REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Koniec z fikcją doręczenia pism procesowych w sprawach cywilnych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
RK Legal
Od 18 lat wspieramy biznes naszych klientów
Koniec z fikcją doręczenia pism procesowych w sprawach cywilnych
Koniec z fikcją doręczenia pism procesowych w sprawach cywilnych

REKLAMA

REKLAMA

W ostatnich dniach listopada 2017 r. Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło oficjalny projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Dostępna na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji nowelizacja zakłada gruntowną reformę procedury cywilnej. Jednym z jej składników są zmiany dotyczące doręczeń pism procesowych. Co oznaczają dla powodów?

Doręczenia pism procesowych

W aktualnym stanie prawnym istnieje kilka podstawowych form doręczenia pisma procesowego. Może ono zostać wysłane przez sąd listem poleconym i odebrane przez adresata. W określonych przypadkach, możliwe jest także doręczenie elektroniczne. Jeżeli adresat pisma nie jest obecny, możliwe jest pozostawienie pisma dorosłemu domownikowi, administracji lub dozorcy domu, sołtysowi lub osobie upoważnionej do odbioru pism w miejscu pracy. Jeżeli adresat odmówi przyjęcia przesyłki doręczenie uważa się za dokonane. Przesyłka jest zwracana przez operatora pocztowego do sądu ze stosowną adnotacją.

REKLAMA

Autopromocja

Jeżeli doręczenie nie może nastąpić w żaden ze wskazanych powyżej sposobów, pismo składa się w placówce pocztowej operatora pocztowego lub w urzędzie właściwej gminy. Zawiadomienie, tzw. awizo, umieszcza się w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej, ze wskazaniem gdzie i kiedy pismo pozostawiono. Można je odebrać w terminie siedmiu dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. Po upływie tego terminu czynność zawiadomienia adresata jest powtarzana.

Polecamy: INFORLEX Ekspert

Fikcja doręczenia

Podwójne awizowanie pisma wywołuje skutek równoznaczny z jego doręczeniem. W zakresie pism adresowanych do osób prawnych, organizacji oraz osób fizycznych podlegających wpisowi do rejestru lub ewidencji, pismo nieodebrane sąd pozostawia w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że sąd dysponuje nowym adresem strony. Przewiduje to wyraźnie art. 139 § 3 k.p.c.

REKLAMA

 Przepisy prawa nie przewidują wprost takiego samego skutku w przypadku doręczeń do osób fizycznych niepodlegających wpisowi do rejestru lub ewidencji. Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, również w takim przypadku pismo uznaje się za skutecznie doręczone. Już w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku Sądu Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów w sprawie III CZP 10/71 przesądził, że pismo uważa się za skutecznie doręczone z upływem terminu wskazanego w zawiadomieniu. Teza ta była następnie potwierdzana i precyzowana w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Rozwiązanie to wprowadza tzw. fikcję doręczenia. Ma ono na celu ochronę praw strony, która chce wywołać określone skutki procesowe. W przeciwnym przypadku pozwany, który nie jest zainteresowany zakończeniem postępowania, mógłby unikać odbioru pisma i paraliżować w ten sposób postępowanie. Fikcję doręczenia adresat może obalić wykazując, że nie przebywał pod wskazanym adresem w okresie zawiadomienia. Może to być spowodowane skierowaniem pisma na nieaktualny adres czy dłuższą nieobecnością w miejscu zamieszkania.

Co się zmieni?

Projekt zakłada daleko idące zmiany w tym zakresie. Planuje się dodanie art. 1391 k.p.c. zgodnie z którym, w przypadku braku odebrania przez pozwanego pisma mimo podwójnego zawiadomienia, przewodniczący zawiadomi powoda o przeszkodzie w jego doręczeniu. Odpis pisma zostanie w takiej sytuacji przesłany do powoda, ze zobowiązaniem do doręczenia za pośrednictwem komornika sądowego. Rozwiązanie to nie będzie obowiązywało, jeżeli adresatowi doręczono już wcześniej inne pismo procesowe i nie znajdują zastosowania przepisy szczególne przewidujące skutek doręczenia.

