Projekt: przy równorzędnych kwalifikacjach, trzeba wybrać kandydata płci "niedostatecznie reprezentowanej". Nowe przepisy dla spółek jeszcze w 2024 roku

• Dyrektywa w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów spółek giełdowych
• Wdrożenie dyrektywy 2022/2381 w Polsce
• Kogo będą dotyczyć nowe przepisy?
• Polityka zatrudniania w organach spółki
• Nowe zasady rekrutacji do władz spółki
• Prawo do odszkodowania
• Minimalny udział procentowy osób należących do określonej płci
• Obowiązki sprawozdawcze
• Kary
• Od kiedy nowe przepisy
• 35% Polaków dostrzega potrzebę parytetów

Dyrektywa w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów spółek giełdowych

Od niespełna dwóch lat obowiązuje w Unii Europejskiej Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2381 z 23 listopada 2022 r. w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów spółek giełdowych oraz powiązanych środków.
Na podstawie art. 5 tej Dyrektywy, państwa członkowskie mają obowiązek wdrożyć przepisy, które nakładają na spółki giełdowe obowiązek osiągnięcia do dnia 30 czerwca 2026 r. któregokolwiek z poniższych celów:
a) zajmowanie przez osoby należące do niedostatecznie reprezentowanej płci co najmniej 40 % stanowisk dyrektorów niewykonawczych;
b) zajmowanie przez osoby należące do niedostatecznie reprezentowanej płci co najmniej 33 % wszystkich stanowisk dyrektorskich, w tym zarówno dyrektorów wykonawczych, jak i niewykonawczych.

Państwa członkowskie, które wybiorą opcję z pkt b) i zastosują dyrektywę wyłącznie do dyrektorów niewykonawczych, nadal będą zobowiązane do ustalenia minimalnych indywidualnych celów dla spółek notowanych na giełdzie, aby poprawić równowagę płci również wśród dyrektorów wykonawczych.

Aby zapobiec sytuacji, w której niedostatecznie reprezentowana płeć osiąga lepsze wyniki niż druga płeć, co ponownie doprowadziłoby do braku równowagi, niezależnie od opcji przyjętej przez państwa członkowskie, odsetek mniej reprezentowanej płci nie może przekraczać 49%.

Przepis artykuł 6 dyrektywy określa narzędzia wymagane od spółek giełdowych służące osiągnięciu celu dyrektywy, skupiające się głównie na procedurze wyboru kandydatów, a także na przygotowaniu ogłoszeń o naborze, fazie wstępnej selekcji, fazie obiektywnej oceny kandydatów (pod kątem przydatności, kompetencji i wyników zawodowych).

Dyrektywa wymaga od państw członkowskich wdrożenia sankcji w stosunku do spółek, które nie spełniają wprowadzonych wymogów oraz powiadomienia  Komisji Europejskiej o przyjętych rozwiązaniach w tym zakresie do 28 grudnia 2024 r. Termin ten pokrywa się z terminem transpozycji Dyrektywy, który nakłada na państwa członkowskie obowiązek przyjęcia i opublikowania w terminie do 28 grudnia 2024 r. przepisów prawnych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania dyrektywy. Zaś spółki giełdowe objęte Dyrektywą będą zobowiązane do osiągnięcia celów określonych w dyrektywie – w oparciu o ustawodawstwo krajowe – do d30 czerwca 2026 r.

Trzeba jednocześnie wskazać, że w myśl ww. Dyrektywy:
„Spółka giełdowa” oznacza spółkę, której siedziba mieści się w państwie członkowskim i której akcje są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 21 dyrektywy 2014/65/UE w co najmniej jednym państwie członkowskim;
„Dyrektor” oznacza każdego członka organu spółki, w tym członka, który jest przedstawicielem pracowników.

Autopromocja

Wdrożenie dyrektywy 2022/2381 w Polsce

W celu wdrożenia ww. Dyrektywy w Polsce Minister Sprawiedliwości przygotował projekt nowelizacji dwóch ustaw: 
- ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz 
- ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania.

Od 20 września 2024 r. trwają uzgodnienia międzyresortowe, opiniowanie i konsultacje publiczne tego projektu. Jak wyjaśnia Ministerstwo Sprawiedliwości w uzasadnieniu projektu, Dyrektywa 2022/2381 ma na celu usprawnienie stosowania zasady równości szans kobiet i mężczyzn na stanowiskach kierowniczych, poprzez ustalenie wymogów dotyczących procesu selekcji kandydatów na te stanowiska. 

