Roszczenie o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy - służebność przesyłu

W omawianej uchwale SN odniósł się do istotnego zagadnienia, sprowadzającego się do odpowiedzi na pytanie, czy właścicielowi nieruchomości przysługuje w stosunku do posiadacza zależnego nieruchomości w złej wierze, które to posiadanie odpowiada służebności przesyłu, roszczenie o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy?

W stanie faktycznym sprawy na nieruchomości powódki wybudowane zostały urządzenia elektroenergetyczne (linie wraz ze słupami i stacją transformatorową), z których usytuowaniem wiąże się konieczność istnienia strefy ochronnej, co znacząco ograniczyło możliwość zagospodarowania przedmiotowej nieruchomości. Pozwana, ani jej poprzednicy prawni nie posiadali jakiegokolwiek tytułu prawnego do nieruchomości powódki, jednak w zakresie odpowiadającym treści służebności byli jej posiadaczami, choć było to posiadanie w złej wierze. Sąd Rejonowy wydał w tej sprawie wyrok zasądzając na rzecz powódki kwotę 31 238 zł wraz z odsetkami za utratę wartości rynkowej działek, w związku ze zbudowaniem na nich infrastruktury służącej do przesyłu energii elektrycznej. Sąd pierwszej instancji stwierdził w wyroku, że usytuowanie bez zgody powódki urządzeń przesyłowych na jej nieruchomości doprowadziło do spadku wartości rynkowej przedmiotowej nieruchomości, a w konsekwencji do pogorszenia rzeczy.

Natomiast zdaniem sądu drugiej instancji zasadność roszczenia o naprawienie szkody z tytułu pogorszenia rzeczy należy oceniać ze względu na „cechę trwałości i nieodwracalności” stanu pogarszającego daną rzecz, o której można mówić tylko w przypadku gdy właściciel nie może żądać od posiadacza przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Sąd drugiej instancji przychylił się do stanowiska, że odpowiednie stosowanie przepisów do stanu faktycznego, w którym mamy do czynienia z korzystaniem z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu, oznacza ograniczenie roszczeń jedynie do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Rozpatrując niniejsze zagadnienie, SN w pierwszej kolejności wskazał, że roszczenie o naprawienie szkody za pogorszenie rzeczy przysługuje właścicielowi w przypadku, gdy działania lub zaniechania posiadacza prowadzą do obniżenia wartości użytkowej lub ekonomicznej rzeczy. Ponadto posiadacz w złej wierze odpowiada również za przypadkowe uszkodzenie lub utratę rzeczy, jednak wyłącznie do wartości rzeczy.