REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zastaw i zastaw rejestrowy jako rzeczowe zabezpieczenie wierzytelności

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W poniższej publikacji postaramy się przybliżyć instytucje zastawu i zastawu rejestrowego, jako niektóre rodzaje rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności.

Na wstępie warto wyjaśnić, że odpowiednie zabezpieczenie wierzytelności ma na celu ochronę wierzyciela i zapewnienie mu spłaty należności w sytuacji, gdy dłużnik nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania. W związku z faktem, że zabezpieczenia są coraz powszechniejsze w obrocie gospodarczym i coraz częściej występują w umowach pomiędzy przedsiębiorcami, warto zapoznać się z poniższą publikacją. Polskie prawo wyróżnia dwa sposoby zabezpieczenia wierzytelności: osobiste oraz rzeczowe.

REKLAMA

REKLAMA

Zabezpieczenie osobiste zapewnia wierzycielowi możliwość dochodzenia swojej wierzytelności z całego majątku osoby dającej zabezpieczenie. Do tego sposobu zabezpieczeń należy m.in. weksel in blanco oraz poręczenie. O wekslu in blanco pisaliśmy w naszej publikacji z dnia 18 sierpnia 2011 r.

Zabezpieczenie rzeczowe zaś jest to zabezpieczenie ustanowione na rzeczy - czyli części majątku. Dzięki ustanowieniu takiej formy zabezpieczenia, wierzyciel uzyskuje prawo na rzeczy dłużnika lub osoby trzeciej, które umożliwia mu zaspokojenie się z tej rzeczy w przypadku niewykonania zobowiązania przez dłużnika, nawet jeżeli prawo własności tej rzeczy zostanie przeniesione na inną osobę.

Zabezpieczeniem rzeczowym może być zastaw (w tym zastaw rejestrowy), hipoteka, przewłaszczenie na zabezpieczenie oraz kaucja. Ze względu na obszerność tej tematyki, w niniejszej publikacji postaramy się przedstawić ogólne uregulowania dotyczące zestawu oraz zastawu rejestrowego.

REKLAMA

Jedną z możliwości zabezpieczenia rzeczowego jest ustanowienie zastawu (zwany potocznie również jako „zastaw zwykły”), który został uregulowany w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”). Zastaw jest prawem, które można ustanowić na rzeczach ruchomych lub prawach zbywalnych. Dla ustanowienia zastawu niezbędne jest zawarcie umowy przez właściciela rzeczy z wierzycielem i co do zasady wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły. Kodeks cywilny co do zasady nie wymaga szczególnej formy umowy zastawu jako przesłanki jej ważności. Jednak, aby zastaw był skuteczny wobec wierzycieli właściciela rzeczy, na której ustanowienie zastawu następuje (zwanym zastawcą), umowa o ustanowienie zastawu powinna być zawarta na piśmie z datą pewną. Warto przy tym dodać, że zastawcą nie musi być dłużnik.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zastaw zawsze zabezpiecza oznaczoną wierzytelność. Wraz z ustanowieniem zastawu powstaje więź łącząca ten zastaw z wierzytelnością, na której zabezpieczenie został ustanowiony. Zastaw jest  zatem prawem akcesoryjnym w stosunku do wierzytelności, co oznacza, iż jego istnienie jest zależne od istnienia wierzytelności. Akcesoryjność zastawu względem wierzytelności oznacza jednocześnie, że nieważność zobowiązania, z którego wynika wierzytelność zabezpieczona zastawem, powoduje nieważność wierzytelności, a tym samym i ustanowienia zastawu.

Jeżeli zaś chodzi już o samo wykonywanie zastawu, to należy wskazać, że w przypadku, gdy rzecz będąca przedmiotem zastawu, przynosi pożytki (np. owoce, odsetki) i strony umowy nie uregulowały w umowie tej kwestii inaczej, wierzyciel (zwany zastawnikiem) powinien je pobierać i zaliczać na poczet zabezpieczonej wierzytelności. Zastawnik ma również obowiązek dbania o rzecz, aby nie uległa pogorszeniu. Zastaw, co wynika z jego akcesoryjności, wygasa z chwilą zaspokojenia roszczenia. Zastawnik musi wtedy wydać rzecz właścicielowi. W przypadku niewypełnienia zobowiązania, zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej zastawem, następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.

Specjalnym rodzajem zastawu jest zastaw rejestrowy, uregulowany w ustawie z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., Nr 67, poz. 569 z późn. zm., dalej „ustawa o zastawie rejestrowym”). Podstawową różnicę między zastawem  a zastawem rejestrowym jest umożliwienie zastawcy podpisującemu umowę zastawu rejestrowego pozostawienie w jego posiadaniu  rzeczy  objętej zastawem.