Co istotne, przepisy dyrektywy odnoszą się do niedostatecznie reprezentowanej płci w organach spółek, a więc dotyczą zarówno mężczyzn, jak i kobiet. W praktyce jednak to kobiety są niedostatecznie reprezentowaną płcią na stanowiskach kierowniczych spółek. Z danych Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn wynika, że w 2021 r. kobiety stanowiły średnio 30,6% członków organów w największych spółkach giełdowych. European Institute for Gender Equality (EIGE, 2023) wskazuje, że 34 proc. członków zarządów największych firm giełdowych w UE stanowiły w 2023 r. kobiety (w Polsce 27 proc.). Jednak w przypadku kobiet pełniących funkcję prezesa udział jest mniejszy – jedynie 8 proc. Kraje, w których udział kobiet jest największy: Słowacja (29 proc.), Polska (28 proc.) oraz Włochy (21 proc.).

Kogo będą dotyczyć nowe przepisy?

Jak wyjaśnia Ministerstwo Sprawiedliwości przepis artykułu 2 Dyrektywy 2022/2381 wyłącza ze swojego zakresu stosowania mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 250 pracowników, których roczny obrót nie przekracza 50 mln euro lub których całkowity bilans roczny nie przekracza 43 mln euro). A zatem tylko te spółki giełdowe, które mają 250 pracowników lub więcej oraz spełniają jeden z ww. progów finansowych objęte będą wymogami dyrektywy. Ministerstwo szacuje, że w przypadku Polski, będzie to mniej niż połowa spółek obecnie notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych.

Polityka zatrudniania w organach spółki

W ustawie o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, zostanie dodany rozdział 4aa „Polityka zatrudniania w organach spółki”. 
Nałożony zostanie na walne zgromadzenie spółki obowiązek przyjęcia, w drodze uchwały, polityki zatrudniania w zarządzie oraz radzie nadzorczej spółki, której celem jest zapewnienie równowagi płci w organach spółki. 

Autopromocja

Konferencja: Podatki 2025
przegląd zmian i nowelizacja przepisów w 2025 roku

Sprawdź

Nowe zasady rekrutacji do władz spółki

Wprowadzona zostanie zasada, że w przypadku dokonywania wyboru między kandydatami posiadającymi równorzędne kwalifikacje, pierwszeństwo przyznaje się kandydatowi należącemu do niedostatecznie reprezentowanej płci. 
Przepisy będą przewidywać też odstępstwa od przyjętych zasad wyboru członków organu, gdy przemawiają za tym inne zasady dotyczące różnorodności określone w przepisach prawa lub w polityce zatrudnienia, oparte o kryteria niemające charakteru dyskryminacyjnego. 

Przepisy nałożą obowiązek ustalenia płci kandydata w toku rekrutacji, na podstawie odpowiednich dokumentów, np. dokumentu tożsamości 

Prawo do odszkodowania

Osoba, wobec której spółka naruszyła ww. wymogi, będzie miała prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. W sprawach o naruszenie ww. wymogów zastosowanie będą miały przepisy Kodeksu cywilnego. 

Osoba, która zarzuca naruszenie ww. wymogów, będzie miała obowiązek jedynie uprawdopodobnić fakt posiadania równorzędnych kwalifikacji z kandydatem wybranym. W przypadku uprawdopodobnienia tego faktu, podmiot, któremu zarzucono naruszenie wymogów ma obowiązek wykazać, że nie dopuścił się naruszenia. 

Minimalny udział procentowy osób należących do określonej płci

Jeden z nowych przepisów ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (art. 90gg) określi minimalny udział procentowy osób należących do określonej płci w zarządzie i radzie nadzorczej spółki. 

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Obowiązki sprawozdawcze

Na zarząd spółki nałożony też będzie obowiązek sporządzania w każdym roku kalendarzowym sprawozdania dotyczącego równowagi płci w organie reprezentacji oraz organie nadzoru spółki. Przepis określa zakres informacji, które powinny znaleźć się w sprawozdaniu, przy czym wskazany zakres informacji nie jest katalogiem zamkniętym.  Projekt przewiduje, że w sprawozdaniu nie zamieszcza się danych osobowych członków zarządu i rady nadzorczej, w celu zapewnienia prawidłowej ochrony tych danych.

Kary

Nowe przepisy określą, że w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania przez spółkę ww. obowiązków odnośnie rekrutacji do władz spółki, Komisja Nadzoru Finansowego może nałożyć na spółkę karę pieniężną do wysokości kwoty stanowiącej równowartość 10% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy. 

