Jak skutecznie odwołać się od wyników kontroli projektu unijnego? 5 zasadniczych kroków

• Pierwszy krok: dokładna analiza protokołu z kontroli
• Drugi krok: złożenie pisemnych zastrzeżeń
• Przykład biznesowy: cofnięcie korekty finansowej wskutek wniesienia dobrze przygotowanych i udokumentowanych pisemnych zastrzeżeń do wyników kontroli
• Trzeci krok: spotkanie z instytucją udzielającą wsparcia
• Czwarty krok: przygotowanie odwołania
• Piąty krok: skarga i skarga kasacyjna
• A może droga cywilna?
• Warto skorzystać z pomocy ekspertów
• Ekspert radzi

Pierwszy krok: dokładna analiza protokołu z kontroli

Po każdej kontroli instytucja sporządza protokół, który trafia do podmiotu realizującego projekt. Zawiera on wszystkie ustalenia kontrolerów, w tym ewentualne zastrzeżenia, uchybienia i wykryte nieprawidłowości. Pierwszym krokiem powinno być dokładne przeanalizowanie tego dokumentu. Czy zarzuty są uzasadnione? Czy można przedstawić dowody, które je obalają? Jeśli okazuje się, że kontrola wyciągnęła błędne wnioski, istnieje możliwość niepodpisania protokołu. Nie oznacza to jednak zamknięcia sprawy, ale otwiera drogę do dalszych działań.

Autopromocja

Drugi krok: złożenie pisemnych zastrzeżeń

W zastrzeżeniach należy jasno wskazać punkty, które budzą wątpliwości, i przedstawić dowody na poparcie swojego stanowiska. Kluczowe jest skrupulatne przygotowanie pisma i odpowiednie udokumentowanie każdego zarzutu, ponieważ dobrze przedstawione argumenty mogą znacząco wpłynąć na decyzję instytucji kontrolującej. Złożenie zastrzeżeń to formalny proces – czas na ich wniesienie jest ograniczony. Zazwyczaj wynosi od 7 do 14 dni od momentu otrzymania protokołu. Dlatego ważne jest, aby działać sprawnie i zdecydowanie, gdyż przekroczenie tego terminu może skutkować zamknięciem drogi do skutecznego odwołania.

Przykład biznesowy: cofnięcie korekty finansowej wskutek wniesienia dobrze przygotowanych i udokumentowanych pisemnych zastrzeżeń do wyników kontroli

Podczas kontroli projektu stwierdzono, że beneficjent udzielił zamówienia na dostawę bez przeprowadzenia wymaganej procedury konkurencyjnej. W związku z tym nałożono na zamówienie korektę finansową w wysokości 100% wartości kosztów kwalifikowalnych. Beneficjent, nie zgadzając się z tą decyzją, w złożonych zastrzeżeniach przedstawił argumenty, że zamówienie mogło być udzielone z wyłączeniem procedury konkurencyjnej. gdyż mogło być zrealizowane tylko przez jednego wykonawcę z powodu braku konkurencji ze względów technicznych o obiektywnym charakterze.

Do zastrzeżeń beneficjent dołączył szczegółową dokumentację potwierdzającą specyficzny charakter zamówienia, w tym oświadczenie dostawcy o posiadaniu wyłączności na sprzedaż przedmiotu zamówienia, analizy rynkowe opinie specjalistyczne. Dzięki dobrze przygotowanej i udokumentowanej argumentacji udało się przekonać instytucję kontrolującą, że udzielenie zamówienia bez procedury konkurencyjnej było uzasadnione i zgodne z przepisami. W efekcie korekta finansowa została wycofana, a beneficjent mógł kontynuować realizację projektu bez dodatkowych obciążeń finansowych.

Ten przykład pokazuje, jak ważne jest dokładne zrozumienie przepisów i umiejętne korzystanie z dostępnych wyjątków oraz rzetelne dokumentowanie każdej decyzji podejmowanej w ramach realizacji projektu.

Trzeci krok: spotkanie z instytucją udzielającą wsparcia

W przypadku spornych kwestii często niedocenianym, ale bardzo skutecznym krokiem, jest spotkanie z przedstawicielami instytucji kontrolującej. Taka bezpośrednia rozmowa może pozwolić na wyjaśnienie wątpliwości, które nie zawsze są możliwe do wyrażenia na piśmie. To szansa na zaprezentowanie swojego punktu widzenia oraz omówienie spornych kwestii. Warto zauważyć, że instytucjom, podobnie jak beneficjentom, zależy na tym, aby projekt zakończył się sukcesem. Dlatego, mimo że działają w oparciu o przepisy, są otwarte na dialog i współpracę.

Autopromocja

Webinar:
KSeF 2.0 – co biuro rachunkowe musi wiedzieć przed wejściem w życie obowiązku?

Sprawdź

Czwarty krok: przygotowanie odwołania

Jeśli złożenie zastrzeżeń oraz rozmowy z kontrolującymi nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, a instytucja kontrolująca zamierza domagać się zwrotu przyznanych środków, przed wydaniem decyzji instytucja ta powinna zawiadomić beneficjenta o wszczęciu postępowania administracyjnego.

Należy pamiętać, że postępowanie w sprawie zwrotu środków europejskich jest prowadzone zgodnie z przepisami Kodeksu Postępowania Administracyjnego (KPA). Oznacza to, że beneficjentowi przysługują prawa strony postępowania, w tym m.in. dostęp do akt sprawy, możliwość występowania z inicjatywą dowodową czy prawo aktywnego udziału w czynnościach dowodowych. Jednocześnie instytucja kontrolująca jest zobowiązana do przestrzegania wszystkich zasad postępowania administracyjnego, w tym do umożliwienia beneficjentowi wypowiedzenia się w sprawie zebranych dowodów.

Decyzja o zwrocie subwencji może być zatem wydana dopiero po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego. Musi ona zawierać te same elementy, co decyzja administracyjna, w tym uzasadnienie faktyczne i prawne.

Co to oznacza dla beneficjentów? W przypadku, gdy decyzja jest niekorzystna, mają 14 dni na złożenie odwołania lub wniosku o ponowne rozstrzygnięcie sprawy. W przypadku, gdy organem odwoławczym jest organ wydający decyzję w I instancji, beneficjent może odstąpić od złożenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy i od razu złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Co prawda w odwołaniu wystarczy wskazać, że jest się niezadowolonym z otrzymanej decyzji, jednak już na tym etapie warto dokładnie zweryfikować, czy decyzja nie zawiera błędów, które mogą zostać wytknięte w odwołaniu. To w konsekwencji może doprowadzić do pozytywnego zakończenia sporu już na etapie odwoławczym.

Piąty krok: skarga i skarga kasacyjna

Jeśli decyzja wydana w wyniku odwołania również będzie negatywna, beneficjentowi przysługuje prawo do wniesienia skargi do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego w ciągu 30 dni od dnia doręczenia decyzji. Z kolei w przypadku negatywnego rozpoznania skargi przez sąd, beneficjentowi przysługuje prawo do złożenia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Warto wiedzieć, że w toku postępowania przed sądami administracyjnymi, sądy nie prowadzą oddzielnego postępowania dowodowego, a tylko ograniczają się do weryfikacji prawidłowości oceny dokonanej na etapie postępowania administracyjnego. Dlatego ważne jest, żeby przejąć inicjatywę dowodową już na wczesnych etapach sporu z instytucją kontrolującą, aby w przypadku postępowania sądowego mieć jak najwięcej argumentów na poparcie swojego stanowiska.

A może droga cywilna?

Choć postępowanie w sprawie decyzji dotyczącej zwrotu środków publicznych jest prowadzone na gruncie procedury administracyjnej, to beneficjenci mogą również rozważyć wybranie drogi cywilnej. W takim wypadku należy jednak dokładnie przeanalizować stan faktyczny sprawy i ustalić, czy i jakie roszczenia mogą przysługiwać beneficjentowi oraz jakie są szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sporu.

Warto skorzystać z pomocy ekspertów

Proces odwoławczy w przypadku dotacji unijnych jest złożony i wymaga doświadczenia oraz znajomości przepisów. Dlatego warto rozważyć skorzystanie z profesjonalnego wsparcia. Eksperci mogą pomóc w sporządzeniu niezbędnych dokumentów, w skutecznej komunikacji z instytucjami kontrolującymi i zwiększyć szanse na pozytywne rozwiązanie sprawy. Profesjonalne podejście może również przyczynić się do szybszego zakończenia procesu i kontynuacji projektu bez większych opóźnień, minimalizując ryzyko finansowe.

Ekspert radzi

Aktywny udział beneficjenta od samego początku kontroli jest niezwykle ważny, ponieważ może doprowadzić do korzystnego rozpoznania sprawy jeszcze przed wszczęciem postępowania administracyjnego. W przypadku otrzymania niekorzystnej decyzji warto przygotować solidne odwołanie, w którym zostaną wytknięte wszystkie naruszenia instytucji kontrolującej. Pozwoli to zwiększyć szanse na pozytywne rozpoznanie sprawy na ewentualnych dalszych etapach sporu.

Odwołanie od wyników kontroli i decyzji instytucji podczas realizacji projektu unijnego to proces wymagający precyzji i odpowiedniego podejścia. Kluczem jest dokładna analiza dokumentów, skrupulatne przygotowanie odwołania i otwartość na dialog z instytucjami. Wsparcie ekspertów i konsultantów może okazać się nieocenione w osiągnięciu pozytywnego wyniku. Dzięki temu można nie tylko chronić swoje interesy, ale także zapewnić, że projekt będzie realizowany zgodnie z pierwotnymi założeniami.

Edyta Jagodzińska, kierownik projektów w zespole ulg i dotacji w CRIDO
Arkady Zadrożny, radca prawny, starszy konsultant w CRIDO