Bezpłatne udostępnienie pomieszczenia dostawcy energii nie zawsze musi być traktowane jak podlegające podatkowi dochodowemu od osób prawnych nieodpłatne świadczenie.
W Gazecie Prawnej z 7 sierpnia 2006 r. ukazał się artykuł pt. „CIT Opodatkowanie musi odpowiadać rzeczywistości”, stanowiący analizę wyroku NSA z 30 sierpnia 2005 r., sygn. akt FSK 2105/04. Z treści tego artykułu wynika, że nieodpłatnym świadczeniem, podlegającym opodatkowaniu CIT jest udostępnienie przez odbiorców energii cieplnej do bezpłatnego używania pomieszczenia, w którym dostawca energii eksploatuje urządzenia techniczne. Urządzenia te (sieci, węzły, wymiennikownie itp.) służą dostawcy do prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na przesyłaniu i dystrybucji energii (np. ciepła). Ustalenie wartości tego świadczenia dla potrzeb obliczenia podatku zostało ustalone jako wartość czynszu, który dostawca musiałby zapłacić za dzierżawę bądź wynajem takich pomieszczeń.
Uzasadnienie wyroku
Omawiany wyrok został wydany w odniesieniu do stanu faktycznego ustalonego na podstawie treści umowy sprzedaży ciepła, zawierającej postanowienia, na podstawie których odbiorca ciepła nieodpłatnie udostępnia dostawcy określone pomieszczenia. Zapisy tego rodzaju są powszechne w umowach sprzedaży ciepła.
Po analizie treści uzasadnienia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego teza, jakoby nieodpłatne udostępnienie przez odbiorcę pomieszczenia na rzecz dostawcy dla potrzeb urządzeń energetycznych miałoby być nieodpłatnym świadczeniem podlegającym opodatkowaniu, stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jest jednak nieuzasadniona. W pierwszej kolejności należy bowiem wskazać, że NSA uznał, iż skarżąca spółka, powołując się w skardze kasacyjnej na naruszenie prawa materialnego (art. 12 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 6 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), nie kwestionuje ustaleń faktycznych, które legły u podstaw wydania orzeczenia I instancji. Innymi słowy, sąd uznał, że spółka otrzymała nieodpłatne świadczenie i tego faktu nie kwestionuje.
W takiej sytuacji brak było jakichkolwiek podstaw do stwierdzenia naruszenia przepisów ustawy podatkowej, traktujących nieodpłatne świadczenie jako przychód do opodatkowania, skoro stwierdzono, że skarżąca spółka takie właśnie nieodpłatne świadczenie otrzymała.
Charakter świadczenia
Z powyższego wynika, że w omawianym wyroku NSA nie zajął się analizą kluczowej dla przedsiębiorstw energetycznych kwestii, jaką jest charakter świadczenia polegającego na udostępnieniu przez odbiorcę pomieszczeń dla potrzeb urządzeń energetycznych. Istota problemu sprowadza się do rozstrzygnięcia kwestii, czy takie udostępnienie ma charakter odrębnego świadczenia, czy też stanowi element szerszego stosunku prawnego, polegającego na dostarczaniu energii. Czy w związku z tym, wobec braku wynagrodzenia dla władającego pomieszczeniem, mamy do czynienia ze świadczeniem odpłatnym czy nieodpłatnym.
Rozliczanie kosztów
Kwestia ta była przedmiotem zainteresowania zarówno przedsiębiorstw energetycznych, jak i organów skarbowych. Urząd Skarbowy w Prudniku 5 listopada 2004 r. wydał interpretację (nr PD-I/423-9/MG/04), w której stwierdził, że nieodpłatnym świadczeniem jest takie zdarzenie, którego następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, tj. w którym korzyść majątkową otrzymuje tylko jedna ze stron danego stosunku prawnego.
W przypadku przedsiębiorstw energetycznych zajmujących się przesyłaniem i dystrybucją ciepła istnieje możliwość zaliczenia kosztów korzystania z pomieszczeń dla potrzeb urządzeń energetycznych do taryfy, według której obliczana jest cena dla odbiorcy ciepła.
W tej sytuacji poniesienie przez dostawcę jakichkolwiek kosztów wynikających z umów najmu lub dzierżawy pomieszczeń dla potrzeb urządzeń energetycznych wpłynie na cenę ciepła dla odbiorcy. Jeżeli więc odbiorca rezygnuje z pobierania wynagrodzenia za udostępnianie pomieszczenia, to tym samym obniża końcową cenę ciepła, którą będzie musiał zapłacić dostawcy. Dostawca nie uzyskuje więc korzyści kosztem odbiorcy. Korzyść jest obopólna, ponieważ w efekcie cena ciepła dla odbiorcy jest niższa.
Należy w pełni podzielić stanowisko zaprezentowane przez Urząd Skarbowy w Prudniku. Szerokie spojrzenie na złożony stosunek prawny, jakim jest dostawa ciepła, pozwala na uniknięcie zupełnie nieuzasadnionych komplikacji, które w efekcie prowadziłyby do wzrostu cen energii.
