REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nieruchomości jako przedmiot przewłaszczenia na zabezpieczenie

Krzysztof Niepytalski

REKLAMA

Ważnym elementem współczesnego obrotu gospodarczego są różne formy kredytowania aktywności jednych uczestników tego obrotu przez innych. Z tą sferą rzeczywistości gospodarczej nieodłącznie wiąże się także zagadnienie zabezpieczania wierzytelności. Wierzyciel, np. bank udzielający kredytu lub pożyczkodawca, może skorzystać z jednej z form zabezpieczenia wyraźnie uregulowanych przepisami (np. hipoteka, zastaw, zastaw rejestrowy). W praktyce stosowane są jednak także sposoby zabezpieczenia nieuregulowane wprost przepisami prawa polskiego. Jednym z takich sposobów jest przewłaszczenie na zabezpieczenie.


W prawie polskim nie ma przepisów określających istotę przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz sposób ustanawiania takiego zabezpieczenia. Należy zatem wyjaśnić, że najogólniej rzecz ujmując, przewłaszczenie na zabezpieczenie polega na przeniesieniu przez dłużnika prawa własności swojej rzeczy na wierzyciela. O tego rodzaju zabezpieczeniu wspomina ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.), zgodnie z którą zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane w drodze przeniesienia na bank przez dłużnika (lub osobę trzecią), do czasu spłaty zadłużenia, prawa własności rzeczy ruchomej lub papierów wartościowych. Powyższe nie oznacza jednak, że przewłaszczenie na zabezpieczenie może być ustanawiane tylko na rzecz banków i może dotyczyć tylko ruchomości i papierów wartościowych. Na zasadzie swobody umów możliwe jest także szersze korzystanie z tej formy zabezpieczenia. W praktyce, w umowach o przewłaszczenie na zabezpieczenie spotyka się różne konstrukcje dotyczące przejścia własności. Niekiedy strony postanawiają, że własność rzeczy przechodzi na wierzyciela (np. bank) jednocześnie z udzieleniem np. kredytu lub pożyczki, przy czym wierzyciel jest zobowiązany zwrotnie przenieść tę własność na dłużnika po spłacie zadłużenia. Odnośnie przewłaszczenia ruchomości (np. samochodu), strony postanawiają także niekiedy, że własność ta może „automatycznie” wrócić do dłużnika po spłacie zadłużenia. Możliwe są także konstrukcje, które przejście własności rzeczy na wierzyciela wiążą dopiero z opóźnieniem dłużnika w spłacie należności. Strony mają dość dużą swobodę jeśli chodzi o kształtowanie postanowień umowy o przewłaszczenie na zabezpieczenie odnośnie rzeczy ruchomych (np. samochodu, maszyn itp.).

REKLAMA

Autopromocja

W przypadku przewłaszczenia nieruchomości, należy jednak liczyć się z większymi ograniczeniami. Zgodnie bowiem z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”), własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu. Reguła ta stała się przyczyną wątpliwości, czy w przypadku nieruchomości przewłaszczenie na zabezpieczenie jest w ogóle możliwe. Możliwość przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie została jednak dopuszczona w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Aby umowa przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie była zgodna z powyższą regułą i ważna, musi ona bezwarunkowo przenosić własność na wierzyciela. Takie przeniesienie własności może być połączone z ustanowieniem określonego prawa do korzystania z nieruchomości przez dłużnika w czasie trwania zabezpieczenia, oraz z umownym ograniczeniem tego korzystania przez wierzyciela. Przykładowo, dłużnik przenosząc własność nieruchomości na kredytodawcę może zachować prawo do prowadzenia działalności na tej nieruchomości w czasie kiedy korzysta z kredytu, zaś kredytodawca może zobowiązać się do niepodejmowania w tym czasie działań dotyczących nieruchomości mogących zakłócać prowadzenie takiej działalności. Odnośnie przeniesienia własności z powrotem na dłużnika, należy natomiast pamiętać, że nie jest możliwy „automatyczny” powrót własności nieruchomości do dłużnika, z chwilą spłaty zadłużenia, na zabezpieczenie którego dokonano przewłaszczenia. Wierzyciel może natomiast zobowiązać się, że zwrotnie przeniesie na dłużnika własność nieruchomości po spłacie zadłużenia. Wówczas konieczne jest jednak zawarcie odrębnej umowy, przenoszącej bezwarunkowo własność nieruchomości z powrotem na dłużnika. Przyjmuje się przy tym, że dłużnik który spłacił dług, może żądać zwrotnego przeniesienia własności na drodze sądowej (wówczas wyrok sądu zastępuje dokonanie zwrotnego przeniesienia własności przez wierzyciela, który się od tego uchyla).