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Od kiedy nowe przepisy

Omawiany projekt przewiduje, że nowelizacja wejdzie w życie 28 grudnia 2024 r., z wyjątkiem art. 1 pkt 2 w zakresie dotyczącym art. 90gd, art. 90ge, art. 90gf, art. 90gh ust. 2 pkt 3 oraz art. 1 pkt 3, które wejdą w życie z dniem 30 czerwca 2026 r. A zatem od połowy 2026 r. wejdą w życie m.in. przepisy dotyczące: procesu selekcji kandydatów, prawa do odszkodowania za naruszenie przepisów o selekcji kandydatów, obowiązku wyjaśnienia w „sprawozdaniu dotyczącym udziału przedstawicieli poszczególnych płci w organach spółki” przyczyny braku osiągniecia celu 33% i opisu planowanych lub przyjętych środków dla osiągnięcia tego wskaźnika).

Spółka, o której mowa w art. 90gb ust. 1 ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, zobowiązana jest do podjęcia środków w celu zapewnienia, aby osoby należące do niedostatecznie reprezentowanej płci zajmowały stanowiska w organach spółki w liczbie, o której mowa w art. 90gg, do dnia 30 czerwca 2026 r. W przypadku spółki, w której prawa z akcji wykonuje minister właściwy do spraw aktywów państwowych, termin określony w ust. 1 upływa z dniem 31 grudnia 2025 r.

Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych: polskie przepisy idą dalej niż Dyrektywa

Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych zauważyło, że omawiany projekt ustawy zawiera w swoim kluczowym art. 90gg zapis idący dalej niż przepis art.5 ust. 1 lit. b) transponowanej dyrektywy – ponieważ zapis z dyrektywy mówi o „33% wszystkich stanowisk dyrektorskich, w tym zarówno dyrektorów wykonawczych, jak i nie wykonawczych” – oznacza to, że liczy się ten wskaźnik dla łącznej liczby stanowisk w zarządzie i radzie nadzorczej, a nie odrębnie dla zarządu oraz rady nadzorczej. Za czym przemawia także zapis w art.5 ust.3 dyrektywy „Liczba wszystkich stanowisk dyrektorskich, którą uznaje się za niezbędną do osiągnięcia celu określonego w ust. 1 lit. b), jest liczbą najbardziej zbliżoną do odsetka 33 %, ale nieprzekraczającą 49 %. Liczby te przedstawiono w załączniku.”
Tymczasem w proponowanym art.90gg użyto określenia „w każdym organie spółki” i „liczby wszystkich członków tego organu”, co będzie prowadzić do wymogu osiągnięcia celu 33% zarówno w zarządzie jak i radzie nadzorczej.
„Art. 90gg. Przepisów art. 90gd, 90ge i art. 90gf nie stosuje się, jeżeli w każdym organie spółki liczącym co najmniej trzech członków liczba osób mniej reprezentowanej płci jest nie mniejsza niż liczba najbardziej zbliżona do 33% i nie większa niż 49% liczby wszystkich członków tego organu.”

SEG zachęca emitentów, zwłaszcza tych, którzy będą objęci nowymi przepisami, do przekazywania uwag bezpośrednio do MS w ramach konsultacji publicznych (w terminie do 4 października br.) lub do SEG na adres regulacje@seg.org.pl w terminie, który umożliwi ich uwzględnienie przez SEG, tj. do 2 października br.

35% Polaków dostrzega potrzebę parytetów

Z badania przeprowadzonego przeprowadzone we wrześniu 2024 przez Socjolożki.pl z użyciem metodologii CAWI na reprezentatywnej próbie Polek i Polaków w wieku 16-65 lat na zlecenie Fundacji WłączeniPlus wynika, że ponad ⅓ Polaków dostrzega potrzebę parytetów w zarządach i radach nadzorczych dużych firm. Taką postawę deklaruje to 35 proc. badanych. Istotność parytetów częściej jest wskazywana przez kobiety (41 proc. w porównaniu do 29 proc. wśród mężczyzn) oraz – co ciekawe – mieszkańców małych i średnich miast (kolejno 42 i 45 proc. w porównaniu do 28 i 22 proc. w przypadku mieszkańców wsi oraz dużych miast).

Podstawa prawna: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2381 z dnia 23 listopada 2022 r. w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów spółek giełdowych oraz powiązanych środków - Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 315/44.

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (UC63).