Ujęcie rachunkowe kredytu inwestycyjnego

Kredyty bankowe są ewidencjonowane w zespole 1, np. na koncie 160 „Kredyty bankowe”. Jeśli firma posiada więcej kredytów, to powinna wyodrębnić każdy kredyt w ramach ewidencji analitycznej. Dla uzyskania pełnej informacji o rodzajach wykorzystywanych kredytów oraz o terminach ich spłaty poleca się prowadzenie ewidencji szczegółowej do konta „Kredyty bankowe”. W praktyce spotyka się w planach kont następującą analitykę:

1) kredyty bankowe długoterminowe, np. 161,

2) kredyty bankowe krótkoterminowe, np. 162,

3) kredyty bankowe przeterminowane, np. 163.

Ewidencja analityczna powinna zapewnić podział kredytów według poszczególnych zaciągniętych kredytów, według walut, w jakich otrzymano kredyt, a także według okresów spłaty. Jednostki mogą również wyodrębnić konto „Kredyty bankowe w walutach obcych”.

Po stronie Wn tego konta księguje się spłatę kredytu (gotówka lub z rachunku bieżącego) oraz ewentualne umorzenie kredytu, natomiast po stronie Ma wykorzystanie kredytu (np. przez przekazanie uzyskanego kredytu na rachunek bieżący) oraz naliczenie odsetek od kredytu. Konto może wykazywać tylko saldo Ma i wyrażać będzie stan zadłużenia z tytułu kredytu.

Prowizje pobrane z góry oraz ewentualne odsetki pobrane z góry (jeśli takie są warunki umowy kredytowej) zmniejszają wielkość środków z tytułu udzielonego kredytu stawianych do dyspozycji firmy. Tym samym kwota zobowiązania do spłaty przez firmę będzie wyższa od faktycznie otrzymanych środków z kredytu. Jeśli więc środki z tytułu przyznanego kredytu są mniejsze od sumy kredytu, która podlegać będzie spłacie, to różnicę wykazuje się w księgach rachunkowych jako koszty finansowe przyszłych okresów i w równych ratach odpisuje się w ciągu okresu, na który zaciągnięty został kredyt.

Kredyty mogą dotyczyć bieżącej działalności operacyjnej lub finansowej czy też inwestycyjnej.

Kredyt inwestycyjny to kredyt zaciągany zwykle na zakup lub budowę środka trwałego, najczęściej jest to kredyt długoterminowy. Przy tych kredytach stosuje się najczęściej karencję w spłacie kapitału (w okresie trwania przedsięwzięcia bank może zastosować karencję także w spłacie odsetek). Spłata jednak następuje w okresie nie dłuższym niż okres całkowitej amortyzacji danego środka.

Jeśli firma zaciąga kredyt długoterminowy na inwestycje, to po zakończeniu budowy, a właściwie po przekazaniu wybudowanego środka trwałego do użytkowania nie należy już kosztów obsługi zadłużenia, czyli odsetek, zaliczać do środków trwałych w budowie. W związku z tym, że inwestycja została zakończona, środek trwały przekazany do użytkowania, to płacone odsetki obciążają już działalność finansową, czyli ujmowane są na koncie „Koszty finansowe”.

Zgodnie z art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również:

1) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy,

2) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.

Rozpatrzmy kredyt inwestycyjny w dwóch wariantach, różniących się sposobem spłacania odsetek, a w konsekwencji i ewidencją księgową.

PRZYKŁAD

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się naliczonych, lecz niezapłaconych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek i kredytów. Można zaliczyć do kosztów dla celów podatkowych jedynie odsetki faktycznie zapłacone. Pamiętajmy jednak, że kosztem uzyskania przychodu nie są odsetki od kredytu na sfinansowanie budowy środków trwałych przypadające na czas trwania budowy, ponieważ zwiększają one wartość początkową środków trwałych. W piśmie Urzędu Skarbowego Poznań-Jeżyce z 14 września 2005 r., nr TD/423-7/05, czytamy:

„Spółka na podstawie umowy z 10 marca 2005 r., zawartej z bankiem hipotecznym, otrzymała długoterminowy kredyt komercyjny z przeznaczeniem na finansowanie przedsięwzięcia polegającego na zakupie udziału w prawie własności zabudowanej nieruchomości. Nieruchomość została nabyta aktem notarialnym 15 marca 2005 r. i w marcu 2005 r. przyjęta do użytkowania jako środek trwały. Zgodnie z umową kredytową spółka zobowiązana była zapłacić bankowi prowizję od przyznanego kredytu w wysokości 2,5 proc. kwoty kredytu, tj. 80 000 zł. Prowizja została przez spółkę zapłacona 19 kwietnia 2005 r. Bank postawił do dyspozycji spółki w rachunku kredytowym całą kwotę kredytu 20 kwietnia 2005 r. w celu uregulowania płatności za zakup nieruchomości.

(...) Zgodnie z art. 16g ust. 3 tejże ustawy za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług (...).

Za cenę należną zbywcy należy rozumieć faktyczną wartość, którą podatnik jest zobowiązany przekazać  w zamian za nabycie danego środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, niezależnie od sposobu i terminów płatności. W celu określenia wartości początkowej danego środka lub wartości niematerialnej i prawnej bez znaczenia jest fakt nieuiszczenia zapłaty do dnia przekazania tego środka do używania. A zatem wartość początkową środka trwałego zwiększają naliczone za okres do dnia przyjęcia środka do używania prowizje od kredytu bankowego zaciągniętego na zakup danego składnika majątku, o ile zgodnie z umową kredytową miały prawo być naliczone, niezależnie od tego, czy zostaną one zapłacone przed czy po przekazaniu środka trwałego do użytkowania.

Powyższe oznacza, że kwota prowizji od przyznanego kredytu, którą spółka zobowiązana była zapłacić bankowi, stanowi koszt związany z zakupem, naliczony do dnia przekazania do używania zakupionego udziału w prawie własności zabudowanej nieruchomości. Kwota prowizji naliczona została bowiem w momencie zawierania umowy kredytowej, tj. 10 marca 2005 r. Natomiast środek trwały przekazano do używania już po podpisaniu umowy, z której wynika obowiązek zapłaty stosownej prowizji. Ponadto należy zauważyć, iż umowa kredytowa (a co za tym idzie prowizja) została zawarta w celu sfinansowania zakupu środka trwałego. A zatem w stanie faktycznym przedstawionym przez spółkę kwota prowizji od kredytu, mimo iż zapłacona po dniu oddania środka trwałego do używania, zwiększa jego wartość początkową. (...)”.