Ponieważ jak wyżej wskazano, umowa przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie nie jest wprost uregulowana przepisami prawa polskiego, konieczne jest precyzyjne określanie przez strony takich umów wzajemnych praw i obowiązków. Postanowienia takich umów powinny szczegółowo określać zwłaszcza zasady korzystania z nieruchomości w okresie trwania zabezpieczenia, oraz zdarzenia skutkujące obowiązkiem po stronie wierzyciela zwrotnego przeniesienia nieruchomości na dłużnika. Należy przy tym pamiętać, że zarówno sama umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie, jak i umowa zwrotnie przenosząca własność na dłużnika, wymagają formy aktu notarialnego.

Podsumowując, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, przewłaszczanie nieruchomości na zabezpieczenie jest dopuszczalne. Jednak, ze względu na obowiązujący w polskim prawie zakaz przenoszenia własności nieruchomości pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, umowa przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie musi zakładać bezwarunkowe przeniesienie własności nieruchomości na wierzyciela. Z takim bezwarunkowym przeniesieniem własności, w przypadku przewłaszczenia na zabezpieczenie, powiązane jest zobowiązanie się wierzyciela do zwrotnego przeniesienia własności na dłużnika w razie zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej. Ponieważ przepisy prawa polskiego nie regulują zakresu uprawnień i obowiązków stron umowy przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie, konieczne jest, aby sama treść takiej umowy precyzyjnie i w sposób pełny określała prawa i obowiązki jej stron.

Krzysztof Niepytalski, aplikant radcowski

Dalszy ciąg materiału pod wideo

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

 

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
CIT estoński a optymalizacja podatkowa. Czy to się opłaca?

Przedsiębiorcy coraz częściej poszukują skutecznych sposobów na obniżenie obciążeń podatkowych. Jednym z rozwiązań, które zyskuje na popularności, jest estoński CIT. Czy rzeczywiście ta forma opodatkowania przynosi realne korzyści? Przyjrzyjmy się, na czym polega ten model, kto może z niego skorzystać i jakie są jego zalety oraz wady dla polskich przedsiębiorstw.

Składka zdrowotna w 2026 roku – będzie ewolucja czy rewolucja?

Planowane na 2026 rok zmiany w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców stanowią jeden z najbardziej dyskutowanych tematów w sferze podatkowej, mimo iż sama składka podatkiem nie jest. Tak jak każda kwestia dotycząca finansów osobistych a równocześnie publicznych, wywołuje liczne pytania zarówno wśród prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jak i wśród polityków, gdzie widoczne są wyraźne podziały.

Podatnik już nie będzie karany za przypadkowe błędy, nie będzie udowadniał niewinności

Szef rządu Donald Tusk poinformował, że za niecelowe, przypadkowe błędy nie będzie się już karać podatnika. Teraz to urząd skarbowy będzie musiał udowadniać jak jest.

Będą zmiany w L4, pracy na chorobowym i pensjach na zwolnieniach lekarskich. Przedsiębiorcy: Jesteśmy zwolennikami deregulacji i elastyczności, ale też jasnych zasad

