Skutki podatkowe wniesienia samochodu do spółki cywilnej

Na wstępie godzi się wskazać, że spółka cywilna nie jest spółką w rozumieniu przepisów Kodeksu spółek handlowych (Ustawa z dnia 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 z późn. zm. - dalej KSH), lecz powoływana jest na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm. - dalej KC), nie jest osobą prawną i z prawnego punktu widzenia uprawnione jest twierdzenie, że jest nie tyle „spółką” co umową. Poczyniwszy to zastrzeżenie zauważyć można, iż spółka cywilna jest jedną z częstszych form prowadzenia działalności przez przedsiębiorców, bowiem kierując się danymi Głównego Urzędu Statystycznego ok. 30% funkcjonujących w Rzeczypospolitej Polskiej spółek to właśnie spółki cywilne. Chociażby tylko z tej przyczyny zasadnym jest pochylić się nad pewnymi podatkowymi aspektami dotyczącymi spółki cywilnej.

Autopromocja

Jak już stwierdzono spółka cywilna powoływana jest na mocy przepisów prawa cywilnego, a konkretnie art. 860 par. 1 KC, który stwierdza, że przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Z kolei art. 861 par. 1 mówi, że wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. W praktyce częstokroć wspólnicy wnoszą jako wkład do spółki cywilnej samochód będący ich własnością. Z różnych przyczyn może okazać się, że wniesiony przez wspólnika samochód zostanie następnie wycofany z tejże spółki. Tak wniesienie samochodu jak i jego wycofanie ze spółki cywilnej rodzą konkretne skutki podatkowe, które przedstawiono poniżej. 

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Dla potrzeb wywodu założono, że osoba fizyczna wnosi do zawiązanej spółki cywilnej jako wkład niepieniężny (aport) samochód będący jej własnością. Jako pierwsza nasuwa się kwestia opodatkowania takiej czynności podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Czynność taka korzysta ze zwolnienia przedmiotowego w tym podatku, dzięki czemu ani po stronie wspólnika wnoszącego samochód do spółki cywilnej, ani po stronie pozostałych wspólników tej spółki nie postanie przychód opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wynika to wprost z art. 21 ust. 1 pkt 50b Ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 1426 z późn. zm.– dalej Ustawa PIT), który stanowi: wolne od podatku dochodowego są przychody z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną. 

Podatek od towarów i usług

Co do podatków obrotowych, to przy tego rodzaju czynnościach na pierwszy plan wysuwa się rzecz jasna podatek od towarów i usług (VAT). W pierwszym założonym stanie faktycznym osoba fizyczna wnosząca aport do spółki cywilnej nie jest przedsiębiorcą i nie działa jako podatnik w rozumieniu art. 15 Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jednolity Dz. U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm. – dalej ustawa VAT), zatem opodatkowanie tej czynności podatkiem od towarów i usług nie nastąpi.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Stwierdziwszy powyższe koniecznym jest wskazać na sytuacje, gdy jednak opodatkowanie podatkiem od towarów i usług może nastąpić zakładając, że osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą, czynnym podatnikiem VAT, wniesie samochód ciężarowy wykorzystywany w swojej działalności gospodarczej jako aport (wkład niepieniężny) do spółki cywilnej. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy VAT opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Czynność wniesienia aportu (w zależności od jego przedmiotu) może spełniać przesłanki uznania jej za dostawę towarów w świetle art. 7 ustawy o VAT (przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel) lub za świadczenie usług w świetle art. 8 (każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów, w szczególności przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych). Jeżeli więc uznać wniesienie aportu, w analizowanym przypadku samochodu ciężarowego, za czynność opodatkowaną VAT-em, to nieuchronnie nasuwa się pytanie o podstawę opodatkowania. Zgodnie z zasadą wyrażona w art. 29a ust. 1 ustawy VAT podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę. Kierując się tą zasadą, gdy w zamian za aport otrzymywane są udziały lub akcje, to podstawę opodatkowania stanowić będzie co do zasady ich wartość nominalna pomniejszona o podatek VAT. Wyłania się jednak trudność tej natury, że w przypadku spółki cywilnej, będącej w swej istocie umową, nie są obejmowane udziały lub akcje. Można jednak przyjąć, iż w przypadku spółki cywilnej podstawą opodatkowania będzie wartości otrzymanego przez podatnika „udziału spółkowego”, czyli ogółu praw i obowiązków wynikających z bycia wspólnikiem i wniesienia aportu. Jeżeli będzie on mierzony wartością samochodu, to podstawa opodatkowania winna być ustalona jako wartość wnoszonego do spółki samochodu ciężarowego, pomniejszona o kwotę podatku.

