REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Podpisałeś umowę zlecenia - a faktycznie pracujesz jak pracownik na umowie o pracę? Jak ustalić i wykazać istnienie stosunku pracy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kancelaria Mentzen
Doradztwo podatkowe, prawne oraz księgowość
Pracujesz na zleceniu - a może to faktyczna umowa o pracę? Jak ustalić i wykazać istnienie stosunku pracy
Pracujesz na zleceniu - a może to faktyczna umowa o pracę? Jak ustalić i wykazać istnienie stosunku pracy
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Osoby wykonujące umowy zlecenia, czy inne umowy cywilnoprawne, mają czasem wątpliwości, czy nie jest to de facto umowa o pracę. Każdy przedsiębiorca słyszał o możliwych kontrolach, podważeniu zatrudnienia, konieczności uzasadniania dlaczego taki a nie inny typ umowy został konkretnej osobie zaproponowany. A co ze swobodą zawierania umów? Czy forma umowy na którą zgadzamy się wspólnie z nowozatrudnioną osobą nie powinna być wystarczająca dla inspekcji pracy skoro zgodnie obie strony złożyły na niej swój podpis? Na te i wiele innych pytań odpowie Czytelnikom ten artykuł.

Czym jest ustalenie istnienia stosunku pracy

Ustalmy na wstępie kilka najważniejszych dla naszych rozważań definicji:

Ustalenie istnienia stosunku pracy – jest to instrument prawny, który ma wiele zadań, takich jak: zapobieganie nadużyciom ze strony pracodawców, chronienie praw pracownika, któremu przysługują prawa związane z formą zatrudnienia jaką jest umowa o pracę, tj. uprawnienia związane z rodzicielstwem, staż pracowniczy, naliczanie lat składkowych, możliwość korzystania z urlopu wypoczynkowego, na żądanie i wiele innych, a także piętnowanie zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi.

Pracownik – pracownikiem nazwać możemy osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Pracodawca – jest to natomiast jednostka organizacyjna, także ta nieposiadająca osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

REKLAMA

Autopromocja

Umowa zlecenia. Kim jest zleceniobiorca

Tyle jeżeli chodzi o kodeksowe definicje - to kim w takim razie jest zleceniobiorca, skoro Kodeks Pracy poświęca mu tak niewiele czasu? Zleceniobiorca jest osobą podejmującą konkretne zlecenie, jednorazowe lub powtarzalne, zależnie od charakteru czynności i zapotrzebowania zleceniodawcy. Z czym większości kojarzy się tzw. zleceniówka? Ze studentami! Z mniejszą ilością składek, z brakiem płatnych zwolnień czy urlopów. Z hasłem „śmieciowa umowa”. Czy słusznie?

Absolutnie nie. Każdy od umowy może oczekiwać kompletnie czegoś innego. Dla studenta przed 26 r.ż. to raj płacowy - netto=brutto! Takie grupy zawodowe, dla których umowa cywilnoprawna będzie korzystniejsza w ostatnich latach zwiększają swoją liczebność. A skoro o tym mowa – Kodeks Pracy tak niewiele wypowiada się o zleceniu, ponieważ tu regulacją zajął się Kodeks Cywilny.

Czy można sobie dowolnie nazwać umowę jaką zawieramy? Kiedy zlecenie a kiedy umowa o pracę?

Kiedy więc jaka umowa będzie właściwa? Czy możemy sobie dowolnie wybrać? Niestety nie. Przepisy ściśle obwarowują umowę o pracę, dając zarówno pracodawcy jak i pracownikowi szereg obowiązków- i w sytuacji gdy cechy warunkujące zawarcie umowy o pracę są spełnione, to każdorazowo podmiot oferujący zatrudnienie ma obowiązek taką właśnie formę zatrudnienia wybrać. Jakie są więc cechy stosunku pracy?

Zerknijmy więc do art. 22 § 1 Kodeksu Pracy, który mówi, że za nawiązanie stosunku pracy uznać należy zobowiązanie pracownika do świadczenia pracy konkretnego typu na rzecz zatrudniającego go pracodawcy. Praca ta musi być wykonywana we wskazanym miejscu oraz czasie, pod kierownictwem pracodawcy. Natomiast pracodawca zobowiązuje się jednocześnie do zatrudniania pracownika i wypłacania mu za wykonaną pracę wynagrodzenia.

Podstawową cechą charakteryzującą istnienie stosunku pracy jest jego dobrowolność. Konstytucja zapewnia każdemu obywatelowi niezbywalną wolność w wyborze zawodu, a także miejsca pracy. Również art. 10 Kodeksu Pracy stanowi, że każda osoba ma możliwość podjąć wybraną przez siebie pracę. Poza wyjątkami wskazanymi w ustawie nie można nikomu zakazać wykonywania jego zawodu. Żeby stosunek pracy zaistniał, muszą zostać złożone dwa zgodne oświadczenia woli- co wskazuje na to, że charakter stosunku pracy jest dwustronny.

