylko ta strona wystawia fakturę VAT.

W wystawianych fakturach wykazujemy stawkę VAT właściwą dla towarów i usług będących przedmiotem barteru.

Kopie faktur należy zarejestrować w rejestrze sprzedaży, natomiast oryginały faktur wpisujemy do rejestru zakupu.


Sławomir Liżewski

Podstawy prawne:

- ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1166

- ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 65, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 171, poz. 1208

- ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
W którym banku można dostać 4%, 5% a nawet 8% na lokacie lub koncie oszczędnościowym pod koniec stycznia 2025 r. [ranking depozytów bankowych]

W styczniu 2025 r. nastąpiły zmiany w czołówce promocyjnych depozytów bankowych. Dwa banki przestały oferować 8% w skali roku. Ale inna instytucja postanowiła właśnie na początku 2025 r. taką ofertę udostępnić. Mimo licznych promocji lokat i rachunków oszczędnościowych widoczny jest trend stopniowego pogarszania się oferty depozytowej - już od 2 lat. Skutkiem tego - jak pokazują dane NBP - przeciętna lokata zakładana jest z oprocentowaniem mniejszym niż 4% w skali roku.

Obligacje skarbowe - luty 2025 r. Oprocentowanie do 6,80% w skali roku. Oferta obligacji nowych emisji

Ministerstwo Finansów w komunikacie z 27 stycznia 2025 r. przekazało informacje o oprocentowaniu i ofercie obligacji oszczędnościowych (detalicznych) Skarbu Państwa nowych emisji, które będą sprzedawane w lutym 20245 r. Oprocentowanie i marże tych obligacji nie zmienią się w porównaniu do oferowanych w styczniu br. Od 28 stycznia br. można nabywać nowe (lutowe) emisje obligacji skarbowych w drodze zamiany z niewielkim dyskontem. 

Nowe stawki podatku od środków transportowych w 2025 r. Kto i kiedy płaci ten podatek?

Przewoźnicy mogą odetchnąć z ulgą. Po sporych podwyżkach podatku od środków transportowych w 2024 roku, w obecnym 2025 r. ich poziom wzrósł tylko nieznacznie. Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Finansów, w 2025 roku maksymalna stawka opłaty zwiększy się o niecałe 3 proc., podczas gdy w 2024 roku podwyżka wyniosła aż 15 proc.

Nowe przepisy dla firm transportowych od 2025 roku: polscy przewoźnicy mogą wynająć pojazd za granicą

Początek 2025 r. zapowiada zmiany wpływające na funkcjonowanie polskich firm transportowych. Jedną z nich jest nowelizacja ustawy o transporcie drogowym z 21 listopada 2024 r., zgodnie z którą polscy przewoźnicy od niedawna mogą wypożyczyć ciężarówkę zarejestrowaną za granicą. Rozwiązanie to może przynieść korzyści firmie transportowej i zwiększyć np. elastyczność operacyjną czy ograniczyć liczbę przestojów, ale ma też swoje ograniczenia. Jakie? Co ważniejsze, nieprzestrzeganie nowych regulacji niesie ryzyko dotkliwych kar finansowych dla przewoźników.

REKLAMA

Rewolucja w branży finansowej: Konferencja dla Biur Rachunkowych i Księgowych

W dynamicznie zmieniającym się świecie finansów, bycie na bieżąco z trendami i nowymi regulacjami to klucz do sukcesu. Dlatego już w marcu 2025 roku odbędzie się jedno z najważniejszych wydarzeń w branży – Konferencja dla Biur Rachunkowych i Księgowych – KONEL. To niepowtarzalna okazja, by poszerzyć wiedzę, nawiązać kontakty i zyskać przewagę konkurencyjną.

Urojona podmiotowość podatników - skutki. Błędne przekonanie, czy świadome oszustwo?

Czy można mieć urojenia podatkowe? Oczywiście tak i mogą z nich wynikać nawet realne w sensie prawnym zobowiązania podatkowe. Nie jest to również zjawisko na wskroś marginalne, bo owe urojenia wynikają z błędnego odczytania i zastosowania norm prawnych, przy czym ów błąd wcale nie musi być czymś nieuświadomionym – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Unijne rozporządzenie DORA już obowiązuje. Które firmy muszą stosować nowe przepisy od 17 stycznia 2025 r.?

Od 17 stycznia 2025 r. w Unii Europejskiej zaczęło obowiązywać Rozporządzenie DORA. Objęte nim podmioty finansowe miały 2 lata na dostosowanie się do nowych przepisów w zakresie zarządzania ryzykiem ICT. Na niespełna miesiąc przed ostatecznym terminem wdrożenia zmian Europejski Bank Centralny opublikował raport SREP (Supervisory Review and Evaluation Process) za 2024 rok, w którym ze wszystkich badanych aspektów związanych z działalnością banków to właśnie ryzyko operacyjne i teleinformatyczne uzyskało najgorsze średnie wyniki. Czy Rozporządzenie DORA zmieni coś w tym zakresie? Na to pytanie odpowiadają eksperci Linux Polska.

Transfer danych osobowych do Kanady – czy to bezpieczne? Co na to RODO?

Kanada to kraj, który kojarzy się nam z piękną przyrodą, syropem klonowym i piżamowym shoppingiem. Jednak z punktu widzenia RODO Kanada to „państwo trzecie” – miejsce, które nie podlega bezpośrednio unijnym regulacjom ochrony danych osobowych. Czy oznacza to, że przesyłanie danych na drugi brzeg Atlantyku jest ryzykowne?

REKLAMA

e-Urząd Skarbowy w Twoim telefonie! Nowa aplikacja zmienia sposób korzystania z usług skarbowych

Ministerstwo Finansów wprowadza rewolucję w dostępie do usług skarbowych. Aplikacja e-Urząd Skarbowy pozwala na szybkie i bezpieczne załatwianie spraw urzędowych. To dopiero początek – kolejne aktualizacje przyniosą jeszcze więcej funkcji!

W 2025 roku oprocentowanie lokat bankowych mocno spadnie. Jak zadbać o oszczędności?

Banki przewidują mocny spadek stóp procentowych. Przykładowo BNP Paribas prognozuje, że na koniec 2025 roku podstawowa stopa procentowa NBP spadnie do 4%, czyli obniży się aż o 1,75 p.p. Z kolei PKO BP zakłada, że stopy procentowe spadną do 3,5%-4% do końca 2026 r. Te oczekiwania już teraz wpływają na oprocentowanie lokat bankowych. Rankomat.pl zwraca uwagę, że średnie oprocentowanie lokat założonych w listopadzie (najnowsze dostępne dane NBP) wyniosło zaledwie 3,96% i w kolejnych miesiącach prawdopodobnie będzie dalej spadać. Między innymi dlatego w 2025 r. warto zmienić część swoich nawyków finansowych, do których przywykliśmy w ostatnich dwóch latach.

REKLAMA