Wokół niepłacenia podatków narosło wiele mitów. Mówi się np., że zwolnieni są z nich rolnicy. Tymczasem uiszczają oni podatek rolny. Często słyszy się też zarzuty, że nie płacą podatków uprzywilejowane firmy. Robią to jednak zgodnie z prawem, bo przepisy obowiązujące zarówno w prawie polskim, jak i unijnym w określonych sytuacjach na to pozwalają.
Zwolnienia podatkowe mają znaczenie socjalne, ekonomiczne czy nawet polityczne. I tak istnienie zwolnień podatkowych z tytułu prowadzenia działalności w specjalnych strefach ekonomicznych (SSE) ma na celu m.in. wspieranie przedsiębiorczości na terenach, gdzie panuje duże bezrobocie. Ulgi w SSE przyczyniły się do tego, że zainwestowano tam ponad 22 mld zł i zatrudniono ponad 92 tys. osób. Również dodatkowe 120 tys. osób znalazło pracę dzięki funkcjonowaniu SSE – poinformowano w resorcie gospodarki. Niektóre SSE powoływano dla szczególnych celów. Na przykład w Krakowie chodzi o przyciągnięcie dobrze prosperujących firm wysokich technologii, które przyczyniają się do rozwoju technologicznego regionu.
Z preferencji korzystają również zakłady pracy chronionej. Zwolnione są z podatku od nieruchomości. Oprócz tego korzystają również z określonych ulg w podatkach dochodowych: od osób fizycznych oraz prawnych. W zakładach pracy chronionej znajduje jednak zatrudnienie wielu niepełnosprawnych, którym w innych firmach trudno byłoby znaleźć pracę. Warto też zdawać sobie sprawę z tego, że uzyskanie statusu zakładu pracy chronionej wcale nie jest łatwe. Firma musi m.in. stworzyć odpowiednie warunki pracy, szczegółowo określone w ustawie.
Często mówi się też o tym, że podatku dochodowego nie płacą rolnicy. Tymczasem trzeba pamiętać, że uiszczają oni inny podatek – rolny.
Po wejściu Polski do Unii Europejskiej pojawiła się też możliwość uzyskania zwolnienia podatkowego dochodów z dywidend. Chodzi o to, że dywidendy wypłacane przez polskie spółki firmom z innych krajów UE są u nas zwolnione z podatku dochodowego.
Doktor Janusz Szewczak z Polskiego Centrum Badań Ekonomiczno-Społecznych zwraca uwagę na pewien haczyk w transferze dywidend za granicę. Uważa on, że przepisy umożliwiają manipulację kosztami. – Wydaje się nam, że firmy zagraniczne, manipulując kosztami, unikają obciążenia podatkowego w ramach CIT, a jednak generują zyski, które pod postacią dywidendy opuszczają kraj – powiedział J. Szewczak.
Ireneusz Jabłoński z Centrum im. Adama Smitha ma natomiast zastrzeżenia do transakcji firm zajmujących monopolistyczną pozycję na rynku. – W tych przypadkach część dywidendy pochodzącej od wartości dodanej jest po prostu premią monopolową. To nie wynika z dobrego zarządzania, ale z monopolu.