REKLAMA

W takiej sytuacji powód zobowiązany będzie zwrócić się do komornika sądowego z wnioskiem o doręczenie pisma adresatowi. Obciążony zostanie opłatą z tego tytułu. Powód, w terminie dwóch miesięcy będzie musiał przedstawić sądowi potwierdzenie doręczenia przez komornika albo zwrócić pismo do sądu ze wskazaniem aktualnego adresu pozwanego lub dowodu, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. W przypadku braku spełnienia tego wymogu postępowanie sądowe zostanie zawieszone.

Projektowane rozwiązanie likwiduje więc obowiązującą od kilkudziesięciu lat zasadę, iż podwójne awizowanie przesyłki pocztowej wprowadza domniemanie, że pismo zostało skutecznie doręczone. Twórcy projektu utrzymują zasadę, że jeżeli pozwany jest osobą prawną lub osobą fizyczną podlegającą wpisowi do rejestru lub ewidencji, brak odebrania pisma powodował będzie jego pozostawienie w aktach sprawy, ze skutkiem doręczenia. Jeżeli jednak pozwany jest konsumentem, fikcja doręczenia nie będzie stosowana.

Komornik i detektyw pomogą?

Dla powoda oznaczać to będzie konieczność podjęcia dodatkowych czynności i poniesienia kosztów. Jeżeli przesyłka z sądu nie zostanie podjęta przez konsumenta w wyznaczonym terminie, powód otrzyma z sądu odpis pisma ze zobowiązaniem do doręczenia go. Będzie musiał zgłosić się do komornika i opłacić zaliczkę. Komornik podejmie czynności terenowe i spróbuje doręczyć pismo.

Jeżeli to nastąpi, komornik prześle do powoda potwierdzenie doręczenia pisma. Jeżeli jednak adresat nie będzie obecny w miejscu doręczenia, powód będzie musiał ustalić aktualny adres zamieszkania pozwanego. Nastąpić to może poprzez skierowanie zapytania do właściwego urzędu gminy albo Centrum Personalizacji Dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. W ten sposób możliwe będzie ustalenie aktualnego adresu zameldowania pozwanego. Jeżeli jednak okaże się, że jest to adres tożsamy z dotychczasowym, powód będzie zobowiązany do wykazania, że pozwany przebywa pod tym adresem. Jeżeli nie będzie w stanie samodzielnie przeprowadzić takiego dowodu, zmuszony będzie do skorzystania z pomocy instytucji zewnętrznych, przykładowo agencji detektywistycznych. Wiązać się to może ze znaczącymi kosztami i wydłużeniem czasu trwania postępowania.

Nadmierna ochrona pozwanego?

Przyjęcie w przepisach prawa instytucji doręczenia zastępczego i fikcji doręczenia stanowi uregulowanie, z którego sądy powinny korzystać bardzo ostrożnie. Wymaga to stosunkowo liberalnej oceny dowodów uzasadniających niepodjęcie awizowanej przesyłki. Trybunał Konstytucyjny wskazywał bowiem wielokrotnie, m.in. w wyroku w sprawie SK 6/02, że doręczenie zastępcze stanowi instytucję pozostającą na granicy konstytucyjnych gwarancji prawa do sądu.

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, jednym z największych problemów w praktyce sądowej są doręczenia pierwszych pism w sprawie. W przypadku zwrotu pisma sąd musi ocenić, czy zachodzą przesłanki do uznania go za doręczone. Podstawą do takiej oceny są wyłącznie adnotacje na dowodzie doręczenia. Ryzyko bezpodstawnego uznania pisma wszczynającego postępowanie za doręczone jest więc spore, znaczenie zaś tej czynności  kluczowe. Wprowadzenie projektowanych rozwiązań ma na celu ograniczenie sytuacji w których adresat bez swojej winy nie mógł podjąć obrony. Wykorzystanie doręczeń poprzez komornika, które zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości są stosunkowo szybkie, pewne i tanie, pozwoli na uzyskanie szerszej informacji o faktycznym miejscu pobytu pozwanego.