Podatek od czynności cywilnoprawnych  

Podatek dochodowy oraz VAT nie wyczerpują jeszcze wszystkich podatków, których zapłata może wiązać się z czynnością wniesienia samochodu jako aportu do spółki cywilnej. Mianowicie na postawie art. 1 ust. 3 pkt 1 Ustawy z dnia 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 815 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) podlega między innymi wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki osobowej (art. 1a przywołanej ustawy wśród spółek osobowych wymienia spółkę cywilna). Obowiązek podatkowy, jak wynika z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, podstawę opodatkowania stanowi wartość niesionych wkładów (w analizowanym przypadku wkładu – samochodu), co stypuluje art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. b) ustawy o PCC. Z kolei zgodnie z art. 4 pkt 9 i art. 5 tejże ustawy obowiązek podatkowy przy umowie spółki cywilnej ciąży na wspólnikach, przy czym obowiązek zapłaty spoczywa na nich solidarnie. Dodać należy, że jak wynika z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o PCC stawka podatku wynosi 0,5%.

Podatek od środków transportu

Kolejną daniną publicznoprawną, którą należy mieć na względzie jest podatek od środków transportu. Rzecz jasna dotyczył on będzie tylko sytuacji, gdy jako aport do spółki cywilnej wniesiony został pojazd podlegający opodatkowaniu podatkiem od środków transportu zgodnie z art. 8 Ustawa z dnia 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1170 z późn. zm.). Tytułem przykładu ustawodawca wymienia: samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton; samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton; ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton oraz inne pojazdy. Przyjmując, że samochód będący przedmiotem aportu do spółki cywilnej podlega temu podatkowi, to zgodnie z art. 9 ust. 2 przywołanej ustawy jeżeli środek transportowy stanowi współwłasność dwóch lub więcej osób fizycznych lub prawnych, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach. Tak właśnie jest w przypadku spółki cywilnej, bowiem jak wynika z art. 863 KC wniesiony aportem samochód stał się współwłasnością wspólników spółki, a zatem obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych ciąży solidarnie na wszystkich wspólnikach. Przy tym należy mieć na uwadze, że obowiązek podatkowy wynika z mocy prawa i fakt wpisania lub nie pozostałych wspólników do dowodu rejestracyjnego nie ma znaczenia dla powstania obowiązku podatkowego, ten bowiem wynika z samego stosunku prawnego, jakim jest współwłasność. Podsumowując: to, że pozostali wspólnicy spółki cywilnej nie figurują w dowodzie rejestracyjnym samochodu ciężarowego jako właściciele, nie powoduje, że nie ciąży na nich obowiązek podatkowy. Nie oznacza to jednak, że wpisy w dowodzie rejestracyjnym samochodu są z podatkowego punktu widzenia całkowicie bez znaczenia, gdyż art. 9 ust. 7 ustawy o podatkach lokalnych stwierdza, iż w przypadku współwłasności środka transportowego organem właściwym jest organ podatkowy odpowiedni dla osoby lub jednostki organizacyjnej, która została wpisana jako pierwsza w dowodzie rejestracyjnym pojazdu.

Krzysztof Hanuszek
doradca podatkowy

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź