W jakiej formie wspólnik w spółce cywilnej może wypowiedzieć członkostwo i jakie są tego konsekwencje

RADA

Wystąpienie jednego ze wspólników w tym przypadku pociąga za sobą jedynie konieczność zmiany wpisu w ewidencji działalności gospodarczej. Wypowiedzenie udziału (członkostwa) w spółce cywilnej nie wymaga żadnej szczególnej formy. Dochodzi ono do skutku przez złożenie oświadczenia woli wobec pozostałych wspólników. Szczegóły przedstawiamy w uzasadnieniu.

UZASADNIENIE

Jeśli w spółce cywilnej jest tylko dwóch wspólników, to wypowiedzenie członkostwa przez jednego z nich prowadziło do rozwiązania spółki. W Państwa przypadku, gdy wspólników jest więcej niż dwóch, wypowiedzenie dokonane przez jednego z nich powoduje tylko ustanie jego członkostwa w tej spółce. Samo wypowiedzenie udziału (członkostwa) w spółce nie wymaga żadnej szczególnej formy. Ze względów dowodowych warto posłużyć się pismem. Członkostwo w spółce cywilnej można wypowiedzieć z zachowaniem terminu wypowiedzenia i bez zachowania terminu wypowiedzenia. W tym ostatnim przypadku datą doręczenia wypowiedzenia będzie moment, w którym pozostali wspólnicy otrzymali pismo w taki sposób, że mogli zapoznać się z jego treścią.

Wystąpienie ze spółki z zachowaniem terminu wypowiedzenia

Jeśli spółka została zawarta na czas nieoznaczony, to każdy wspólnik może z niej wystąpić, wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego (art. 869 § 1 k.c.). Przepis ten ma jednak charakter względnie obowiązujący, zatem w umowie spółki można zastrzec inny termin wypowiedzenia (krótszy albo dłuższy od terminu ustawowego).

WZÓR 1

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Wystąpienie ze spółki bez zachowania terminu wypowiedzenia

Z kolei z ważnych powodów wspólnik może wypowiedzieć swój udział bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby spółka była zawarta na czas oznaczony (art. 869 § 2 k.c.). „Ważne powody” nie zostały przez ustawodawcę zdefiniowane. Możliwe jest zatem wypowiedzenie członkostwa w spółce bez zachowania terminu wypowiedzenia, gdy:

• dalsze pozostawanie wspólnika w spółce kolidowałoby z jego obowiązkami publicznymi,

• pozostali wspólnicy naruszaliby umowę spółki na szkodę wspólnika wypowiadającego udział,

• z innych powodów wspólnikowi wypowiadającemu udział groziłaby szkoda, której poniesienie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Ważne powody można zatem rozumieć jako pewne nadzwyczajne okoliczności, które obiektywnie wykluczają dalsze uczestnictwo w spółce.

PRZYKŁAD

Jeden ze wspólników spółki XYZ s.c. przyjął ofertę zatrudnienia w konkurencyjnej firmie. W takim wypadku postanowił wypowiedzieć swoje członkostwo bez zachowania terminu wypowiedzenia przewidzianego w umowie spółki lub w ustawie. Praca dla konkurencji wyklucza bowiem jego dalsze uczestnictwo w spółce, mając na względzie korzyści spółki (pozostałych wspólników).

WZÓR 2

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Rozliczenie z występującym wspólnikiem

Wspólnikowi występującemu ze spółki należy zwrócić w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania. Należy mu także wypłacić wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia - wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia (art. 871 § 1 k.c.). Zwrotowi nie podlega wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących do wspólnika. Występującemu wspólnikowi należy wypłacić w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.

Wspólnicy mogą jednak postanowić, iż wspólnik występujący ze spółki zrzeknie się przypadającego mu udziału w całości lub w określonej części na rzecz wszystkich pozostałych, względnie na rzecz jednego z pozostałych wspólników.

Jeśli w chwili wystąpienia wspólnika wartość majątku spółki jest mniejsza od łącznej wartości wniesionych wkładów, to występujący wspólnik otrzyma pełną wartość wniesionego wkładu tylko wtedy, gdy z mocy umowy spółki był zwolniony od udziału w stratach.

Może się zatem okazać, że wartość majątku wspólnego w chwili dokonywania rozliczenia będzie niższa od wartości wkładów wszystkich wspólników. Wówczas wspólnik występujący ze spółki może nawet zostać zobowiązany do dopłaty na rzecz spółki. Oczywiście, jeśli w Państwa umowie spółki nie zawarto innych postanowień w tej kwestii.

Skutki dla byłego wspólnika

Zwrot wkładu przypadającego wspólnikowi występującemu ze spółki cywilnej jest nieopodatkowany. Jednak do dochodu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w spółce podatnik powinien zaliczyć różnicę między spłatą a wartością księgową środków trwałych. Kwota ta winna zostać następnie opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jeśli były wspólnik nie będzie już prowadzić własnej działalności gospodarczej (np. po wystąpieniu ze spółki cywilnej zostanie zatrudniony w innej firmie jako pracownik na umowę o pracę), to powinien zlikwidować swoją działalność. Powinien on wtedy:

• zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego likwidację działalności,

• przeprowadzić remanent likwidacyjny,

• ustalić wskaźnik rentowności oraz

• sprawdzić, czy nie powinien zapłacić 10% zryczałtowanego podatku likwidacyjnego (art. 44 ust. 3 updof).

Zgłoszenie zmian do ewidencji działalności gospodarczej

Wystąpienie jednego ze wspólników pociąga za sobą konieczność zmiany wpisu w ewidencji działalności gospodarczej przez Państwa spółkę cywilną. Zgłoszenia należy dokonać w terminie 14 dni od dnia wystąpienia wspólnika do właściwego dla Państwa urzędu gminy. Zgłoszenie zmiany wpisu do ewidencji działalności podlega opłacie w kwocie 50 zł.

• art. 869 § 1 i 2, art. 871 § 1 i 2, art. 875, art. 61 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 116, poz. 731

• art. 10 i 11 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 97, poz. 623

Emilia Bartkowiak

aplikant radcowski