Projektowana regulacja zamieszczona jest w rozdziale nowelizacji zatytułowanym „ogólne usprawnienia postępowania”. Trudno uznać, by rozwiązanie to faktycznie przyczyniało się do wzrostu efektywności procedury cywilnej. Z jednej strony zwiększy to ochronę praw procesowych pozwanych. Z drugiej jednak strony znacząco wydłuży postępowanie i zwiększy koszty które będzie ponosił powód. Dotyczyć one będą zarówno opłat na rzecz komornika sądowego, jak i kosztów związanych z ewentualnym ustaleniem aktualnego adresu i udowodnieniem, że pozwany faktycznie tam przebywa.

To ostatnie będzie dla powoda w wielu przypadkach nadmiernie utrudnione. Nie ma on bowiem uprawnień do wejścia do mieszkania pozwanego, czy w innych tego typu czynności, mogących potwierdzić miejsce pobytu drugiej strony. Będzie to też często trudne logistycznie, zwłaszcza jeżeli pozwany mieszka w innym rejonie kraju. Powód często zmuszony więc będzie do korzystania z pomocy agencji detektywistycznych, co wiąże się z koniecznością poniesienia wysokich kosztów. Doręczanie zaś pism procesowych przez komorników sądowych nie przyczyni się do efektywności działania tych organów. Zamiast bowiem prowadzić czynności egzekucyjne i zwracać wierzycielom należne im środki, zmuszeni będą do zastępowania w dużej części przypadków operatorów pocztowych w doręczaniu pism.

O tym jak faktycznie będzie wyglądało doręczanie pism procesowych, w przypadku uchwalenia nowelizacji, decydujące znaczenie będzie miała praktyka sądów. To bowiem od ich oceny stosunkowo ogólnych przesłanek z k.p.c. zależeć będzie uznanie, czy w konkretnej sytuacji powód dopełnił ciążących na nim nowych obowiązków. Powodowie muszą się jednak liczyć ze wzrostem kosztów i wydłużeniem czasu potrzebnego na uzyskanie ochrony sądowej. 

Omawiana nowelizacja najprawdopodobniej zostanie uchwalone w 2018 roku. Większość przepisów ma wejść w życie w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia (tj. publikacji w Dzienniku Ustaw), część po upływie 14 dni od ogłoszenia, a dwa przepisy w ciągu 6 miesięcy od ogłoszenia.

Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

Jan Prasałek, kancelaria RK Legal

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

KSeF wymusi zmiany. Rejestry VAT i wydatki pracownicze po nowemu od 2026 roku

Wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur to jeden z najważniejszych projektów cyfryzacyjnych polskiej administracji podatkowej ostatnich lat. Od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku – w zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku – podatnicy VAT będą zobowiązani do wystawiania faktur wyłącznie w formie elektronicznej za pośrednictwem KSeF. To nie tylko zmiana technologiczna, ale także rewolucja organizacyjna, która wymusi dostosowanie systemów księgowych, procesów wewnętrznych i codziennej pracy działów finansowych.

Kredyt EKOlogiczny 2025 – bezzwrotna dotacja dla firm na modernizację energetyczną. Jakie warunki trzeba spełnić?

Już od października 2025 r. przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o dofinansowanie z Kredytu EKOlogicznego – dotacji realizowanej w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG 3.01).

Obowiązkowy KSeF: kogo obejmie, jak fakturować w czasie awarii? Co czeka podatników VAT w 2026 roku?

Ponad pół rok dzieli przedsiębiorców od dnia, w którym elektroniczne fakturowanie stanie się w Polsce obowiązkowe. W zależności od poziomu sprzedaży w 2024 roku, firmy będą musiały dołączyć do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) od 1 lutego lub od 1 kwietnia 2026 roku. Od tego momentu korzystanie z KSeF stanie się obowiązkowe dla wszystkich podatników VAT czynnych. Firmy mają już niewiele czasu, by dostosować swoje systemy, procedury i zespoły do nowych wymogów.

