Błędy wpływają na wynik

Z obserwacji biegłych rewidentów wynika, że księgowi mają największy problem z przyporządkowaniem operacji do właściwych okresów.

Błędy dotyczą przede wszystkim ujmowania kosztów. Faktury zakupu często są przyporządkowywane do niewłaściwego okresu sprawozdawczego. Ujmowane są kasowo, czyli w okresie, w którym dokument został wystawiony, a nie w okresie, którego dotyczy. Ewidencja takich dokumentów w dacie ich wystawienia powoduje, że wynik i dochód do opodatkowania audytowanego roku zostaje zawyżony.

Kolejne nieprawidłowości związane są z przychodami, które ujmowane są w dacie wystawienia faktury, a nie faktycznego wydania towaru. Zdarza się, że sprzedaż jest generowana w grudniu (blisko daty bilansowej), jednak faktyczne wydanie towaru następuje dopiero w styczniu. Wykazane w ten sposób dodatkowe przychody ze sprzedaży zawyżają wynik finansowy i ukazują lepszy obraz sytuacji majątkowej jednostki niż w rzeczywistości. Dochodzi wtedy również do zawyżenia stanu aktywów.

Audytorzy zwracają uwagę również na nieprawidłowe ujmowanie faktur korygujących sprzedaży. Wystawiane są one najczęściej w pierwszych miesiącach każdego roku obrotowego i dotyczą zwykle sprzedaż z poprzedniego okresu sprawozdawczego (rabaty, bonusy, zwroty). W takich przypadkach faktury korygujące sprzedaży powinny pomniejszać przychody roku (miesiąca), w którym dokonano sprzedaży. Nie ujmuje się ich kasowo, czyli w dacie wystawienia.

Często zdarza się brak precyzji w dokumentacji dotyczącej polityki rachunkowości. Bywa też, że jednostki określają pewne zasady tylko w stosunku do niektórych rodzajów aktywów. W praktyce księgowej można również zaobserwować niekonsekwencję stosowania już wybranych zasad. Przykładem może być wycena nabytych towarów.

Trudności księgowym przysparza też identyfikacja różnic przejściowych z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Jest ona podstawą kalkulacji aktywów i rezerw z tytułu dorocznego podatku dochodowego.

Audytorzy zauważyli, że w księgach rachunkowych w wielu przypadkach brak jest odpisów aktualizujących wartość środków trwałych w budowie niewykazujących ruchu. Brak również dostatecznej ewidencji analitycznej na poszczególne obiekty, co utrudnia kontrolę wewnętrzną i monitoring ich przydatności ekonomicznej.

Nieprawidłowo tworzone są też rezerwy na straty z tytułu realizacji kontraktów długoterminowych. Często jednostki tworzą rezerwy na straty na kontraktach o charakterze długoterminowym jedynie w oparciu o wynik bieżący, a nie cały wynik zabudżetowany na kontrakcie. Tymczasem nieprawidłowa wycena kontraktów długoterminowych może zniekształcać wynik finansowy okresu sprawozdawczego.