REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Actio pro socio – jako środek nadzoru wspólnika w spółce z o.o.

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Actio pro socio – jako środek nadzoru wspólnika w spółce z o.o.
Actio pro socio – jako środek nadzoru wspólnika w spółce z o.o.
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością istnieje wyraźny podział pomiędzy kompetencjami właścicielskimi (odnoszącymi się do wspólników), a kompetencjami menedżerskimi (odnoszącymi się do organu reprezentacji jakim jest zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością). 

Szkoda wyrządzona spółce przez wspólnika, członka zarządu, członka rady nadzorczej, likwidatora …

Zasadniczo to zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinien, działając w jej imieniu, dążyć do tego aby wszelkie wyrządzone spółce szkody zostały naprawione. Zdarzyć się jednak może tak, że to osoby funkcyjne w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, swoim działaniem lub zaniechaniem wyrządzą jej szkodę. Co więcej, może dojść do sytuacji, że z uwagi na stosunki wewnętrzne w spółce, na przykład fakt, że większościowym wspólnikiem jest członek organu, który wyrządził spółce szkodę – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie podejmie czynności zmierzających do naprawienia tej szkody. Brak naprawienia szkody będzie miał także pośredni wpływ na sytuację majątkową wspólników – gdyż przekładać się to może na wartość posiadanych przez nich udziałów, czy też wartość potencjalnej dywidendy. 

W celu zminimalizowania ryzyka nieuzyskania przez spółkę naprawienia szkody, istnieje możliwość samodzielnego wystąpienia z powództwem o jej naprawienie przez wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – w ramach  tzw. actio pro socio

REKLAMA

Autopromocja

Kto może skorzystać z actio pro socio 

Instytucja actio pro socio stanowi środek nadzoru wspólników (m.in. w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością) nad działalnością spółki oraz jej funkcjonariuszy (zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna, likwidatorzy). Polega ona na tym, że w określonym w ustawie przypadku, wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, może wystąpić z powództwem o naprawienie szkody wyrządzonej spółce właśnie przez osoby funkcyjne, w związku z ich działalnością na rzecz spółki. 

Instytucja ta może okazać się szczególnie interesująca dla wspólników mniejszościowych, którzy dzięki niej mogą zabezpieczyć swoje interesy majątkowe, związane z uczestnictwem w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Rodzi jednak pewne ryzyka, o których należy pamiętać. 

Z instytucji tej może skorzystać każdy wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Co istotne, bez znaczenia pozostaje to ile udziałów w kapitale zakładowym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością posiada wspólnik. Jeżeli dana osoba jest wspólnikiem, to jest uprawniona do wystąpienia z powództwem. 

Co ważne, wspólnik w takim postępowaniu nie reprezentuje spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Działa on w imieniu własnym, z wszelkimi konsekwencjami procesowymi z tego płynącymi. Żąda jednak tego, aby kwota odszkodowania została zasądzona na rzecz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ponieważ to ta jest bezpośrednio poszkodowana. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przesłanki wystąpienia z roszczeniem

Główną przesłanką wytoczenia powództwa przez wspólnika, w ramach actio pro socio, jest bezczynność spółki. Jeżeli w ciągu roku od ujawnienia się czynu wyrządzającego spółce szkodę, spółka nie wystąpi z powództwem o jej naprawienie – wspólnik jest uprawniony wytoczenia takiego powództwa. 

Istotnym jest, że nie chodzi o moment, w którym spółka dowiedziała się o szkodzie ani o sprawcy tej szkody. W momencie, w którym spółka z ograniczoną odpowiedzialnością dowie się o zdarzeniu wyrządzającym szkodę – roczny termin, po którym wspólnik uprawniony jest do wytoczenia powództwa rozpoczyna swój bieg. 

Pozostałymi przesłankami do wytoczenia powództwa przez wspólnika są: 

  1. posiadanie przez powoda statusu wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, 
  2. zdarzenie, z którym związana jest odpowiedzialność odszkodowawcza, 
  3. wyrządzenie spółce z ograniczoną odpowiedzialnością szkody, 
  4. związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem wyrządzającym szkodę, a samą szkodą. 
Ważne

Zwrócić należy uwagę, że wystąpienie z powództwem przez wspólnika jest jego autonomiczną decyzją. Dla skuteczności wystąpienia z powództwem nie jest wymagana uchwała żadnego organu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – jak to jest w przypadku dochodzenia przez spółkę roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub o naprawienie szkody wyrządzonej spółce przy sprawowaniu zarządu albo nadzoru. 

