Małżonkowie mogli rozliczyć się wspólnie mimo zmiany przepisów

Podatniczka w 1998 roku zarejestrowała działalność gospodarczą. Jako formę opodatkowania wybrała ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Przez kolejne lata nie uzyskiwała przychodów opodatkowanych w ten sposób i rozliczała się z mężem. Problem pojawił się przy rozliczeniu za 2003 rok. Małżonkowie tak jak poprzednio wypełnili jeden formularz.

Zakwestionowane prawo

Organy podatkowe zakwestionowały jednak ich prawo do wspólnego rozliczenia. Wyjaśniły, że od 1 stycznia 2003 r. zmienił się przepis określający warunki skorzystania ze wspólnego rozliczenia. Do końca 2002 roku wyłączenie z preferencyjnego rozliczenia następowało, jeżeli któryś z małżonków uzyskał dochody (przychody) opodatkowane na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Podatniczka ich nie uzyskiwała, więc spełniała ten warunek. Po 1 stycznia 2003 r. ustawodawca zmienił nieco ten warunek zastrzegając, że ze wspólnego rozliczenia nie można skorzystać, gdy choćby do jednego z małżonków mają zastosowanie przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Podatniczka nie złożyła oświadczenia o rezygnacji z ryczałtu. Choć więc nie uzyskiwała przychodów opodatkowanych ryczałtem, miały do niej zastosowanie przepisy o ryczałcie.

Rozstrzygnięcie sądu

Małżonkowie, którym organy nakazały rozliczyć się oddzielnie, zaskarżyli niekorzystne decyzje do sądu administracyjnego. I wygrali. Rację przyznał im nie tylko sąd I instancji.

Naczelny Sąd Administracyjny, do którego skargi kasacyjne wniósł dyrektor izby skarbowej, był tego samego zdania. NSA zwrócił uwagę na to, że od 1 stycznia 2003 r. zmieniły się nie tylko przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dokonano też zmiany przepisów regulujących zasady opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym. Od tego momentu na podatników chcących skorzystać z ryczałtu nałożono obowiązek złożenia oświadczenia o wyborze tej formy opodatkowania. Przedtem podatnik mógł zrzec się opodatkowania ryczałtem.

Bez przepisów przejściowych

NSA zauważył, że nowelizacja nie przewidywała przepisów przejściowych. Tym samym nie określono, co ma zrobić podatnik, który przed zmianą przepisów był opodatkowany ryczałtem, a potem nie złożył oświadczenia. Podatniczka nie złożyła oświadczenia o wyborze ryczałtu do 20 stycznia 2003 r. W ocenie sądu, skoro nie było przepisów przejściowych, w jej przypadku automatycznie przestała być opodatkowana ryczałtem. Zastosowanie w tej sprawie miały bowiem ogólne przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Co do zasady podatnicy są opodatkowani według zasad ogólnych, czyli skali podatkowej, chyba że złożą oświadczenia o wyborze innej formy. Podatniczka po zmianie przepisów nie złożyła oświadczenia o ryczałcie, co powodowało, że spełniała przesłanki do wspólnego rozliczenia - podkreślił NSA. Wyrok jest prawomocny.

Sygn. akt II FSK 578 i 579/06

Aleksandra Tarka

aleksandra.tarka@infor.pl

OPINIA

Robert Krasnodębski, radca prawny Weil Gotshal & Manges

Od 1 stycznia 2003 r. ustanowiono normę, że podatnicy prowadzący działalność podlegają standardowym zasadom opodatkowania, chyba że wybiorą formę zryczałtowaną. NSA w orzeczeniu wskazał na brak przepisów przejściowych odnoszących się do tych osób, które prowadziły działalność przed wejściem w życie sygnalizowanej zmiany, dodając jednocześnie, że w jego ocenie brak odpowiedniego zawiadomienia (w zakreślonym terminie) oznaczał przejście tych osób na standardowe zasady opodatkowania. Interpretacja ta oznacza, że wszyscy podatnicy, którzy nie złożyli na początku 2003 roku oświadczenia o wyborze zryczałtowanej formy opodatkowania, od tego okresu podlegają - zazwyczaj nieświadomi tego - zupełnie innym zasadom podatkowym. Zważywszy na różnicę między wysokością obciążeń podatkowych w obydwu przypadkach, powzięcie wiadomości na ten temat (np. na skutek kontroli przeprowadzonej przez organ podatkowy) może okazać się bardzo bolesne.