Spadek a dział spadku

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.), źródłem przychodów jest odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa użytkowania wieczystego gruntów, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Stosownie natomiast do art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. d powołanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c w całości, jeżeli ich nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny.

Przedmiotowym zwolnieniem nie zostały zatem objęte przychody uzyskane ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych nabytych uprzednio w drodze działu spadku. Nie można bowiem utożsamiać nabycia w drodze działu spadku z nabyciem w drodze spadku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Może on nastąpić na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu, na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Nie zmienia to jednak faktu, iż dział spadku jest zawsze konsekwencją wcześniejszego nabycia spadku.

Nabycie nieruchomości i praw majątkowych w drodze działu spadku w części przekraczającej udział spadkowy nie stanowi zatem nabycia w drodze działu spadku w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji przychody uzyskane ze sprzedaży przedmiotowych nieruchomości i praw majątkowych nie korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego w tej części.

Zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. d powołanej ustawy znajdzie natomiast zastosowanie do całości przychodu ze sprzedaży w sytuacji, w której sprzedaży nieruchomości bądź praw majątkowych dokonają wszyscy wspólnicy przed dokonaniem działu spadku. W odmiennym przypadku zwolnieniem objęte będą wyłącznie przychody uzyskane ze sprzedaży nieruchomości bądź praw majątkowych, które odpowiadają udziałowi w spadku.
Pismo Ministerstwa Finansów z 20 października 2003 r., nr PB2/MW-033-0417-1718/03