Rzecz będąca przedmiotem zastawu rejestrowego, może być również pozostawiona w posiadaniu osoby trzeciej wskazanej w umowie o ustanowienie zastawu rejestrowego, jeżeli wyraziła ona na to zgodę. Zastawca może zatem korzystać z przedmiotu zastawu rejestrowego i może również czerpać z niego pożytki. Kolejną różnicą przy zastawie rejestrowym w porównaniu do zastawu  jest obowiązek wpisu zastawu do rejestru zastawów, prowadzonego przez wydziały gospodarcze rejestru zastawów niektórych sądów rejonowych. Umowa ustanawiająca zastaw rejestrowy (tzw. umowa zastawnicza), musi mieć formę pisemną pod rygorem nieważności. Co więcej, zastawem rejestrowym, w odróżnieniu od zastawu uregulowanego w Kodeksie cywilnym, można zabezpieczyć jedynie wierzytelności pieniężne. Z instytucji zastawu rejestrowego mogą korzystać obecnie wszystkie podmioty. Jest to ważna zmiana, gdyż do dnia 11 stycznia 2009 r. ustawa o zastawie rejestrowym określała zamknięty katalog podmiotów, na rzecz których zastaw rejestrowy mógł zostać ustanowiony.

Dodać należy, że ustawa o zastawie rejestrowym precyzyjnie wskazuje katalog przedmiotów, które nie mogą być przedmiotem zastawu rejestrowego (np. prawa mogące być przedmiotem hipoteki) oraz rzeczy, na których w szczególności można ustanowić zastaw rejestrowy. Do tych ostatnich należy m. in. zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą (np. przedsiębiorstwo). Dodatkowo, zastaw rejestrowy może być ustanowiony również na rzeczy, które zastawca nabędzie dopiero w przyszłości. W tym przypadku, obciążenie zastawem rejestrowym takiego przedmiotu zastawu stanie się skuteczne dopiero z chwilą jego nabycia przez zastawcę.

Zastaw rejestrowy, co do zasady, wygasa z chwilą zaspokojenia wierzyciela albo z upływem 20 lat od chwili wpisu do rejestru zastawów. W przypadku niewykonania zobowiązania, wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym podlega zaspokojeniu z przedmiotu tego zastawu z pierwszeństwem przed innymi wierzytelnościami, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zaspokojenie zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego następuje zaś, co do zasady, w drodze sądowego postępowaniu egzekucyjnego. W określonych przypadkach enumeratywnie wskazanych w ustawie o zastawie rejestrowym, umowa zastawnicza może jednak przewidywać, że zaspokojenie zastawnika następuje przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego.

Podsumowując, rzeczowe sposoby zabezpieczenia wierzytelności w postaci zastawu i zastawu rejestrowego są pewnym i bezpiecznym sposobem zabezpieczenia wierzytelności. Są one korzystne dla wierzycieli szczególnie w tych przypadkach, kiedy nie posiadają oni kompletnej wiedzy co do składu majątku dłużnika. Ustanawiając zastaw lub zastaw rejestrowy, wierzyciel uzyskuje bowiem pewniejsze zabezpieczenie przysługującej mu wierzytelności na określonej rzeczy.

Patrycja Dzięgielewska

aplikant radcowski

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF pomoże uszczelnić budżet. MF liczy na 18,7 mld zł wpływów w 2026 roku

Dzięki zmianom w podatkach i uszczelnieniu systemu za pomocą KSeF, Polska może w 2026 roku zyskać nawet 18,7 mld zł. Wśród planowanych działań są m.in. podwyżki CIT dla banków, wyższe stawki VAT i akcyzy oraz ograniczenie liczby osób nielegalnie zatrudnionych w budownictwie.

Samochód osobowy w firmie - zmiany w limitach od 1 stycznia 2026 r. Co z samochodami zakupionymi do końca 2025 roku?

Zmiany w prawie podatkowym potrafią zaskakiwać. Szczególnie wtedy, gdy istotne przepisy wprowadzane są niejako „tylnymi drzwiami”. Tym razem mamy do czynienia z modyfikacją, która znacząco wpłynie na sposób rozliczania kosztów związanych z nabyciem samochodów osobowych.

