Czy osoby wykonujące naprawy samochodów mogą być zatrudniane na podstawie umowy o dzieło

RADA

Tego rodzaju prace mogą być wykonywane na podstawie umowy o dzieło, jeżeli w treści umowy zostanie zaakcentowany konkretny wynik pracy, czyli jej efekt (np. dokonanie naprawy, przewiezienie pojazdu), a nie czynność świadczenia usług związanych z naprawami czy holowaniem.

UZASADNIENIE

Umowa o dzieło jest umową rezultatu. Jej wynikiem powinno być powstanie określonego w umowie rezultatu pracy przyjmującego zamówienie. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 k.c.). Czynności wykonywane w ramach umowy o dzieło muszą mieć charakter czynności przynoszących konkretny, indywidualny rezultat. Może on mieć charakter materialny lub niematerialny, zawsze jednak powinien zostać utrwalony. W literaturze podaje się jako przykład dzieła o charakterze niematerialnym rysunek, plan techniczny, dzieło naukowe, literackie. Takimi czynnościami mogą być czynności związane z wykonywaniem napraw samochodów czy też holowania pojazdów. Akcentowany jest tutaj rezultat pracy, a nie - tak jak przy umowie zlecenia i umowach o świadczenie usług, do których stosujemy przepisy o zleceniu - samo wykonywanie pracy.

Jako umowy o dzieło można zakwalifikować wymienione w pytaniu umowy, jeżeli w ich treści zaakcentowano właśnie element wynikowy. Zapis, że są to usługi pomocy drogowej na podstawie bieżących zleceń, będzie wskazywać raczej na umowę o świadczenie usług kwalifikowaną jako zlecenie, a nie dzieło. Należałoby więc podkreślić, że w ramach umowy wykonawca dokona napraw samochodów, przewozów pojazdów w ramach zapotrzebowania określanego w poszczególnych zamówieniach. W zamówieniach tych strony muszą jednocześnie ustalić wynagrodzenie za wykonanie danej czynności.

Kwalifikacja umowy jako umowy zlecenia lub o dzieło w praktyce często nie jest łatwa i budzi wątpliwości. Jest to o tyle istotne, że całkowicie inaczej wygląda sprawa ubezpieczenia społecznego z tytułu tych umów. Umowa o dzieło nie rodzi w żadnej sytuacji (poza zawarciem jej z własnym pracodawcą lub wykonywaniem na jego rzecz) obowiązku opłacania od przychodów otrzymywanych na jej podstawie składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Zlecenie często powoduje konieczność opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i w każdym przypadku (poza zatrudnieniem ucznia lub studenta do 26. roku życia) składki na ubezpieczenie zdrowotne. W wielu sytuacjach kontrolerzy ZUS mogą zatem starać się podważyć zakwalifikowanie danych czynności jako czynności wykonywanych w ramach umowy o dzieło. Aby uniknąć takich sytuacji, należy w treści umowy mocno zaakcentować konieczność przedstawienia przez wykonawcę wyniku jego pracy, od którego jedynie będzie zależeć ocena prawidłowości wykonania zobowiązania.

W wyroku z 28 marca 2000 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt II UKN 386/99; OSNP 2001/16/522) wskazał, że:

czynności polegające na przemieszczaniu i układaniu w stosy drewna, przy pomocy własnego środka transportu, bez nadzoru ze strony zamawiającego i bez wymagania osobistego świadczenia pracy, nie mają charakteru czynności przynoszących konkretny, indywidualny rezultat materialny i są realizowane w ramach starannego działania, a więc w ramach umowy zlecenia, a nie umowy o dzieło.

Wynika z tego, że należy wystrzegać się kwalifikowania jako dzieła umowy, w której element wynikowości jest pobocznym skutkiem wykonywania pracy, gdyż realizacja każdej pracy powinna doprowadzić do powstania jakiegoś skutku. W umowie o dzieło nie praca, ale ten skutek pozostaje jedynym celem jej realizacji.

• art. 627 i 734 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 82, poz. 557

Marek Rotkiewicz

właściciel biura doradztwa prawno-kadrowego