Podatek zapłacisz tam, gdzie mieszkasz

Od przyszłego roku Polacy pracujący za granicą będą mogli łatwiej uniknąć zapłaty podatku w kraju od zagranicznych dochodów. Ułatwi im to definicja miejsca zamieszkania, która znajdzie się od 1 stycznia w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dla osób pracujących za granicą podstawową kwestią jest właśnie określenie miejsca zamieszkania. Od tego zależy, jakiemu obowiązkowi podatkowemu dana osoba w Polsce podlega – czy nieograniczonemu (rozliczenie wszystkich uzyskanych dochodów) czy ograniczonemu (rozliczenie tylko dochodów osiągniętych w Polsce).

Aby nie płacić podatku od zagranicznych dochodów wystarczający będzie wyjazd z Polski przed upływem 183 dni i zabranie ze sobą rodziny. Wtedy miejsce zamieszkania i centrum interesów życiowych zostanie przeniesione za granicę. To z kolei oznacza, że osoba, która w danym roku będzie zarabiać tylko poza krajem, nie będzie już musiała rozliczać się z polskim fiskusem.

Największe korzyści z tych zmian odczują osoby, które pracują w krajach, gdzie umowa podpisana między Polską a tym krajem jako metodę unikania podwójnego opodatkowania przewiduje metodę proporcjonalnego odliczenia.

– W nieco mniejszym stopniu zmiany wpłyną na Polaków pracujących w krajach, z którymi Polska zawarła korzystne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (metoda wyłączenia z progresją). Zasadniczych zmian w swojej sytuacji podatkowej nie powinny natomiast oczekiwać osoby, których rodziny pozostają w Polsce – podkreśliła Joanna Narkiewicz-Tarłowska, menedżer, doradca podatkowy PricewaterhouseCoopers.

Zmienią się obowiązki

Omawiając nowe przepisy ustawy o PIT warto zacząć od tego, że wreszcie pojawi się definicja miejsca zamieszkania. Przypomnijmy: osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów – nieograniczony obowiązek podatkowy. Natomiast osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium RP – ograniczony obowiązek podatkowy.

Od 2007 roku miejsce zamieszkania będzie się określać, stosując bardziej obiektywne przesłanki zbliżone do tych, które już dziś są zawarte w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Obiektywne przesłanki

Zgodnie z nowym ust. 1a, dodanym do art. 3 ustawy o PIT, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Katarzyna Serwińska, dyrektor, doradca podatkowy PricewaterhouseCoopers wskazała, że celem zmiany tych przepisów było uproszczenie ich interpretacji poprzez wprowadzenie zobiektywizowanych kryteriów, takich jak długość pobytu oraz ośrodek życiowych interesów, zgodnych jednocześnie z kryteriami miejsca zamieszkania zawartymi w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Problemy interpretacyjne

Warto przypomnieć, że dziś dla określenia miejsca zamieszkania należy stosować przepisy kodeksu cywilnego, które niestety nie są ani precyzyjne, ani obiektywne. Zgodnie z art. 25 kodeksu cywilnego miejscem zamieszkania danej osoby jest miejscowość, w której ta osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu. Jak udowodnienie faktycznego przebywania w danym kraju nie powinno być trudne, tak określenie zamiaru pobytu jest przesłanką subiektywną i w praktyce przysparza wielu problemów interpretacyjnych. Jest też polem sporów z fiskusem. To na podatniku spoczywa obowiązek udowodnienia, gdzie znajduje się jego miejsce zamieszkania. Wprowadzenie bardziej rozbudowanej definicji do ustawy podatkowej pozwoli usunąć dzisiejsze wątpliwości. Będzie też korzystne dla podatników. Szkoda tylko, że tych korzystnych zmian w podatkach na przyszły rok jest tak niewiele.

Ewa Matyszewska