Obowiązki w ramach umowy o pracę muszą być wykonywane zawsze osobiście. Pracownik nie może powierzyć swoich zadań zastępcy, nawet jeśli byłby to współpracownik pracujący na podobnym stanowisku, z podobnymi kwalifikacjami.

W przypadku zleceniobiorcy takie obwarowanie nie występuje, liczy się samo wykonanie zlecenia.

Polecamy: Zatrudnianie i zwalnianie pracowników. Obowiązki pracodawców 2025

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Jak ustalić istnienie stosunku pracy? Co trzeba wykazać?

REKLAMA

Chcąc ustalić istnienie stosunku pracy niezbędne jest także wykazanie, że praca wykonywana była pod kierownictwem pracodawcy, czyli w stosunku podporządkowania. Strony stosunku pracy są względem siebie równe w określonych aspektach, jednak uprawnienie dotyczące wyboru miejsca wykonywanej pracy, ram czasowych w których będzie ona świadczona oraz sposobu w jaki ma zostać wykonana przysługuje wyłącznie pracodawcy - dlatego mówić możemy o stosunku podporządkowania pracownika.

W przypadku umowy cywilnoprawnej uprawnienia osoby podejmującej zlecenie są zdecydowanie szersze, może bowiem ona być decyzyjna w zakresie doboru czasu i miejsca wykonania zlecenia, wiąże ją głównie termin realizacji.

Dla ustalenia istnienia stosunku pracy pomiędzy dwoma podmiotami niezbędną kwestią jest udowodnienie i ustalenie, że wykonywana praca miała charakter odpłatny. Nie ma znaczenia częstotliwość wypłacania wynagrodzenia, może to być forma tygodniowa, miesięczna lub każda inna dogodna dla stron i ustalona przez nie w momencie podpisania umowy. Bez znaczenia pozostaje również rodzaj wypłaty wynagrodzenia: może on być gotówkowy lub bezgotówkowy. Pracownik pozostający w stosunku pracy posiada gwarancję minimalnego wynagrodzenia, natomiast zleceniobiorcy oraz osoby świadczące usługi posiadają od 2017 roku gwarancję minimalnej stawki godzinowej za czas wykonywania zlecenia.

Konsekwencją ustalenia, że występująca pomiędzy stronami więź nosi cechy stosunku pracy, jest ustalenie obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym. W przypadku pracownika, podlega on wszystkim typom ubezpieczenia społecznego, pośród których wyróżniamy: chorobowe, emerytalne, wypadkowe oraz rentowe. Również ta kwestia stanowi rozróżnienie pomiędzy pracownikiem, a zleceniobiorcą: ten drugi nie ma konieczności podlegania np. pod ubezpieczenie chorobowe, ale fakultatywnie może do takiego przystąpić. Kwestia podlegania pod obowiązkowe ubezpieczenia społeczne przez pracowników jest wielokrotnie podnoszona przez pracodawców: postulują oni, że koszt zatrudnienia oraz utrzymania pracownika jest nieproporcjonalnie wyższy, często przekraczający możliwości zatrudnieniowe oraz zarobkowe zwłaszcza względem małych przedsiębiorstw nieposiadających wielu miejsc pracy. Powstaje kwestia sporna: dla pracodawcy mniej korzystne staje się oferowanie potencjalnym zatrudnionym formy umowę o pracę, co często prowadzi do nadużyć i zawierania tak zwanych pozornych umów cywilnoprawnych noszących znamiona stosunku pracy.

Podsumowując: w świetle prawa nie ma znaczenia to, jaka nazwa została nadana zawartej umowie. Jeżeli spełnione są wyżej omówione przesłanki stosunku pracy, możemy mówić o jego zaistnieniu: decydująca jest zatem nie nazwa, a treść ustaleń zawartych w umowie. Istotnym aspektem jest to, że zawarcie umowy o pracę wymaga dwóch zgodnych oświadczeń woli, jeśli nie zostały one wyrażone, a okoliczności świadczenia pracy odpowiadają tym, które określa przepis art. 22 § 1 Kodeksu pracy, to wówczas pojawia się możliwość złożenia powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy.

Autor: Aleksandra Biskup - Kancelaria Mentzen

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF wymusi zmiany. Rejestry VAT i wydatki pracownicze po nowemu od 2026 roku

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur to jeden z najważniejszych projektów cyfryzacyjnych polskiej administracji podatkowej ostatnich lat. Od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku – w zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku – podatnicy VAT będą zobowiązani do wystawiania faktur wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem KSeF. To nie tylko zmiana technologiczna, ale także rewolucja organizacyjna, która wymusi dostosowanie systemów księgowych, procesów wewnętrznych i codziennej pracy działów finansowych.

Kredyt EKOlogiczny 2025 – bezzwrotna dotacja dla firm na modernizację energetyczną. Jakie warunki trzeba spełnić?

Już od października 2025 r. przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o dofinansowanie z Kredytu EKOlogicznego – dotacji realizowanej w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG 3.01).

Obowiązkowy KSeF: kogo obejmie, jak fakturować w czasie awarii? Co czeka podatników VAT w 2026 roku?

