REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zastaw i zastaw rejestrowy jako rzeczowe zabezpieczenie wierzytelności

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W poniższej publikacji postaramy się przybliżyć instytucje zastawu i zastawu rejestrowego, jako niektóre rodzaje rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności.

Na wstępie warto wyjaśnić, że odpowiednie zabezpieczenie wierzytelności ma na celu ochronę wierzyciela i zapewnienie mu spłaty należności w sytuacji, gdy dłużnik nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania. W związku z faktem, że zabezpieczenia są coraz powszechniejsze w obrocie gospodarczym i coraz częściej występują w umowach pomiędzy przedsiębiorcami, warto zapoznać się z poniższą publikacją. Polskie prawo wyróżnia dwa sposoby zabezpieczenia wierzytelności: osobiste oraz rzeczowe.

REKLAMA

REKLAMA

Zabezpieczenie osobiste zapewnia wierzycielowi możliwość dochodzenia swojej wierzytelności z całego majątku osoby dającej zabezpieczenie. Do tego sposobu zabezpieczeń należy m.in. weksel in blanco oraz poręczenie. O wekslu in blanco pisaliśmy w naszej publikacji z dnia 18 sierpnia 2011 r.

Zabezpieczenie rzeczowe zaś jest to zabezpieczenie ustanowione na rzeczy - czyli części majątku. Dzięki ustanowieniu takiej formy zabezpieczenia, wierzyciel uzyskuje prawo na rzeczy dłużnika lub osoby trzeciej, które umożliwia mu zaspokojenie się z tej rzeczy w przypadku niewykonania zobowiązania przez dłużnika, nawet jeżeli prawo własności tej rzeczy zostanie przeniesione na inną osobę.

REKLAMA

Zabezpieczeniem rzeczowym może być zastaw (w tym zastaw rejestrowy), hipoteka, przewłaszczenie na zabezpieczenie oraz kaucja. Ze względu na obszerność tej tematyki, w niniejszej publikacji postaramy się przedstawić ogólne uregulowania dotyczące zestawu oraz zastawu rejestrowego.

Jedną z możliwości zabezpieczenia rzeczowego jest ustanowienie zastawu (zwany potocznie również jako „zastaw zwykły”), który został uregulowany w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”). Zastaw jest prawem, które można ustanowić na rzeczach ruchomych lub prawach zbywalnych. Dla ustanowienia zastawu niezbędne jest zawarcie umowy przez właściciela rzeczy z wierzycielem i co do zasady wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły. Kodeks cywilny co do zasady nie wymaga szczególnej formy umowy zastawu jako przesłanki jej ważności. Jednak, aby zastaw był skuteczny wobec wierzycieli właściciela rzeczy, na której ustanowienie zastawu następuje (zwanym zastawcą), umowa o ustanowienie zastawu powinna być zawarta na piśmie z datą pewną. Warto przy tym dodać, że zastawcą nie musi być dłużnik.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zastaw zawsze zabezpiecza oznaczoną wierzytelność. Wraz z ustanowieniem zastawu powstaje więź łącząca ten zastaw z wierzytelnością, na której zabezpieczenie został ustanowiony. Zastaw jest  zatem prawem akcesoryjnym w stosunku do wierzytelności, co oznacza, iż jego istnienie jest zależne od istnienia wierzytelności. Akcesoryjność zastawu względem wierzytelności oznacza jednocześnie, że nieważność zobowiązania, z którego wynika wierzytelność zabezpieczona zastawem, powoduje nieważność wierzytelności, a tym samym i ustanowienia zastawu.

Jeżeli zaś chodzi już o samo wykonywanie zastawu, to należy wskazać, że w przypadku, gdy rzecz będąca przedmiotem zastawu, przynosi pożytki (np. owoce, odsetki) i strony umowy nie uregulowały w umowie tej kwestii inaczej, wierzyciel (zwany zastawnikiem) powinien je pobierać i zaliczać na poczet zabezpieczonej wierzytelności. Zastawnik ma również obowiązek dbania o rzecz, aby nie uległa pogorszeniu. Zastaw, co wynika z jego akcesoryjności, wygasa z chwilą zaspokojenia roszczenia. Zastawnik musi wtedy wydać rzecz właścicielowi. W przypadku niewypełnienia zobowiązania, zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej zastawem, następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.

