Zmiany w kredytach konsumenckich w 2022 roku – obniżenie limitów kosztów pozaodsetkowych

Limity pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego – jak jest obecnie?

Obecne limity pozaodsetkowych kosztów kredytu, zostały wprowadzone w marcu 2016 r.i wynikają z ograniczeń wskazanych w art. 7 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw. Wynoszą 55% całkowitej kwoty kredytu w ujęciu rocznym nie więcej niż 100 %.

Autopromocja

Maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego dla kredytów o okresie spłaty nie krótszym niż 30 dni oblicza się według wzoru:

MPKK = (K × 25%) + (K × n/R × 30%)

w którym poszczególne symbole oznaczają:

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

MPKK – maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K – całkowitą kwotę kredytu,

n – okres spłaty wyrażony w dniach,

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

R – liczbę dni w roku

Wydaje się więc, że w sposób dostateczny chronią konsumenta przed wygórowanymi kosztami kredytu. Potwierdza to także marginalny odsetek wniosków złożonych w 2020 r do Rzecznika Finansowego o interwencję względem instytucji pożyczkowych (4,66% wszystkich wniosków - zgodnie ze sprawozdaniem Rzecznika Finansowego).

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Duże zmiany w ustawie antylichwiarskiej – rządowy projekt w Sejmie

Odmienne stanowisko odnajdziemy jednak w uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie. Projekt ten wpłynął do Sejmu w pod koniec grudnia 2021 r., po czym po pierwszym czytaniu został 26 stycznia 2022 r. skierowany do Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Zakłada on nowelizację łącznie 9 ustaw, tj.: Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego, Kodeksu karnego, Prawa bankowe, ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy o SKOK, ustawy o kredycie konsumenckim, ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym, a także ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami.

Jakie są jego główne założenia?

1. zakaz finansowania działalności pożyczkowej środkami gromadzonymi od innych osób fizycznych, obligacjami oraz innymi instrumentami dłużnymi, wymagana forma prawna w postaci spółki akcyjnej (kapitał akcyjny nie mniejszy niż 1 mln zł).
2.  obniżenie limitu kosztów pozaodsetkowych w kredycie konsumenckim do wysokości maksymalnie 20% całkowitej kwoty kredytu w ujęciu rocznym, nie więcej niż 45% całkowitej kwoty kredytu. Maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych kredytu konsumenckiego dla kredytów o okresie spłaty nie krótszym niż 30 dni oblicza się według wzoru:

MPKK = (K × 10%) + (K × n/R × 10%)

w którym poszczególne symbole oznaczają:

MPKK – maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych kredytu,

K – całkowitą kwotę kredytu,

n – okres spłaty wyrażony w dniach,

R – liczbę dni w roku.”

3. dla kredytów konsumenckich udzielanych na okres do 30 dni maksymalne koszty pozaodsetkowe nie powinny przekraczać 5 % całkowitej kwoty kredytu. Maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych kredytu konsumenckiego dla kredytów o okresie spłaty krótszym niż 30 dni oblicza się według wzoru:

MPKK = K x 5%

w którym poszczególne symbole oznaczają:

MPKK – maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych kredytu,

K – całkowitą kwotę kredytu,

4. ocena zdolności kredytowej dokonywana przez instytucje pożyczkowe powinna być oparta o oświadczenie o dochodach i wydatkach konsumenta, które to oświadczenie miałoby stanowić załącznik do umowy o kredyt konsumencki, ponadto obowiązek weryfikacji oświadczenia na podstawie dokumentów pochodzących od pracodawcy, organów administracji publicznej albo bazy BIK lub BIG-ów spoczywa na instytucji pożyczkowej
5. jeśli kredytobiorca w momencie udzielenia kredytu posiadał już zadłużenie wynoszące co najmniej 6 miesięcy, a udzielony kredyt nie został przeznaczony na spłatę tego zobowiązania, to zbycie wierzytelności jest nieważne, a dochodzenie należności jest dopuszczalne dopiero po całkowitej spłacie tego wcześniejszego zobowiązania

Projekt skupia się założeniu, że koszty pozaodsetkowe służą wyłącznie obchodzeniu przepisów o odsetkach maksymalnych, w całości pomija się jednak koszty operacyjne, jakie instytucje pożyczkowe ponoszą w związku z udzieleniem kredytu (np. badanie zdolności, weryfikacja tożsamości kredytobiorcy), jego obsługą, ryzykiem czy dochodzeniem wierzytelności. Obniżenie kosztów pozakodeksowych przy jednoczesnym zwiększeniu obowiązków po stronie pożyczkodawców (badanie oświadczeń, nowa obligatoryjna forma spółki, przekazywanie informacji do BIG i BIK) będzie z całą pewnością dużym wyzwaniem dla sektora pożyczkowego – podkreśla adw. Katarzyna Konieczna z kancelarii RK Legal.