Ponad pół rok dzieli przedsiębiorców od dnia, w którym elektroniczne fakturowanie stanie się w Polsce obowiązkowe. W zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku, firmy będą musiały dołączyć do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku. Od tego momentu korzystanie z KSeF stanie się obowiązkowe dla wszystkich podatników VAT czynnych. Firmy mają już niewiele czasu, by dostosować swoje systemy, procedury i zespoły do nowych wymogów.

Ulga termomodernizacyjna i zwolnienie z podatku dochodowego (PIT) dla osób realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Najnowsze objaśnienia Ministra Finansów z 2025 r.

W dniu 30 czerwca 2025 r. Minister Finansów wydał objaśnienia podatkowe odnośnie form wsparcia przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Objaśnienie te dotyczą rozwiązań podatkowych (ulga termomodernizacyjna i zwolnienie podatkowe), które wspierają przedsięwzięcie termomodernizacyjne na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa PIT”), oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej „ustawa o ryczałcie”). Objaśnienia zawierają ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego oraz uwzględniają stan prawny obowiązujący na dzień 1 stycznia 2025 r. Objaśnienia podatkowe są wydawane przez ministra finansów na podstawie art. 14a § 1 pkt 2 ustawy – Ordynacja podatkowa z urzędu w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe. Warto w szczególności zwrócić uwagę na zmieniony wykaz wydatków uprawniających do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Walorem tych objaśnień są także liczne przykłady wyjaśniające treść przepisów. Publikujemy poniżej pełną treść tych objaśnień.

REKLAMA

Nowe tachografy nie aż tak inteligentne jak zakładano. Na jakie błędy muszą uważać kierowcy i firmy transportowe?

Od 19 sierpnia 2025 roku w przewozach międzynarodowych w UE wymagane będą już wyłącznie najnowsze tachografy inteligentne często oznaczane jako tachografy G2V2, czyli druga wersja tachografów inteligentnych. Obecnie w transporcie międzynarodowym stanowią one już większość tachografów. Choć nowe urządzenia rejestrujące miały za zadanie ułatwiać pracę firmom transportowym, to jednak są zawodne i mogą powodować wiele trudności przy rozliczaniu i kontroli czasu pracy kierowców. Na jakie błędy nowych smart tachografów trzeba uważać i jak skutecznie sobie z nimi radzić?

Patologiczna prywatyzacja majątku firm? Rada Przedsiębiorców wzywa rząd do pilnych zmian w prawie

Rada Przedsiębiorców alarmuje: niekontrolowane postępowania upadłościowe sprzyjają nadużyciom i grabieży majątku firm. W liście do premiera Donalda Tuska organizacja apeluje o zmiany legislacyjne, które mają zakończyć nieformalny system patologicznej prywatyzacji i chronić interes publiczny.

Jak korzystać w praktyce z procedury VAT OSS – rejestracja, rozliczenia, płatności, ewidencja

Procedura OSS (ang. One Stop Shop) obowiązuje w Polsce od 1 lipca 2021 r., jednak wciąż wiele firm nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo może ona uprościć ich rozliczenia podatkowe w zakresie VAT. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, przy wsparciu doświadczonego doradcy jej wdrożenie jest szybkie i efektywne, a korzyści z jej stosowania znaczące.

Stawka VAT 0%: Jak poprawnie udokumentować dostawę wewnątrz UE, by nie stracić na podatku?

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) może być opodatkowana stawką VAT 0%, ale tylko pod warunkiem spełnienia określonych wymogów formalnych. Sprawdź, czym dokładnie jest WDT, jakie dokumenty są niezbędne, by transakcja była zgodna z przepisami i jak uniknąć pułapek, które mogą skutkować dodatkowymi kosztami podatkowymi.

REKLAMA

Urlop na samozatrudnieniu (kontrakt B2B) - komu przysługuje i co trzeba wiedzieć?

Zmęczenie i potrzeba oddechu od maili, telefonów i projektów to uczucia, które dobrze zna nie tylko pracownik etatowy. Coraz więcej samozatrudnionych prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze przyznaje wprost: chcieliby odpocząć, ale mają wątpliwości, co będzie się działo z ich firmą podczas dłuższej nieobecności. Często nie wiedzą nawet, jakie prawa do odpoczynku im przysługują. Wyjaśniamy, jakie mechanizmy prawne, podatkowe oraz organizacyjne mogą pomóc przedsiębiorcy złapać oddech.

Limit 30-krotność ZUS 2025 - ile wynosi? Kogo dotyczy przekroczenie składek ZUS? Co zrobić jeśli nastąpi przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek ZUS?

W 2025 roku limit składek ZUS na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został już ustalony. Po jego przekroczeniu składki nie są już naliczane – ale uwaga: za błędy w rozliczeniach może odpowiadać pracownik. Sprawdź, co oznacza 30-krotność ZUS, jak się liczy limit, kto go pilnuje i co zrobić, gdy opłaciłeś składki ponad próg.

REKLAMA