Zasiłek chorobowy powinien być wypłacany pracownikowi już od pierwszego dnia absencji – Północna Izba Gospodarcza w Szczecinie popiera projekt przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, apelując jednocześnie o to, by ustawa w tej sprawie była przyjęta możliwie szybko. Przedsiębiorcy jednocześnie oczekują dalszego dialogu z Ministerstwem na temat np. „Zmian w L4”, które w opinii niektórych przedsiębiorców mogą budzić kontrowersje. – Jesteśmy zwolennikami tego, by pracownicy i pracodawcy mogli regulować swoje relacje w możliwie elastyczny sposób. Z jednej strony więc jesteśmy zwolennikami tego, by zwolnienie lekarskie nie blokowało w stu procentach możliwości wykonywania innych zobowiązań jeżeli to jest możliwe, ale z drugiej widzimy przestrzeń, gdzie zwolnienie lekarskie może być wykorzystywane do nadrabiania obowiązków w jednej pracy, przy jednoczesnym spowolnianiu działania w drugiej firmie – mówi Hanna Mojsiuk, prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie.

REKLAMA

Youtuberzy mogą się cieszyć. Jest pozytywny wyrok NSA w sprawie kosztów podatkowych

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdza, że wydatki youtuberów związane z produkcją filmów, takie jak bilety lotnicze, noclegi czy sprzęt filmowy, mogą być uznane za koszty uzyskania przychodu. Wyrok jest istotny dla twórców internetowych, którzy ponoszą wysokie koszty związane z tworzeniem treści na YouTube.

Nowa era regulacji krypto – CASP zastępuje VASP. Co to oznacza dla firm?

W UE wchodzi w życie nowa era regulacji krypto – licencja CASP stanie się obowiązkowa dla wszystkich firm działających w tym sektorze. Dotychczasowi posiadacze licencji VASP mają czas na dostosowanie się do końca czerwca 2025 r., a z odpowiednim wnioskiem – do września. Jakie zmiany czekają rynek i co to oznacza dla przedsiębiorców?

Outsourcing pojedynczych procesów księgowych, czy zatrudnienie dodatkowej osoby w dziale księgowości - co się bardziej opłaca?

W stale zmieniającym się otoczeniu biznesowym przedsiębiorcy coraz częściej stają przed dylematem: czy zatrudnić dodatkową osobę do działu księgowego, czy może zdecydować się na outsourcing wybranych procesów księgowych? Analiza kosztów i korzyści pokazuje, że delegowanie pojedynczych zadań księgowych na zewnątrz może być znacznie bardziej efektywnym rozwiązaniem niż rozbudowa wewnętrznego zespołu.

Kto ma prawo odliczyć ulgę na dziecko? Po rozwodzie rodziców dziecko mieszka z matką a ojciec płaci alimenty i widuje się z dzieckiem

Na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnik ma prawo do odliczenia kwoty ulgi prorodzinnej w zależności od tego z kim jego dziecko mieszka i kto faktycznie sprawuje nad nim opiekę. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 14 stycznia 2025 r. wyjaśnił, kto może odliczyć ulgę na dziecko, gdy rodzice są rozwiedzeni, dziecko mieszka z matką na stałe, a ojciec płaci alimenty i co jakiś czas widuje się z dzieckiem.

REKLAMA

Odpowiedzialność członków zarządów spółek – co zmienia wyrok TSUE w sprawie Adjak?

W dniu 27 lutego 2025 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał przełomowy wyrok w sprawie C-277/24 (Adjak), w którym zakwestionował przyjęty w Polsce model solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe spółki. W opinii TSUE obecne przepisy naruszają prawo unijne, ponieważ uniemożliwiają kwestionowanie decyzji wymiarowych organów podatkowych, zapadłych w sprawie przeciwko spółce w trakcie postępowania przeciwko członkom zarządu – tym samym godząc w podstawowe zasady ochrony praw jednostki. Orzeczenie to może wymusić istotne zmiany w polskim systemie prawnym oraz wpłynąć na dotychczasową praktykę organów administracji skarbowej wobec członków zarządów spółek.

Można już zapłacić podatek PIT kartą płatniczą w e-Urzędzie Skarbowym

Od 20 marca 2025 r. podatnicy mogą opłacać podatek PIT w serwisie e-Urząd Skarbowy (e-US) i usłudze Twój e-PIT za pomocą karty płatniczej. Dotychczas użytkownicy e-Urzędu Skarbowego mogli zapłacić podatek online przelewem bankowym lub BLIK-iem.

REKLAMA