Specjalnym rodzajem zastawu jest zastaw rejestrowy, uregulowany w ustawie z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r., Nr 67, poz. 569 z późn. zm., dalej „ustawa o zastawie rejestrowym”). Podstawową różnicę między zastawem  a zastawem rejestrowym jest umożliwienie zastawcy podpisującemu umowę zastawu rejestrowego pozostawienie w jego posiadaniu  rzeczy  objętej zastawem.

Rzecz będąca przedmiotem zastawu rejestrowego, może być również pozostawiona w posiadaniu osoby trzeciej wskazanej w umowie o ustanowienie zastawu rejestrowego, jeżeli wyraziła ona na to zgodę. Zastawca może zatem korzystać z przedmiotu zastawu rejestrowego i może również czerpać z niego pożytki. Kolejną różnicą przy zastawie rejestrowym w porównaniu do zastawu  jest obowiązek wpisu zastawu do rejestru zastawów, prowadzonego przez wydziały gospodarcze rejestru zastawów niektórych sądów rejonowych. Umowa ustanawiająca zastaw rejestrowy (tzw. umowa zastawnicza), musi mieć formę pisemną pod rygorem nieważności. Co więcej, zastawem rejestrowym, w odróżnieniu od zastawu uregulowanego w Kodeksie cywilnym, można zabezpieczyć jedynie wierzytelności pieniężne. Z instytucji zastawu rejestrowego mogą korzystać obecnie wszystkie podmioty. Jest to ważna zmiana, gdyż do dnia 11 stycznia 2009 r. ustawa o zastawie rejestrowym określała zamknięty katalog podmiotów, na rzecz których zastaw rejestrowy mógł zostać ustanowiony.

Dodać należy, że ustawa o zastawie rejestrowym precyzyjnie wskazuje katalog przedmiotów, które nie mogą być przedmiotem zastawu rejestrowego (np. prawa mogące być przedmiotem hipoteki) oraz rzeczy, na których w szczególności można ustanowić zastaw rejestrowy. Do tych ostatnich należy m. in. zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą (np. przedsiębiorstwo). Dodatkowo, zastaw rejestrowy może być ustanowiony również na rzeczy, które zastawca nabędzie dopiero w przyszłości. W tym przypadku, obciążenie zastawem rejestrowym takiego przedmiotu zastawu stanie się skuteczne dopiero z chwilą jego nabycia przez zastawcę.

Zastaw rejestrowy, co do zasady, wygasa z chwilą zaspokojenia wierzyciela albo z upływem 20 lat od chwili wpisu do rejestru zastawów. W przypadku niewykonania zobowiązania, wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym podlega zaspokojeniu z przedmiotu tego zastawu z pierwszeństwem przed innymi wierzytelnościami, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zaspokojenie zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego następuje zaś, co do zasady, w drodze sądowego postępowaniu egzekucyjnego. W określonych przypadkach enumeratywnie wskazanych w ustawie o zastawie rejestrowym, umowa zastawnicza może jednak przewidywać, że zaspokojenie zastawnika następuje przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego.

Podsumowując, rzeczowe sposoby zabezpieczenia wierzytelności w postaci zastawu i zastawu rejestrowego są pewnym i bezpiecznym sposobem zabezpieczenia wierzytelności. Są one korzystne dla wierzycieli szczególnie w tych przypadkach, kiedy nie posiadają oni kompletnej wiedzy co do składu majątku dłużnika. Ustanawiając zastaw lub zastaw rejestrowy, wierzyciel uzyskuje bowiem pewniejsze zabezpieczenie przysługującej mu wierzytelności na określonej rzeczy.

Patrycja Dzięgielewska

aplikant radcowski

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co trzeba zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

REKLAMA

Miliardy z KPO usprawniają kolejową infrastrukturę

Prawie 11,5 mld zł warte są inwestycje realizowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarządzająca infrastrukturą kolejową spółka, która jest największym beneficjentem KPO, zawarła już ponad 120 umów z wykonawcami na kwotę 8 mld zł. Przeszło 160 prowadzonych zadań ma przyczynić się do zwiększenia prędkości pociągów, a także zwiększenia przepustowości tras oraz usprawnienia zarządzania ruchem kolejowym. Inwestycje poprawiają bezpieczeństwo ruchu i komfort obsługi podróżnych. Na stacjach i przystankach budowany jest nowoczesny system informacji pasażerskiej, a ich infrastruktura - dopasowywana do potrzeb osób o ograniczonej mobilności.

Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

REKLAMA