Przedmiot roszczenia

Wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w ramach omawianej instytucji, uprawniony jest do dochodzenia wyłącznie roszczeń o charakterze odszkodowawczym. Instytucja ta dotyczy jednak wyłącznie roszczeń, o których mowa w art. 292-294 kodeksu spółek handlowych. 

Wspólnik jest zatem uprawniony do dochodzenia odszkodowania za szkodę:

  1. wyrządzoną spółce przy jej tworzeniu, 
  2. wyrządzoną spółce przez członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorów ich zawinionym działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki. 

Wspólnik nie jest uprawniony do dochodzenia na rzecz spółki innych roszczeń, aniżeli wynikających z wyżej wskazanych przepisów kodeksu spółek handlowych. W doktrynie spotkać się można ze stanowiskiem przeciwnym, jednak jest ono mniejszościowe i nie znajduje uzasadnienia systemowego. 

Ryzyka 

Jak wskazano wyżej wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, który korzysta z instytucji actio pro socio, działa w postępowaniu sądowym w imieniu własnym. Powyższe oznacza, że występuje jako strona postępowania i jest odpowiedzialny za ponoszenie kosztów postępowania, w tym ewentualnych kosztów zastępstwa procesowego. 

Niezależnie od tego, pozwany w postępowaniu wytoczonym w ramach omawianej instytucji, może zażądać, aby sąd nakazał wspólnikowi (powodowi) złożenie kaucji na zabezpieczenie pokrycia szkody, grożącej pozwanemu w związku z wytoczonym przeciwko niemu powództwem. Wysokość i rodzaj kaucji sąd określa według własnego uznania. Brak wpłaty kaucji w oznaczonym przez sąd terminie oraz wysokości powoduje, że powództwo zostanie odrzucone. 

Prócz wyżej wskazanego ryzyka, wyróżnić należy jeszcze jedno, zdaje się najdalej idące i niebezpieczne dla wspólnika. W celu ograniczenia tzw. pieniactwa procesowego oraz ograniczaniu korzystania z prawa jakim jest actio pro socio, wprowadzono zasadę odpowiedzialności wspólnika (powoda) w sytuacji, w której powództwo wytoczone w tym trybie okazałoby się nieuzasadnione, a wspólnik (powód) działał w złej wierze lub dopuścił się rażącego niedbalstwa. 

Oczywiście, odpowiedzialność wspólnika zaktualizuje się dopiero w momencie, w którym pozwany poniesie szkodę – przy czym szkoda ta może mieć zarówno charakter majątkowy jak i niemajątkowy (krzywda). 

Powyższe ryzyka powodują, że instytucja ta, pomimo swoich zalet i możliwości zabezpieczenia interesów spółki oraz wszystkich wspólników nie jest często spotykana w praktyce. 

Podsumowanie 

Actio pro socio uznać należy za istotny środek nadzoru nad osobami funkcyjnymi w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, a także za narzędzie umożliwiające utrzymanie porządku korporacyjnego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. 
Potencjalne ryzyka, które wiążą się z korzystaniem tego narzędzia powodują, że wspólnicy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością obawiają się jej stosować – na czym wielokrotnie traci sama spółka, a także pozostali wspólnicy. 

 

Mateusz Nowakowski, radca prawny, Chmura i Partnerzy Radcowie Prawni sp. p. 

Kontakt do autora znajdziesz tu: chmuralegal.pl

Kancelaria Chmura i Partnerzy zapewnia wszechstronną obsługę prawną dla przedsiębiorców. Działalność kancelarii koncentruje się na zapewnieniu klientom kompleksowego wsparcia w zakresie rozwiązywania ich problemów prawnych oraz pomocy w rozwijaniu działalności gospodarczej.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Firmy niegotowe na KSeF. Tylko 5230 przedsiębiorstw korzysta z systemu – czas ucieka. [DANE MF]

Z danych udostępnionych przez Ministerstwo Finansów wynika, że do 5 marca 2025 roku z Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) skorzystało zaledwie 5230 firm. To oznacza, że w ciągu ponad trzech lat działania systemu zdecydowało się na niego jedynie kilka tysięcy przedsiębiorców. Tymczasem za 9 miesięcy korzystanie z KSeF stanie się obowiązkowe – a to oznacza prawdziwą rewolucję dla księgowości w Polsce.

Prof. Modzelewski do premiera Tuska: narzucanie KSeF-u i faktur ustrukturyzowanych wszystkim podatnikom VAT to nie jest deregulacja gospodarki; ten pomysł powinien trafić do kosza

W dniu 12 kwietnia br. Ministerstwo Finansów potwierdziło zamiar wdrożenia w 2026 roku obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur i obligatoryjnego stosowania faktur ustrukturyzowanych przez wszystkich podatników VAT. Prof. dr hab. Witold Modzelewski apeluje do Pana Premiera Donalda Tuska: „Wierzę, że jako liberał traktuje Pan potrzebę deregulacji gospodarki zupełnie poważnie. Nie należy ulegać lobbystom, którzy chcą zarobić na dezorganizacji systemu fakturowania. Pomysł faktur ustrukturyzowanych powinien trafić definitywnie do kosza.”

