Jak ewidencjonować kredyt obrotowy w księgach rachunkowych jednostki

Kredyt obrotowy jest jednym z najczęstszych źródeł finansowania działalności gospodarczej jednostki. Poprzez udzielenie kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy określoną w umowie kwotę środków pieniężnych na oznaczony czas, z przeznaczeniem kredytu:

l w przypadku przedsiębiorców - na cel bezpośrednio związany z prowadzoną działalnością gospodarczą,

l w przypadku jednostek samorządu terytorialnego - na cele opisane w odpowiednich uchwałach budżetowych jednostki lub na pokrycie krótkoterminowych niedoborów występujących w ciągu roku obrotowego,

l w przypadku rolników - na cel związany z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Cel, na który może zostać przeznaczony kredyt, jest określony w umowie z bankiem. Do czasu spłaty wszystkich należności wobec banku wynikających z umowy kredytobiorca zobowiązany jest do wykorzystania kredytu zgodnie z celem, na jaki go przyznano.

Kredyt obrotowy jest zazwyczaj kredytem krótkoterminowym. Przeznaczony jest na sfinansowanie bieżącej działalności jednostki.

Jakie są formy kredytu obrotowego

Kredyt obrotowy może być udzielony:

l w rachunku kredytowym

- jednorazowo lub

- w transzach,

l w rachunku bieżącym - do wysokości udzielonego limitu.

Jedną z form kredytu obrotowego jest zezwolenie na utrzymywanie debetu w rachunku bieżącym. Poprzez zawarcie umowy kredytowej bank wyraża formalną zgodę na wystąpienie ujemnego salda na bieżącym rachunku kredytobiorcy. Jego celem jest przejściowe uzupełnienie środków pieniężnych.

Każda wypłata z rachunku bieżącego powodująca powstanie lub zwiększenie ujemnego salda na rachunku oznacza wykorzystanie kredytu. Natomiast każdy wpływ środków na rachunek bankowy powoduje zmniejszenie wysokości zadłużenia - oznacza więc spłatę kredytu.

Zawarcie przez jednostkę z bankiem umowy kredytu obrotowego w rachunku bieżącym daje poczucie bezpieczeństwa finansowego, gdyż mimo braku wolnych własnych środków pieniężnych jednostka może, do określonego w umowie limitu, regulować swoje zobowiązania, a tym samym nie zalegać z płatnościami.

W przypadku kredytu obrotowego w rachunku kredytowym przelanie środków następuje na wyodrębniony rachunek. Celem takiego kredytu może być sfinansowanie zakupu towarów, uregulowanie zobowiązań.

Jak rozliczać prowizje i odsetki od kredytu

Bank w związku z udzieleniem kredytu pobiera od kredytobiorcy jednorazową prowizję oraz odsetki związane z wykorzystaniem tego kredytu.

Zarówno prowizję, jak i odsetki księguje się na koncie „Koszty finansowe”.

Jeśli kredytu udzielono na zakup środka trwałego, to odsetki i prowizje zwiększają cenę nabycia środka trwałego do dnia przekazania go do użytkowania.

UWAGA!

Jeśli prowizja jest znaczącą kwotą, to różnicę księguje się na koncie „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”. Następnie czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów odpisuje się w koszty finansowe w równych ratach, w ciągu okresu, na jaki zaciągnięto zobowiązanie.

Należna bankowi prowizja zazwyczaj pomniejsza środki wypłacone z tytułu udzielonego kredytu, natomiast kredytobiorca zobowiązany jest do spłaty całej kwoty zaciągniętego kredytu.

Bank nalicza odsetki w okresach miesięcznych lub kwartalnych, zgodnie z postanowieniami umowy, w przypadku:

l kredytu obrotowego - od wartości kredytu niespłaconego na dany dzień,

l kredytu obrotowego w rachunku bieżącym - od wykorzystanej kwoty kredytu.

Bez względu na dyspozycje kredytobiorcy bank zarachowuje otrzymane wpłaty w niżej wymienionej kolejności, jako:

l prowizje i opłaty,

l koszty monitoringu i inne uzasadnione koszty banku,

l zaległe odsetki,

l bieżące odsetki,

l zaległe raty kredytu,

l bieżące raty kredytu.