REKLAMA

Ulga termomodernizacyjna i zwolnienie z podatku dochodowego (PIT) dla osób realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Najnowsze objaśnienia Ministra Finansów z 2025 r.

W dniu 30 czerwca 2025 r. Minister Finansów wydał objaśnienia podatkowe odnośnie form wsparcia przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Objaśnienie te dotyczą rozwiązań podatkowych (ulga termomodernizacyjna i zwolnienie podatkowe), które wspierają przedsięwzięcie termomodernizacyjne na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej „ustawa PIT”), oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej „ustawa o ryczałcie”). Objaśnienia zawierają ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego oraz uwzględniają stan prawny obowiązujący na dzień 1 stycznia 2025 r. Objaśnienia podatkowe są wydawane przez ministra finansów na podstawie art. 14a § 1 pkt 2 ustawy – Ordynacja podatkowa z urzędu w celu zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe. Warto w szczególności zwrócić uwagę na zmieniony wykaz wydatków uprawniających do odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Walorem tych objaśnień są także liczne przykłady wyjaśniające treść przepisów. Publikujemy poniżej pełną treść tych objaśnień.

Nowe tachografy nie aż tak inteligentne jak zakładano. Na jakie błędy muszą uważać kierowcy i firmy transportowe?

Od 19 sierpnia 2025 roku w przewozach międzynarodowych w UE wymagane będą już wyłącznie najnowsze tachografy inteligentne często oznaczane jako tachografy G2V2, czyli druga wersja tachografów inteligentnych. Obecnie w transporcie międzynarodowym stanowią one już większość tachografów. Choć nowe urządzenia rejestrujące miały za zadanie ułatwiać pracę firmom transportowym, to jednak są zawodne i mogą powodować wiele trudności przy rozliczaniu i kontroli czasu pracy kierowców. Na jakie błędy nowych smart tachografów trzeba uważać i jak skutecznie sobie z nimi radzić?

Patologiczna prywatyzacja majątku firm? Rada Przedsiębiorców wzywa rząd do pilnych zmian w prawie

Rada Przedsiębiorców alarmuje: niekontrolowane postępowania upadłościowe sprzyjają nadużyciom i grabieży majątku firm. W liście do premiera Donalda Tuska organizacja apeluje o zmiany legislacyjne, które mają zakończyć nieformalny system patologicznej prywatyzacji i chronić interes publiczny.

Jak korzystać w praktyce z procedury VAT OSS – rejestracja, rozliczenia, płatności, ewidencja

Procedura OSS (ang. One Stop Shop) obowiązuje w Polsce od 1 lipca 2021 r., jednak wciąż wiele firm nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo może ona uprościć ich rozliczenia podatkowe w zakresie VAT. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, przy wsparciu doświadczonego doradcy jej wdrożenie jest szybkie i efektywne, a korzyści z jej stosowania znaczące.

REKLAMA

Stawka VAT 0%: Jak poprawnie udokumentować dostawę wewnątrz UE, by nie stracić na podatku?

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) może być opodatkowana stawką VAT 0%, ale tylko pod warunkiem spełnienia określonych wymogów formalnych. Sprawdź, czym dokładnie jest WDT, jakie dokumenty są niezbędne, by transakcja była zgodna z przepisami i jak uniknąć pułapek, które mogą skutkować dodatkowymi kosztami podatkowymi.

Urlop na samozatrudnieniu (kontrakt B2B) - komu przysługuje i co trzeba wiedzieć?

Zmęczenie i potrzeba oddechu od maili, telefonów i projektów to uczucia, które dobrze zna nie tylko pracownik etatowy. Coraz więcej samozatrudnionych prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze przyznaje wprost: chcieliby odpocząć, ale mają wątpliwości, co będzie się działo z ich firmą podczas dłuższej nieobecności. Często nie wiedzą nawet, jakie prawa do odpoczynku im przysługują. Wyjaśniamy, jakie mechanizmy prawne, podatkowe oraz organizacyjne mogą pomóc przedsiębiorcy złapać oddech.

REKLAMA