W 2025 r. można przekazać 1,5% podatku rolnego na rzecz dwóch uprawnionych podmiotów

W komunikacie z 16 kwietnia 2025 r. Ministerstwo Finansów poinformowało, że w 2025 roku podatnicy podatku rolnego mogą przekazać 1,5 tego podatku na rzecz Krajowego Związku Rewizyjnego Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych lub OPZZ Rolników i Organizacji Rolniczych. Jakie są warunki tego przekazania?

Roczne zeznanie podatkowe PIT: 15 najczęstszych błędów. Jak ich uniknąć w 2025 roku

Złożenie corocznej deklaracji PIT to podstawowy zakres komunikacji podatnika z administracją skarbową. Warto zadbać, by przebiegła ona w sposób optymalny i nie nastręczała niespodziewanych nieprzyjemności. Dlatego też przedstawiamy zestawienie najczęstszych błędów, przed którymi można się uchronić, korzystając z poniższych podpowiedzi.

REKLAMA

7 skutków spadających stóp procentowych. Już w maju 2025 r. RPP zacznie cykl obniżek?

Tańsze i łatwiej dostępne kredyty to tylko część skutków cięć stóp procentowych. Polityka monetarna to miecz obosieczny. W momencie, w którym kredytobiorcy cieszą się z niższych rat, to posiadacze oszczędności mają problem ze znalezieniem solidnie oprocentowanego depozytu. Widmo niższych stóp procentowych oznacza też, że w dół pójść może oprocentowanie detalicznych obligacji skarbowych, a zakup mieszkania na wynajem może znowu odzyskać swój blask.

Korekta zeznania podatkowego PIT. Jak to zrobić i do kiedy można?

Do końca roku 2030 podatnicy mają prawo składać korekty zeznań PIT za rok 2024. Błędy w deklaracjach podatkowych zdarzają się zarówno na niekorzyść podatnika (np. pominięcie ulgi, o której się nie wiedziało), jak i na niekorzyść fiskusa (np. pominięcie źródła przychodów, o którym się zapomniało). Złożenie korekty zeznania nie wymaga uzasadnienia, a skorygować można nawet taką deklarację, która z upływem 30 kwietnia 2025 r. została bez udziału podatnika automatycznie zatwierdzona w usłudze Twój e-PIT.

Pilne! Będzie nowelizacja ustawy o KSeF, znamy projekt: jakie zmiany w obowiązkowym e-fakturowaniu

Ministerstwo Finansów opublikowało długo wyczekiwany projekt nowelizacji ustawy o VAT, regulujący obowiązek stosowania faktur ustrukturyzowanych. Wraz z nim udostępniono również oficjalną „mapę drogową” wdrożenia Krajowego Systemu e-Faktur – KSeF.

Ewidencje VAT oszustów i uczciwych podatników niczym się nie różnią. Jak systemowo zablokować wzrost zwrotów VAT? Prof. Modzelewski: jest jeden sposób

Jedyną skuteczną barierą systemową dla prób wyłudzenia zwrotów jest uzależnienie wpływów zwrotów od zastosowania przez podatnika mechanizmu podzielonej płatności w stosunku do kwot podatku naliczonego, który miałby być zwrócony – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

REKLAMA

Obowiązkowy KSeF - najnowszy harmonogram. KSeF 2.0, integracja i testy, tryb offline24, faktury masowe, certyfikat wystawcy faktury i inne szczegóły

W komunikacie z 12 kwietnia 2025 r. Ministerstwo Finansów przedstawiło aktualny stan projektu rozwiązań prawnych, technicznych i biznesowych oraz plan wdrożenia (harmonogram) obowiązkowego systemu KSeF. Można jeszcze do 25 kwietnia 2025 r. zgłaszać do Ministerstwa uwagi i opinie do projektu pisząc maila na adres sekretariat.PT@mf.gov.pl.

Cyfrowe narzędzia dla księgowych. Kiedy warto zmienić oprogramowanie księgowe?

Nowoczesne narzędzia dla księgowych. Na co zwracać uwagę przy zmianie oprogramowania księgowego? Według raportów branżowych księgowi spędzają nawet 50 proc. czasu na czynnościach, które mogłyby zostać usprawnione przez nowoczesne technologie.

REKLAMA