Kontrakt menedżerski

Stronami kontraktu menedżerskiego są przedsiębiorca, jako dający zlecenie i menedżer będący osobą fizyczną przyjmującą zlecenie, którego kompetencje i doświadczenie winny przełożyć się na wzrost wartości przedsiębiorstwa (zob. art. 55¹ k.c.). Zarządcą może być także osoba prawna. Wówczas w umowie wskazuje się osobę fizyczną, która będzie wykonywała czynności zarządcze.

Autopromocja

Zgodnie z treścią art. 43¹ k.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ § 1 k.c., prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Dokonując charakterystyki kontraktu menedżerskiego należy zwrócić uwagę na kilka specyficznych cech tego stosunku. W pierwszej kolejności koniecznym jest by podkreślić, że celem umowy, jest przeniesienie prowadzenia przedsiębiorstwa na menedżera z przyznaniem mu samodzielności w przedmiocie zarządzania przedsiębiorstwem. Wśród szczególnych cech tego stosunku wymienia się także oczekiwanie, że menedżer wniesie własne wartości niematerialne w postaci nowego sposobu zarządzania przedsiębiorstwem, swoje doświadczenie zawodowe, wiedzę handlową i organizacyjną, reputację, klientów oraz kontakty handlowe (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 września 2014 roku, sygnatura akt I ACa 323/14).

Kontrakt menedżerski ma charakter umowy o odpłatne świadczenie usług.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Granice swobody kształtowania treści kontraktu menedżerskiego wyznacza konieczność zapewnienia menedżerowi godziwego wynagrodzenia, które może być powiązane z osiąganymi wynikami, jednak nie w taki sposób, by niezależnie od przyczyn mniejszej rentowności zarządzanego przedsiębiorstwa, w razie prawidłowego, odpowiednio starannego wykonywania swoich obowiązków, mógł nie uzyskać w ogóle wynagrodzenia lub by jego wynagrodzenie było wielkością ujemną, zmieniając się w zobowiązanie wobec zleceniodawcy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 kwietnia 2015 roku, sygnatura akt V CSK 398/14).

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Negatywny wynik finansowy przedsiębiorstwa nie powinien więc mieć wpływu na wysokość wynagrodzenia należnego menedżerowi (oraz na dopuszczalność natychmiastowego wypowiedzenia umowy). Powyższe wiąże się też z tym, że umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem kreuje zobowiązanie starannego działania, nie zaś zobowiązanie rezultatu. Należy jednak pamiętać, że nie wyklucza to sytuacji, w których wynagrodzenie ma charakter premii za wynik.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

W kontakcie menedżerskim strony mają większą swobodę w kształtowaniu swoich praw i obowiązków niż w umowie o pracę (zob. Kontrakt menedżerski a umowa pracę – porównanie). Brak określonych uregulowań w kodeksie cywilnym zmusza strony kontraktu do precyzyjnego formułowania postanowień umowy. Na podstawie zawartego kontraktu o zarządzanie menedżer zostaje zwykle upoważniony do podejmowania wszelkich czynności prawnych i faktycznych dotyczących zarządzania przedsiębiorstwem. Wśród obowiązków menedżera wyróżnia się przykładowo przygotowywanie i wdrażanie strategii rozwoju firmy, kierowanie i nadzorowanie procesów w niej zachodzących, a także prowadzenie negocjacji handlowych. Powyższe nie wyklucza jednak wprowadzenia do umowy pewnych ograniczeń w zakresie samodzielności menedżera. Istnieje możliwość ograniczenia go co do zawierania transakcji powodujących powstanie zobowiązania przekraczającego określoną kwotę lub co do możliwości sprzedaży nieruchomości należących do przedsiębiorstwa.

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Istotnym jest, by w treści umowy menedżer miał zapewnione współdziałanie z organami firmy oraz możliwość brania udziału w posiedzeniach zarządu przedsiębiorstwa. Wszystkie informacje, które menedżer uzyska w czasie obowiązywania umowy, stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, winny być objęte klauzulą poufności.

Kontrakt menedżerski jest umową opartą na zaufaniu stron. Z uwagi na to, wszelkie działania lub zaniedbania menedżera, nawet niezwiązane z wykonywaniem umowy, podważające zaufanie właściciela przedsiębiorstwa do jego umiejętności menedżerskich, uczciwości lub rzetelności mogą stanowić ważną przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy na podstawie art. 746 § 3 k.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2002 roku, sygnatura akt IV CKN 1043/00).

W kontrakcie menedżerskim powinny znaleźć się zapisy dotyczące zakresu obowiązków menedżera, w tym na przykład, że jest on zobowiązany do wprowadzania nowych rozwiązań technologiczno-produkcyjnych lub ma obowiązek dążyć do obniżania kosztów działania. Nadto należy precyzyjnie określić ograniczenia samodzielności działania menedżera, kryteria oceny jego pracy oraz wysokość i zasady wypłacania należnego mu wynagrodzenia. Wśród postanowień kontraktu winny znaleźć się także zapisy dotyczące czasu trwania umowy oraz zasady jej rozwiązywania. Oprócz powyższych postanowień można też zawrzeć zapisy zmierzające do ochrony interesów storn, np. w przedmiocie zakazu konkurencji. Warto również doprecyzować, kiedy menedżer jest zobligowany do uzyskania pisemnej zgody na podjęcie określonej czynności.

Wśród zalet kontraktu menedżerskiego wymienia się elastyczność w kształtowaniu praw i obowiązków stron oraz możliwość ich negocjacji. Do podstawowych wad należy zaś brak uprawnień pracowniczych wynikających z kodeku pracy. Co istotne odpowiedzialność menedżera opiera się na zasadzie winy, w związku z czym odpowiada on za pełną wartość poniesionej szkody. Oczywiście możliwe jest ograniczenie zakresu odpowiedzialności odszkodowawczej menedżera do określonej kwoty. Dopuszczalne jest także ograniczenie odpowiedzialności menedżera tylko do winy umyślnej. Mimo to zaleca się zawarcie umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z tytułu działalności polegającej na zarządzaniu przedsiębiorstwem.

Jeśli kontrakt menedżerski nie nosi cech umowy o pracę (tak zwana umowa menedżerska niepracownicza), menedżer podlega ubezpieczeniom społecznym na zasadach przewidzianych dla usługobiorców (zob. Umowa o świadczenie usług).

Jeśli jednak stosunek nosi cechy umowy o pracę (pracownicza umowa menedżerska), osoba wykonująca tę umowę podlega ubezpieczeniom społecznym na takich samych zasadach jak pracownik. Należy jednak pamiętać o odmiennych regulacjach, gdy menedżer realizuje kontrakt menedżerski w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej.

Zobacz: Składki ZUS menedżera na kontrakcie

W kolejnym artykule autor dokona porównania kontraktu menedżerskiego z umową o pracę.

Literatura źródłowa:

1) K. Osajda, Kodeks cywilny. Komentarz, System Informacji Prawnej Legalis, 2017.

2) P. Drapała, Komentarz do art. 750 Kodeksu cywilnego, System Informacji Prawnej LEX, 2017.