Zakaz łączenia stanowisk w spółce z o.o.

W myśl art. 214 § 1 k.s.h. członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat nie może być jednocześnie członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Celem tego przepisu, ustanawiającego zakaz łączenia stanowisk nadzorczych i zarządczych, jest niedopuszczenie do sytuacji, w której osoba nadzorowana byłaby jednocześnie osobą nadzorującą.

Jeśli chodzi o głównego księgowego, radcę prawnego i adwokata, dodatkową przesłankę objęcia ich zakazem stanowi zatrudnienie w spółce. W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że przez „osobę zatrudnioną w spółce” należy rozumieć osobę będącą jej pracownikiem albo osobę świadczącą dla spółki stałe usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej (jeśli więc radcę prawnego, o którym mowa w pytaniu, łączy taki stosunek ze spółką, ustanowienie go członkiem rady nadzorczej będzie niedopuszczalne).

Przykład

Jan K. jest zatrudniony w spółce z o.o. jako główny księgowy na podstawie umowy o pracę. Z tego względu nie może on pełnić funkcji członka rady nadzorczej. Członkiem rady nadzorczej nie może być również Barbara S., która jako radca prawny świadczy stałą obsługę prawną na rzecz spółki - na podstawie umowy-zlecenia. Nie ma natomiast przeszkód, aby do rady nadzorczej wybrano radcę prawnego Andrzeja B., zatrudnionego w kancelarii prawnej X, który doradzał spółce jednorazowo przy zawarciu umowy ubezpieczenia.

Zakaz jednoczesnego pełnienia funkcji członka rady nadzorczej (komisji rewizyjnej), na mocy art. 214 § 2 k.s.h., obejmuje ponadto inne osoby, które podlegają bezpośrednio członkowi zarządu albo likwidatorowi. W tym przypadku w grę wchodzą przede wszystkim osoby będące pracownikami spółki, których bezpośrednimi przełożonymi są członkowie zarządu (chodzi tu zatem o pracowników średniego szczebla zarządzania). Mogą to być jednak i osoby niebędące pracownikami, jeśli podlegają one bezpośrednio członkowi zarządu.

W doktrynie przyjmuje się, że występowanie bezpośredniej podległości bądź jej brak należy oceniać na podstawie regulaminu organizacyjnego spółki. Nie zawsze jednak będzie to możliwe, gdyż spółka z o.o. nie ma obowiązku przyjęcia takiego regulaminu. Zakaz pełnienia funkcji w organie nadzoru, wynikający z art. 214 § 2 k.s.h., nie obejmuje osób, które tylko „pośrednio” podlegają członkowi zarządu (ta kwestia będzie zatem stanowić podstawę rozstrzygnięcia, czy członkiem rady nadzorczej może zostać pracownik działu finansów - niebędący głównym księgowym; jeśli istnieje podstawa do przyjęcia, że w rzeczywistości podlega on bezpośrednio zarządowi, powołanie go na członka rady nadzorczej będzie niedopuszczalne).