Jak rozliczyć napiwki, gdy pracodawca rozdziela je pomiędzy pracowników

RADA

Nie ma podstaw prawnych żądania od zatrudnionych kelnerów oddawania napiwków. Sposoby rozdysponowania napiwków można natomiast ustalić w regulaminie wynagradzania, regulaminie pracy lub w ramach umowy o pracę. Dopuszczalne są także ustalenia w formie ustnej.

UZASADNIENIE

Napiwki pracowników są świadczeniami uzyskanymi w związku z wykonywaniem pracy. O tym, czy stanowią one przychód ze stosunku pracy czy z tzw. innych źródeł, decyduje sposób ich rozdzielania w firmie.

I sytuacja: środki pochodzące z napiwków, które są adresowane imiennie do konkretnego pracownika, trafiają najpierw do pracodawcy albo do wspólnej puli. Są np. doliczane do rachunków wystawianych klientom bądź uiszczane kartą kredytową wprost na rachunek przedsiębiorstwa. Później pracodawca przekazuje je tym konkretnym osobom. W takim przypadku wystąpi przychód ze stosunku pracy. Napiwki powinny być wówczas uwzględniane na listach płac jako odrębna pozycja (podobnie jak inne składniki pensji). Podlegają wtedy opodatkowaniu łącznie z wynagrodzeniem za pracę. Dochody z napiwków muszą zostać wykazane w sporządzanej informacji PIT-11. Należy przyjąć, że napiwki stanowią podstawę naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne. Nie ma znaczenia, czy są one wypłacane każdego dnia bezpośrednio z kasy czy jednorazowo w terminie regulowania zobowiązań z tytułu wynagrodzeń. Ważne jest jedynie to, że klient przekazuje pieniądze pracodawcy, a ten z kolei wręcza je pracownikom.

Warto zauważyć, że uczestniczenie pracodawcy w procesie dzielenia napiwków stwarza szansę podziału kwot napiwków także między tych pracowników, którzy nie mają kontaktu z klientami.

II sytuacja: pracownik otrzymuje napiwek bezpośrednio od klienta (bez pośrednictwa pracodawcy). W takim przypadku wartość napiwków jest przychodem z tzw. innych źródeł. Konsekwencją takiej kwalifikacji napiwków jest brak obowiązku wyliczania i odprowadzania do właściwych instytucji przez pracodawców zarówno podatku dochodowego, jak i składek ZUS. Pracownik w takim przypadku jest obowiązany do samodzielnego zadeklarowania i rozliczenia się z urzędem skarbowym. Powstało bowiem jego zobowiązanie podatkowe wynikające z przysporzenia majątkowego, jakim niewątpliwie są napiwki. Nie wystąpią obciążenia ZUS z tego tytułu.

WAŻNE!

Pracownik ma obowiązek sam odprowadzić podatek od napiwków otrzymywanych bezpośrednio od klientów. Tego rodzaju korzyści powinien uwzględnić w składanym rocznym zeznaniu podatkowym w pozycji „inne źródła”.

PRZYKŁAD

Jan Kowalski zatrudniony jest jako kelner w dwóch restauracjach. W pierwszej z nich, zgodnie z regulaminem wynagradzania, napiwki przekazywane są pracodawcy do tzw. zbiorczej puli, a następnie dzielone między kelnerów, kucharzy, recepcjonistki i szatniarzy. Z uwagi na przyjęcie takiego rozwiązania otrzymane kwoty są doliczane do przychodu ze stosunku pracy, opodatkowane i podlegają składkom ZUS.

W drugiej restauracji każdy z kelnerów napiwki dostaje bezpośrednio od klienta. Pan Jan jest zmuszony sam rozliczyć je w zeznaniu rocznym. Nie zapłaci jednak od nich składek na ubezpieczenia społeczne ani na ubezpieczenie zdrowotne.

Napiwki a ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

Potraktowanie napiwków jako składnika wynagrodzenia stwarza wątpliwość, czy uwzględniać je przy obliczaniu innych świadczeń ze stosunku pracy (przede wszystkim wynagrodzenia za urlop oraz za czas choroby). Otóż, ustalając wynagrodzenie bądź ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, pracodawcy nie powinni uwzględniać napiwków. Swym charakterem zbliżone są one bowiem do nagrody uznaniowej. Natomiast rozstrzygając kwestię zaliczania napiwków do wynagrodzenia lub zasiłku za czas choroby, należy pamiętać o wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 czerwca 2008 r. (sygn. akt SK 16/06, Dz.U. Nr 119, poz. 771 z 7 lipca 2008 r.). Według TK nieuwzględnianie w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych wypłaconych składników wynagrodzenia, od których opłacono składkę na ubezpieczenie chorobowe, a które nie są wypłacane pracownikowi w okresie pobierania należności za okres orzeczonej niezdolności do pracy wskutek choroby, jest niezgodne z Konstytucją.

Jeśli więc:

• od napiwków przekazywanych pracownikom przez pracodawcę są potrącane składki na ubezpieczenia społeczne i

• jeżeli napiwki nie przysługują zatrudnionym osobom w trakcie ich niedyspozycji zdrowotnej i wywołanej tym absencji w firmie

- podlegają one uwzględnieniu w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych.

Napiwki a VAT

W stosunkach usługodawca (restauracja) - klient napiwek może stanowić element ceny za usługę. Będzie tak w przypadku, gdy:

• kwota napiwku jest przekazywana kelnerowi (lub obsłudze restauracji) za pośrednictwem pracodawcy (restauracji), np. przy zapłacie kartą płatniczą klient decyduje o doliczeniu do kwoty rachunku kwoty 10% napiwku,

• kwota napiwku stanowi obowiązkowy element ceny za usługę i jest automatycznie doliczana do ceny za usługę.

W obu przypadkach napiwki będą stanowiły element ceny pobranej przez podatnika VAT za świadczoną usługę. Będą więc podlegały opodatkowaniu VAT. Należności pobierane przez podatnika VAT (restaurację) za świadczone usługi są bowiem opodatkowane VAT.