Wycena na dzień bilansowy

Zgodnie z ustawą o rachunkowości zobowiązania z tytułu kredytów wykazuje się w księgach rachunkowych na dzień ich powstania w wartości nominalnej. Natomiast na dzień bilansowy zobowiązania te wycenia się w kwocie wymagającej zapłaty, co oznacza konieczność doliczenia odsetek, mimo że na dzień bilansowy nie są jeszcze wymagalne przez bank.

Na dzień bilansowy jednostka zobowiązana jest do wyceny kredytu. Dlatego powinna na ten dzień naliczyć odsetki i zaksięgować je na koncie „Koszty finansowe” w korespondencji z kontem „Kredyty bankowe” lub „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”. Sposób ujęcia naliczonych, na dzień bilansowy, odsetek w księgach rachunkowych zależy od zasad przyjętych w polityce rachunkowości jednostki.

Zobowiązania z tytułu kredytu obrotowego wykazuje się w pasywach bilansu w wierszu B.II.2a „Zobowiązania długoterminowe - kredyty i pożyczki” lub B.III.2a jako „Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek - kredyty i pożyczki”, w zależności od okresu, na jaki zaciągnięto kredyt.

Przykład 1

Kredyt obrotowy

11 lutego 2007 r. jednostka otrzymała kredyt obrotowy w wysokości 300 000 zł. Umowa kredytu zawarta jest na jeden rok. Raty kredytu będą płatne w równej wysokości w okresach miesięcznych. Odsetki spłacane będą wraz ze spłatą raty kredytowej. Oprocentowanie wynosi 8% w skali roku. Prowizja od udzielonego kredytu to 2% wartości kredytu. Zgodnie z umową spłata pierwszej raty przypada 11 marca 2007 r.

Ewidencja księgowa

1. Przekazanie na rachunek bieżący kredytobiorcy kredytu obrotowego i pobranie prowizji:

Wn „Rachunek bieżący” 294 000

Wn „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” 6 000

Ma „Kredyty bankowe” 300 000

2. Przeksięgowanie części prowizji w koszty bieżącego okresu:

Wn „Koszty finansowe” 500

Ma „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” 500

3. Miesięczna spłata raty wraz z odsetkami:

a) spłata raty kredytu (300 000 zł : 12 miesięcy)

Wn „Kredyty bankowe” 25 000

Ma „Rachunek bieżący” 25 000

b) spłata odsetek (300 000 zł × 8% : 12 miesięcy):

Wn „Koszty finansowe” 2 000

Ma „Rachunek bieżący” 2 000

4. Wycena kredytu na dzień bilansowy (wartość kredytu 50 000 zł), naliczenie przez jednostkę odsetek za grudzień 2007 r. (20 dni), które będą naliczone i pobrane przez bank 11 stycznia 2008 r.:

Wartość odsetek (50 000 × 8% : 365 dni × 20 dni) = 219,18 zł

Wn „Koszty finansowe” 219,18

Ma „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” 219,18

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 2

Kredyt obrotowy w rachunku bieżącym

Jednostka posiada kredyt obrotowy w rachunku bieżącym. Umowa zawarta jest na rok i obejmuje okres od 20 grudnia 2006 r. do 19 listopada 2007 r. Limit określony w umowie to 100 000 zł. Oprocentowanie kredytu oparte jest na trzymiesięcznym WIBOR i marży banku w wysokości 2%. Saldo początkowe konta wynosi 5000 zł.

Ewidencja księgowa

1. Wykorzystanie kredytu przyznanego w rachunku bieżącym. 20 grudnia 2006 r. zapłacono zobowiązanie:

Wn „Rozrachunki z dostawcami” 45 000

Ma „Rachunek bieżący” 45 000

2. 28 grudnia 2006 r. - wpływ środków pieniężnych od odbiorcy na rachunek bieżący:

Wn „Rachunek bieżący” 20 000

Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 20 000

3. 28 grudnia 2006 r. pobrano z rachunku bieżącego środki pieniężne do kasy na wypłatę zaliczki pracownikowi:

Wn „Kasa” 10 000

Ma „Rachunek bieżący” 10 000

4. Naliczenie odsetek od ujemnego salda na rachunku bieżącym:

l odsetki od 21 grudnia do 28 grudnia liczone od kwoty 40 000 zł,

l odsetki od 29 grudnia do 31 grudnia liczone od kwoty 30 000 zł.

