Wdrożenie inicjatywy STEP – 10 postulatów. Jak ułatwić firmom dostęp do funduszy unijnych?

• Jak wzmocnić polską konkurencyjność
• 1. Stworzenie możliwości wsparcia dla różnych typów projektów
• 2. Szeroki katalog podstaw prawnych udzielania pomocy publicznej
• 3. Zapewnienie strategicznego charakteru dofinansowanych projektów
• 4. Wydzielona alokacja na projekty STEP
• 5. Wprowadzenie preferencji dla projektów STEP w ramach obecnie dostępnych konkursów
• 6. Dwuetapowa procedura konkursowa dla projektów STEP
• 7. One-stop-shop dla projektów STEP SEAL
• 8. Wydzielona pula środków dla projektów STEP SEAL
• 9. Wyłączenie projektów STEP SEAL z procedur konkursowych
• 10. Szybka implementacja STEP w polskim systemie finansowania przedsięwzięć

Realne możliwości skorzystania przez polskie firmy z możliwości, jakie daje STEP w trwającej perspektywie budżetowej, zależą od tempa wdrożenia założeń tej inicjatywy. Jest to związane z ograniczeniami w terminach wydatkowania środków w ramach poszczególnych programów i źródeł finansowania. Szybkość wdrożenia zmian będzie też miała wpływ na konkurencyjność polskiej gospodarki. Może stanowić zachętę do lokowania w Polsce nowych inwestycji oraz pobudzać działalność inwestycyjną podmiotów obecnych na krajowym rynku. Wiele krajów UE już zaimplementowało założenia STEP w swoich mechanizmach finansowania, co stwarza preferencyjne warunki dla przedsiębiorców działających na tych rynkach.

Jak wzmocnić polską konkurencyjność

Na podstawie naszego 20-letniego doświadczenia w pozyskiwaniu i rozliczaniu dofinansowań publicznych, w CRIDO opracowaliśmy 10 postulatów dotyczących wdrożenia platformy technologii strategicznych STEP w Polsce. Ich skuteczna implementacja ułatwi polskim firmom dostęp do unijnych środków, zwiększając ich konkurencyjność na rynku. Dodatkowo, przyciągnie zagraniczne podmioty i pobudzi inwestycje, co w dłuższej perspektywie przełoży się na rozwój całej gospodarki.

1. Stworzenie możliwości wsparcia dla różnych typów projektów

Przedsięwzięcia w ramach STEP muszą dotyczyć strategicznych obszarów tematycznych. Dodatkowo projekty te powinny mieć charakter innowacyjny lub ograniczać strategiczną zależność UE. Oba wymienione wyżej warunki mogą zostać spełnione zarówno przez projekty badawczo-rozwojowe (B+R), jak i inwestycyjne. Rekomendujemy, aby w ramach polskiego systemu wsparcia przewidziana została możliwość realizacji szerokiego spektrum typów działań. Chodzi o projekty B+R o zróżnicowanej skali innowacyjności, wdrożeniowe i inwestycyjne bez komponentu innowacyjnego oraz miękkich z zakresu rozwoju kompetencji.

2. Szeroki katalog podstaw prawnych udzielania pomocy publicznej

Ważne, aby przy programowaniu zasad przyznawania wsparcia projektom STEP uwzględniono szeroki katalog podstaw prawnych udzielania pomocy publicznej. W ramach Rozporządzenia GBER powinny być uwzględnione nie tylko przeznaczenia B+R i regionalna pomoc inwestycyjna, ale także pomoc na ochronę środowiska, pomoc szkoleniowa oraz inwestycje w infrastrukturę badawczą. Proponujemy stworzenie możliwości udzielania dofinansowania niestanowiącego pomocy publicznej w zakresie rozwoju kompetencji. Z uwagi na ograniczenia GBER w przyznawaniu pomocy regionalnej, warto wprowadzić możliwość udzielania wsparcia na podstawie Ram Tymczasowych.

3. Zapewnienie strategicznego charakteru dofinansowanych projektów

Inicjatywa STEP ma w założeniach wspierać technologie i dotyczące ich projekty o istotnym znaczeniu dla europejskiej gospodarki. Skala i zakres oczekiwanych efektów muszą być większe niż w przypadku przedsięwzięć skupionych na rynku krajowym. Dlatego należy wprowadzić minimalne progi wejścia w zakresie sumy kosztów kwalifikowanych projektów, które mogą się ubiegać o dofinansowanie. W przypadku projektów B+R w ramach programu FENG CRIDO proponuje próg wejścia na poziomie 10 mln zł kosztów kwalifikowanych. Dla projektów inwestycyjnych rekomendowany minimalny poziom to 20 mln zł.

