Czy członek zarządu spółki może być jej pracownikiem?
REKLAMA
REKLAMA
Członek zarządu - powołanie
Podstawą pełnienia funkcji w zarządzie, jest stosunek organizacyjny, wynikający z powołania. Wskutek powołania powstaje umowny stosunek zobowiązaniowy – „członkostwo” w organie spółki.
Członkowie zarządu wybierani są w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością przez zgromadzenie wspólników w formie uchwały (chyba, że umowa spółki stanowi inaczej). Na skutek tej czynności, pomiędzy spółką a tą osobą powstaje stosunek organizacyjny. Powołanie uchwałą, rodzące stosunek obligacyjny, jest również wystarczającą podstawą do wypłaty wynagrodzenia z tytułu pełnionej funkcji. Nie ma zatem potrzeby zawierania osobnej umowy z członkiem zarządu (umowy o pracę, kontraktu menedżerskiego, umowy o zarządzanie, umowy zlecenia czy innych umów cywilnoprawnych). Następstwem nawiązania stosunku organizacyjnego (na podstawie powołania) może być jednak nawiązanie stosunku obligacyjnego, będące podstawą świadczenia pracy. Wybór podstawy wykonywania obowiązków członka zarządu, tj. wyłącznie stosunek organizacyjny lub dodatkowo stosunek obligacyjny zależy wyłącznie od woli spółki i zainteresowanego.
Pojęcia „powołanie zarządu” na gruncie przepisów Kodeksu spółek handlowych nie można utożsamiać z powołaniem w rozumieniu Kodeksu pracy (art. 2 w zw. z art. 68 i nast. Kodeksu pracy), a zatem z jednostronną czynnością prawną, stanowiącą jedną z podstaw nawiązania stosunku pracy z osobą, która wyraziła na to zgodę.
REKLAMA
Umowa o pracę dla członka zarządu
W przypadku członków zarządu, możliwe jest dodatkowo nawiązanie stosunku obligacyjnego. Inaczej zawarcie z członkiem zarządu umowy o pracę lub umowy o świadczenie usług.
Podstawową i często spotykaną formą zatrudniania członków zarządu jest umowa o pracę, zarówno na czas określony (np. na okres kadencji), jak i nieokreślony. Przy czynności zawierania tego rodzaju umowy pomiędzy spółką kapitałową a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia wspólników (art. 210 k.s.h., art. 379 k.s.h.).
Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu spółek handlowych, w umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Dotyczy to również umowy o pracę. W większości spółek z o.o. rada nadzorcza nie funkcjonuje, więc konieczne jest odbycie zgromadzenia wspólników, na którym zostanie podjęta uchwała, bezwzględną większością głosów, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej, w sprawie powołania pełnomocnika. W uchwale zgromadzenia wspólników, wspólnicy wskazują najczęściej warunki lub postanawiają, że umowa może zostać zawarta na warunkach według uznania pełnomocnika.
Stosunek pracy podlega wszelkim rygorom wynikającym z Kodeksu pracy. Wiąże się to z wysoką stabilizacją zatrudnienia, ale również daleko idącymi ograniczeniami w rozwiązywaniu tego stosunku.
Członek zarządu i jedyny wspólnik
Nie jest jednak możliwe zawarcie umowy o pracę z członkiem zarządu, który jest jednocześnie jedynym lub niemal jedynym wspólnikiem tej spółki.
Zgodnie z Kodeksem pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Zgodnie z powyższym jednym z elementów stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika pracodawcy. Sądy powszechne przyjmują, że zatrudnianie członka zarządu na podstawie umowy o pracę jest dopuszczalne. Istotna jest jednak struktura właścicielska danej spółki. Członek zarządu może być zatrudniony w spółce na podstawie umowy o pracę, jeśli jednocześnie nie jest jedynym wspólnikiem spółki.
Stanowisko Sądu Najwyższego
Związywanie się spółki i członka zarządu stosunkiem pracy może wydawać się kontrowersyjne, gdyż pracownik wykonuje swoją pracę co do zasady pod kierownictwem pracodawcy (tj. spółki), a jego zakres samodzielności jest stosunkowo niewielki, co nie zgadza się z charakterem pracy członka zarządu. Wątpliwości co do dopuszczalności takiego stosunku prawnego rozwiał jednak Sąd Najwyższy, który m.in. w wyroku z dnia 7 stycznia 2000 r. (I PKN 404/99) uznał, że „stosunek pracy jest odrębnym stosunkiem prawnym od członkostwa w zarządzie spółki, w którego zakresie członek zarządu jest osobą trzecią wobec spółki i o treści jego praw pracowniczych decyduje treść stosunku pracy”. Dopuszczalność zatrudniania na podstawie umowy o pracę bądź umów cywilnoprawnych wynika również z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2009 r. (sygn. I UK 15/09). Poza tym, już w treści art. 203 § 1 k.s.h. wskazane jest wprost, że odwołanie członka zarządu uchwałą wspólników nie pozbawia go roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego dotyczącego pełnienia funkcji członka zarządu.
Podsumowując…
Członek zarządu będący jednocześnie jedynym wspólnikiem spółki z o.o. nie może być zatrudniony w tej spółce na podstawie umowy o pracę. W sytuacji, gdy członek zarządu posiada także całość udziałów spółki, nie jest możliwe, by pozostawał on wobec kogokolwiek w stosunku podporządkowania pracowniczego, poza samym sobą.
Aneta Chałat, Adwokat w Departamencie Restrukturyzacji w Mariański Group
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
REKLAMA