Rezerwa finansowa w firmie to nie luksus - to konieczność. Jak wyliczyć i budować rezerwę na nagłe sytuacje

Wielu właścicieli firm mówi: „Nie mam z czego odkładać, wszystko idzie na bieżące wydatki.” Inni: „Jak będą wolne środki, to coś odłożę.” Problem w tym, że te wolne środki rzadko kiedy się pojawiają. Albo jeśli już są – szybko znikają. A potem przychodzi miesiąc bez wpłat od klientów, niespodziewany wydatek albo gorszy sezon. I nagle z dnia na dzień zaczyna brakować nie tylko pieniędzy, ale też spokoju, decyzyjności, kontroli. To nie pech. To brak bufora.

100 dni do KSeF – co się zmieni już od lutego 2026 roku?

Już od 1 lutego 2026 r. duże firmy będą wystawiać wyłącznie e‑faktury w KSeF, a wszyscy podatnicy będą je odbierać elektronicznie. Od kwietnia obowiązek rozszerzy się na pozostałych przedsiębiorców, wprowadzając jednolity, ustandaryzowany obieg faktur i koniec papierowych dokumentów.

REKLAMA

Skarbówka potwierdza: darowizny od rodzeństwa zwolnione z podatku nawet przy wspólności majątkowej

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, że darowizny pieniężne od rodzeństwa są zwolnione z podatku, nawet jeśli darczyńcy mają wspólność majątkową. Kluczowe jest jedynie terminowe zgłoszenie darowizny i udokumentowanie przelewu. To dobra wiadomość dla wszystkich, którzy otrzymują wsparcie finansowe od bliskich.

Nowa opłata cukrowa uderzy w małe firmy? Minister ostrzega przed katastrofą dla MŚP

Minister Agnieszka Majewska, Rzecznik MŚP, ostrzega przed skutkami nowelizacji „podatku cukrowego”. Zwraca uwagę, że projekt zmian w ustawie o zdrowiu publicznym przygotowany przez Ministerstwo Finansów może nadmiernie obciążyć najmniejsze firmy. Nowe przepisy dotyczące opłaty cukrowej mają – wbrew intencjom resortu – rozszerzyć obowiązki sprawozdawcze i podatkowe także na mikro i małych przedsiębiorców.

Najważniejsze zmiany przepisów dla firm 2025/2026. Jakie nowe obowiązki i wyzwania dla biznesu?

Trzeci kwartał 2025 roku przyniósł przedsiębiorcom aż 13 istotnych zmian regulacyjnych. Powszechne oburzenie przedsiębiorców wzbudza jednak krótsze od obiecywanego 6-miesięcznego vacatio legis. Z jednej strony postępuje cyfryzacja i deregulacja procesów, z drugiej – rosną obciążenia fiskalne i kontrolne. Z najnowszego Barometru TMF Group obejmującego trzeci kwartał 2025 roku wynika, że równowaga między ułatwieniami a restrykcjami została zachwiana kosztem zmian wymagających dla prowadzenia biznesu.

Jak uwierzytelnić się w KSeF? Pieczęć elektroniczna to jedna z metod - zgłoszenie w ZAW-FA, API KSeF 2.0 lub przy użyciu Aplikacji Podatnika KSeF

Aby korzystać z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), nie trzeba zakładać konta, ale konieczne jest potwierdzenie tożsamości i uprawnień. Jednym z bezpiecznych sposobów uwierzytelnienia – szczególnie dla spółek i innych podmiotów niebędących osobami fizycznymi – jest kwalifikowana pieczęć elektroniczna. Sprawdź, jak działa i jak jej użyć w KSeF.

REKLAMA

Faktury korygujące w KSeF: Jak powinny być wystawiane od lutego 2026 roku?

Pytanie dotyczy zawartości pliku xml, za pomocą którego będzie wczytywana do KSeF faktura korygująca. Czy w związku ze zmianą struktury logicznej FA(3) w przypadku faktur korygujących podstawę opodatkowania i podatek będzie niezbędne zawarcie w pliku xml wartości „przed korektą” i „po korekcie”? Jeżeli będzie możliwy import na podstawie samej różnicy faktury korygującej (co wynikałoby z zamieszczonego na stronie MF pliku FA_3_Przykład_3 (Przykładowe pliki dla struktury logicznej e-Faktury FA(3)), to czy ta możliwość obejmuje fakturę korygującą do faktury pierwotnej już wcześniej skorygowanej (ponowną korektę)?

Rezygnacja członka zarządu w spółce z o.o. – jak to zrobić prawidłowo (zasady, dokumentacja, odpowiedzialność)

W realiach obrotu gospodarczego zdarzają się sytuacje, w których członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje się na złożenie rezygnacji z pełnionej funkcji. Powody mogą być różne – osobiste, zdrowotne, biznesowe czy organizacyjne – ale decyzja ta zawsze powinna być świadoma i przemyślana, zwłaszcza z perspektywy konsekwencji prawnych i finansowych.

REKLAMA