4. Wydzielona alokacja na projekty STEP

Projekty mieszące się w zakresie STEP powinny być traktowane priorytetowo wobec przedsięwzięć nie wpisujących się bezpośrednio w cele STEP, stąd potrzeba zabezpieczenia dla nich odrębnej alokacji. Obok programu FENG, w którym alokacja na ten cel została już zdefiniowana, proponujemy podjęcie analogicznych działań w programie FENiKS, Funduszu Modernizacyjnym, KPO i FERS oraz – w miarę możliwości – w ramach programów operacyjnych dla poszczególnych regionów.

5. Wprowadzenie preferencji dla projektów STEP w ramach obecnie dostępnych konkursów

Rekomendowanym rozwiązaniem jest promowanie projektów STEP w ramach obecnie funkcjonujących konkursów. W praktyce oznaczać to powinno wprowadzenie dodatkowych kryteriów fakultatywnych oceny projektów dotyczących zgodności ze STEP w zakresie branż (zgodność tematyczna) i typów projektów.

6. Dwuetapowa procedura konkursowa dla projektów STEP

Warto wprowadzić dwuetapową selekcję projektów STEP. Etap pierwszy powinien być prowadzony w trybie ciągłym, na podstawie uproszczonej fiszki, wspólnie dla wszystkich projektów (niezależnie od ostatecznego źródła finansowania) i dotyczyć potwierdzenia zgodności z złożeniami STEP. W ramach drugiego etapu projekt powinien mieć możliwość aplikowania o wsparcie i być oceniany zgodnie ze szczegółowymi zapisami procedury konkursowej obowiązującej w danym instrumencie wsparcia lub programie operacyjnym.

7. One-stop-shop dla projektów STEP SEAL

Rozporządzenie STEP wprowadza tzw. „pieczęć suwerenności” (STEP SEAL), czyli znak jakości. Jest on przyznawany projektom, które są istotne dla osiągnięcia celów inicjatywy STEP. Aby proces przekazywania wsparcia projektom STEP SEAL był efektywny, konieczne jest stworzenie centralnego punktu kontaktowego. Funkcję one-stop-shop powinien pełnić krajowy punkt kontaktowy STEP działający w strukturach MRiT we współpracy z MFiPR oraz instytucjami wdrażającymi programy operacyjne i programy finansowania. Jego rolą powinno być potwierdzanie efektu zachęty dla projektów STEP SEAL, wskazywanie źródeł wsparcia oraz pomoc w negocjacjach z instytucjami.

8. Wydzielona pula środków dla projektów STEP SEAL

Zgodnie z regulacjami STEP projekty STEP SEAL powinny być traktowane priorytetowo przez kraje członkowskie. Proponujemy zabezpieczenie wydzielonej puli środków na projekty z certyfikatem STEP SEAL w ramach każdego z programów operacyjnych i funduszy, w których takie projekty będą mogły ubiegać się o wsparcie. Pozwoli to uniknąć sytuacji, w której najnowsze projekty STEP SEAL nie zostaną dofinansowane z uwagi na wyczerpanie dostępnej alokacji.

9. Wyłączenie projektów STEP SEAL z procedur konkursowych

Proces udzielania wsparcia projektom STEP SEAL w ramach programów zarządzanych na poziomie krajowym powinien mieć charakter procedury administracyjnej prowadzonej w trybie ciągłym, dostępnej po potwierdzeniu efektu zachęty. Weryfikacja projektów STEP SEAL powinna więc zostać ograniczona do potwierdzenia przez pracowników instytucji odpowiedzialnych za dany program pomocowy, że projekt spełnia minimalne wymagania w zakresie zgodności z celami danego programu finansowania.

10. Szybka implementacja STEP w polskim systemie finansowania przedsięwzięć

Zmiany powinny być wprowadzanie niezwłocznie z uwagi na szereg czynników, takich jak przyznanie statusu STEP SEAL pierwszym polskim projektom, ograniczony czas realizacji projektów w ramach perspektywy finansowej 2021-2027 czy konieczność budowania przewagi konkurencyjnej polskiej gospodarki na rynku UE.

Autorzy:
Magdalena Zawadzka, partner CRIDO
Łukasz Kościjańczuk, partner CRIDO