Wycena środków trwałych po przejściu na MSR

Jednostki gospodarcze, przechodząc na MSR/MSSF, powinny dobrze zaplanować proces przekształcenia bilansu otwarcia rzeczowych aktywów trwałych, tak aby dane wprowadzone do ksiąg rachunkowych i przyjęte na potrzeby pierwszego sprawozdania finansowego sporządzonego według MSR/MSSF nie wymagały w przyszłości korekty. Środki trwałe według MSR mogą być ujmowane i wyceniane w księgach rachunkowych według innych zasad, niż są przewidziane w ustawie o rachunkowości. Dlatego jednostki gospodarcze przechodzące na MSR/MSSF powinny być przygotowane na to, że może wystąpić korekta wyceny środków trwałych, a co za tym idzie - także istotna zmiana wartości majątku i kapitałów własnych w bilansie jednostki. Podstawowym dokumentem opisującym zasady postępowania z rzeczowymi aktywami trwałymi w dniu przejścia na MSR jest MSSF „Zastosowanie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej po raz pierwszy”. Odnosi się on m.in. do metod i stawek amortyzacyjnych, jak również do początkowej wyceny środków trwałych po przejściu na MSR/MSSF.

Tabela 1. Ujmowanie środków trwałych według ustawy o rachunkowości i MSR/MSSF

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Etap 1 - weryfikacja kwalifikacji środka trwałego

Pierwszym etapem jest określenie, jakie składniki majątku jednostki należy zaliczyć zgodnie z MSR/MSSF do środków trwałych. Podczas tego etapu należy wyeliminować te środki trwałe, które nie spełniają warunków do zakwalifikowania ich do rzeczowego majątku trwałego jednostki, oraz ująć w ewidencji te z nich, które zgodnie z ustawą o rachunkowości zostały zakwalifikowane w księgach rachunkowych do innej pozycji składników.

Aby ten etap prac został przeprowadzony prawidłowo, należy zapoznać się z definicją rzeczowych aktywów trwałych zawartą w MSR nr 16 „Rzeczowe aktywa trwałe”.

W myśl MSR nr 16 rzeczowe aktywa trwałe to środki trwałe:

1) które są utrzymywane przez jednostkę w celu wykorzystywania w procesie produkcyjnym lub przy dostawach towarów i świadczeniu usług, w celu oddania do używania innym podmiotom na podstawie umowy najmu lub w celach administracyjnych oraz

2) którym towarzyszy oczekiwanie, że będą wykorzystywane przez czas dłuższy niż jeden okres obrotowy.

W bilansie sporządzonym zgodnie z MSR/MSSF należy rozpoznać jako rzeczowe aktywa trwale wyłącznie te składniki majątku jednostki, które spełniają warunki definicji aktywów, tj.:

1) istnieje prawdopodobieństwo, że jednostka uzyska przyszłe korzyści ekonomiczne związane ze składnikiem aktywów, oraz

2) cenę nabycia lub koszt wytworzenia składnika majątku można wiarygodnie zmierzyć.

Przy weryfikacji posiadanych składników majątku jednostki i określaniu nowych obiektów rzeczowego majątku trwałego niezbędna jest fachowa wiedza. W związku z tym czynności te powinny być wykonywane przez osoby posiadające fachową wiedzę na temat składników majątku jednostki, np. przez: służby techniczne, remontowe, inwestycyjne lub specjalistyczne firmy zewnętrzne we współpracy ze służbami księgowo-finansowymi.

Etap 2 - weryfikacja wartości środków trwałych

Jednostka na dzień przejścia na MSR ma obowiązek dokonać weryfikacji wartości posiadanego majątku trwałego ujętego w księgach rachunkowych. Środki trwałe po ujęciu początkowym mogą być przez jednostkę:

1) wycenione według wartości godziwej lub

2) przeszacowane do zakładanego kosztu zgodnie z MSR, opartego na analizie skumulowanych, poniesionych w przeszłości kosztów lub innych danych dotyczących wartości składnika aktywów. Oznacza to, że należy dokonać korekty ich wartości do takiego poziomu, który byłby ustalony, gdyby jednostka stosowała MSR od dnia nabycia składnika majątku.

W niektórych przypadkach MSSF nr 1 zezwala na odejście od retrospektywnego ujęcia wartości początkowej. Oznacza to, że na dzień przejścia na MSSF jednostka nie musi ustalać wartości godziwej w taki sposób, jakby MSR były stosowane przez nią od zawsze.

Schemat 1. Wycena środków trwałych na dzień przejścia na MSR/MSSF

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wycena według wartości godziwej polega na ustaleniu kwoty, za jaką na warunkach rynkowych dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi stronami transakcji. Wartość tę można również uznać za zakładany koszt ustalony na dzień przejścia na MSSF. Przeszacowanie do zakładanego kosztu jest to ustalenie hipotetycznej wartości początkowej środka trwałego zgodnie z MSSF.

Wycena według wartości godziwej wymaga udziału wykwalifikowanych rzeczoznawców oraz kierownika jednostki lub upoważnionych przez niego osób, w celu:

1) weryfikacji przygotowanych wycen - szczególnie pod kątem realności przyjętych założeń,

2) oceny kwalifikacji zawodowych rzeczoznawców - pod kątem ich niezależności i obiektywizmu.