Dodatkowo projekt zakłada 30 dniowe vacatio legis w zakresie limitu i oceny zdolności kredytowej. Termin wdrożenia ustawy jest bardzo krótki, wręcz ciężki do wykonania, mając na względzie zaproponowane zmiany i ich rozmiar. Sektor pożyczkowy czeka więc nie lada wyzwanie.

Jest też inny projekt zmian w ustawie o kredycie konsumenckim - senatorski

Jednocześnie, w oderwaniu od projektu rządowego, na posiedzeniach Komisji Ustawodawczej oraz Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, procedowano projekt ustawy zaproponowany przez senator Lidię Staroń. Komisje ostatecznie przyjęły projekt ustawy o zmianie ustawy o kredycie konsumenckim. Omawiany projekt, zakłada następujące maksymalne koszty pozaodsetkowe kredytów konsumenckich:

1) dla kredytów o okresie spłaty dłuższym niż 90 dni oblicza się według wzoru:

MPKK ≤ (K × 10%) + (K × n/R × 5%)

w którym poszczególne symbole oznaczają:

MPKK – maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K – całkowitą kwotę kredytu,

n – okres spłaty wyrażony w dniach,

R – liczbę dni w roku

2) dla kredytów o okresie spłaty nieprzekraczających 90 dni- 5 % całkowitej kwoty kredytu.

Przy czym pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie mogą być wyższe od 45% całkowitej kwoty kredytu.

Projekt ten dodatkowo zakłada:

1) przywrócenie w art. 36c regulacji obowiązującej do 30 czerwca 2021 r. dotyczącej obliczania kosztów kredytu w przypadku udzielenia kolejnych kredytów przed dokonaniem spłaty wcześniejszych (rozszerzenie tych zasad także na podmioty powiązane z kredytodawcą);

2) przywrócenie rozwiązania stanowiącego, że naruszenie art. 36a i art. 36c może stanowić praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.

Przyjęto, że powyższe progi miałyby zastosowanie do umów zawartych po dniu wejścia nowelizacji w życie (tj. 30 dni od ogłoszenia ustawy). Wydaje się, że projekt ten ma szansę na przyjęcie przez Senat, co skutkować będzie przekazaniem uchwały o wniesieniu inicjatywy ustawodawczej w zakresie projektu ustawy Sejmowi, który podejmie decyzje o dalszych losach i ewentualnym procedowaniu ustawy w Sejmie.

Duże wyzwania przed instytucjami pożyczkowymi i pośrednikami kredytowymi kredytu konsumenckiego - podsumowanie

Przyszłość i ostateczna treść omawianych projektów nie jest jeszcze przesądzona, niemniej jednak możemy przypuszczać, że w 2022 roku limity pozaodsetkowych kosztów kredytu zostaną wyraźnie ograniczone.  W konsekwencji zaproponowanych limitów pozabankowy sektor kredytu konsumenckiego może znacznie ograniczyć swoją działalność. Istnieje obawa, że zaproponowane zmiany spowodują konieczność drastycznego ograniczenia liczby przyznawanych kredytów konsumenckich, co z kolei negatywnie odbije się na szeroko pojętych interesach konsumentów. W dalszym ciągu bowiem istnieje ogromne zapotrzebowanie na usługi świadczone przez instytucje pożyczkowe. Z całą jednak pewnością przed sektorem pożyczkowym duże wyzwanie w sprostaniu nowym wymaganiom ustawowym i dostosowaniu działalności w tak krótkim czasie, przewidzianym w projektach.

Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie – druk sejmowy nr 1911 – przebieg procesu legislacyjnego

Katarzyna Konieczna, adwokat z kancelarii RK Legal