Wn „Koszty finansowe” 25

Ma „Rachunek bankowy” 25

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kredyt obrotowy w walucie obcej

Kredyt obrotowy może być również udzielony w walucie obcej. W myśl zapisów ustawy o rachunkowości wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:

l kupna walut stosowanym przez bank w przypadku operacji sprzedaży walut oraz zapłaty należności,

l sprzedaży walut stosowanym przez bank w przypadku operacji kupna walut lub zapłaty zobowiązań.

Od środków pieniężnych w walutach obcych będą występowały różnice kursowe, wynikające z różnych kursów między datą zarachowania kredytu a datą zapłaty.

Z podatkowego punktu widzenia po stronie przychodów wystąpią dodatnie różnice kursowe, jeśli wartość otrzymanych lub nabytych środków pieniężnych w dniu ich wpływu będzie niższa od wartości tych środków w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.

Po stronie kosztów ujemne różnice kursowe wystąpią, jeśli wartość otrzymanych lub nabytych środków pieniężnych w dniu ich wpływu będzie wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.

Faktycznie zastosowany kurs rozumiany jest jako zastosowany kurs bankowy, kantorowy lub wynikający z umowy. Jeśli nie będzie możliwe zastosowanie faktycznego kursu, wówczas stosuje się średni kurs NBP.

We wszystkich sytuacjach, w których zastosowanie będzie miał średni kurs NBP, można przyjąć kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu lub poniesienia kosztu. Zasada ta będzie obowiązywała w przypadku ustalania różnic kursowych na podstawie zarówno przepisów podatkowych, jak i przepisów ustawy o rachunkowości.

Przykład 3

Kredyt walutowy w rachunku bieżącym

Jednostka zaciągnęła kredyt walutowy w walutowym rachunku bieżącym na spłatę zobowiązań w kwocie 4000 euro. Kurs sprzedaży banku obowiązujący w dniu zapłaty zobowiązań, a tym samym w dniu otrzymania kredytu, wynosi 3,80 PLN/EUR.

W późniejszym okresie wpłynęły zapłaty od kontrahentów zagranicznych:

l w kwocie 3000 euro; kurs kupna banku obowiązujący w dniu wpływu środków pieniężnych, a tym samym w dniu spłaty kredytu, wynosi 3,90 PLN/EUR;

l w kwocie 2000 euro; kurs kupna banku wynosi 3,70 PLN/EUR.

Saldo początkowe rachunku walutowego wynosi 1000 euro (3750 zł).

Ewidencja księgowa

1. 10 lutego 2007 r. - zapłata z rachunku walutowego zobowiązania w walucie obcej - 5000 euro

5000 euro × 3,80 zł = 19 000 zł

Wn „Rozrachunki z dostawcami” 19 000

Ma „Rachunek walutowy” 19 000

2. 15 lutego 2007 r. - wpływ na rachunek walutowy należności - 3000 euro

3000 euro × 3,90 zł = 11 700 zł

Wn „Rachunek walutowy” 11 700

Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 11 700

3. Ustalenie różnic kursowych na dzień spłaty kredytu (wpływu waluty na rachunek walutowy, powodujący obniżenie wysokości ujemnego salda)

3000 euro × (3,80 zł - 3,90 zł) = 300 zł

Wn „Koszty finansowe” 300

Ma „Rachunek walutowy” 300

4. 20 lutego 2007 r. wpływ na rachunek walutowy należności - 2000 euro

2000 euro × 3,70 zł = 7400 zł

Wn „Rachunek walutowy” 7 400

Ma „Rozrachunki z odbiorcami” 7 400

5. Ustalenie różnic kursowych na dzień spłaty kredytu

1000 euro × (3,80 zł - 3,70 zł) = 100 zł

Wn „Rachunek walutowy” 100

Ma „Przychody finansowe” 100

6. 20 lutego 2007 r. naliczenie odsetek od ujemnego salda:

l od 11 lutego do 15 lutego od kwoty 4000 euro,

l od 16 lutego do 20 lutego od kwoty 1000 euro.

Kurs sprzedaży banku tego dnia wynosi 3,90 PLN/EUR

10 euro × 3,90 zł = 39 zł

Wn „Koszty finansowe” 39

Ma „Rachunek walutowy” 39

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

l art. 28 ust. 1 pkt 8, art. 28 ust. 11 pkt 2, art. 30 ust. 2, art. 39 ust. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1540

l art. 9b, art. 15a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U z 2006 r. Nr 251, poz. 1847

Joanna Gawrońska

biegły rewident