Komitety wyborcze - opodatkowanie CIT

Kto rozlicza CIT - partyjny komitet wyborczy, czy partia polityczna

W imieniu Ministra Finansów na zapytanie Pana posła Artura Górskiego nr 8465 z dnia 23 lipca 2015 r. odpowiedział 17 sierpnia 2015 r. Jarosław Neneman - podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów.

Poseł zwrócił się z pytaniem, czy komitety wyborcze podlegają regulacjom ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych? W szczególności wątpliwości dotyczyły kwestii kwalifikowania komitetów wyborczych, przez urzędy skarbowe, do jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, uznawanych za podatników podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 851 z późn. zm.).

Zdaniem posła komitety wyborcze nie powinny być uznawane za podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Na poparcie swojego stanowiska, poseł wskazał na publikację Biura Analiz Sejmowych (Nr 3(27) 2011 str. 81), przedstawioną przez Panią Martę Czakowską w zakresie nieuznawania komitetów wyborczych za osoby prawne albo za ułomne osoby prawne (jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej).

Monitor Księgowego – prenumerata

50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

Poseł odwołał się także do regulacji art. 100 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, iż kandydatów na posłów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy. Powyższa regulacja koresponduje z analogicznymi unormowaniami ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks Wyborczy. Zdaniem posła komitet wyborczy należy traktować nie tyle jako osobny podmiot, a twór sui generis będący w istocie unormowaniem form aktywności podmiotów uprawnionych do udziału w wyborach.

W konsekwencji, w ocenie posła należy uznać, że ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie obejmuje komitetów wyborczych. Teza przeciwna prowadziłaby bowiem do uznania konstrukcji swoistego „podatku dochodowego od startu w wyborach, co byłoby konstrukcją absurdalną i niedopuszczalną w państwie prawa”.

Minister Finansów wyjaśnił ma wstępie swojej odpowiedzi, że termin „jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej” nie został zdefiniowany przez ustawodawcę. Nie powinno jednak (zdaniem MF) budzić wątpliwości, że jest to pewna organizacja mająca swoją odrębną samodzielną strukturę.

Z literatury prawa w tym zakresie wynika, że jednostki organizacyjne wymagają odrębnego ukształtowania, nadania im odpowiedniej struktury, a przede wszystkim ustalenia celu, do którego będą dążyły osoby je tworzące. Niejednokrotnie będzie to wynikało z odpowiednich przepisów prawnych. Mogą one bowiem powstawać nie tylko z potrzeb prawnych lecz także towarzyskich, naukowych, uczuciowych (por. Z. Świderski. Komentarz do art. 33 k.c, Lex). W doktrynie przyjmuje się również, że z jednostką organizacyjną mamy do czynienia dopiero wówczas, gdy istniejący realnie twór np. społeczny tworzy jednocześnie konstrukcję, której istnienie jest związane z normą prawną.

Jednostka organizacyjna jest więc (zdaniem MF) rozumiana jako następstwo obowiązywania normy prawnej, czyli pewna konstrukcja prawna, która służy do wyjaśnienia skutków oddziaływania normy prawnej na zachowanie poszczególnych ludzi i zrzeszeń (korporacji), w jakie łączą się ludzie dla osiągnięcia różnych celów (zob. J. Frąckowiak. Jednostka organizacyjna jako substrat osoby prawnej i ustawowej (w:) Rozprawy prawnicze, Księga pamiątkowa profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogieło, W. Popiołek., M. Szpinar, Kraków 2005, s. 901).

Uwzględniając tezy uchwały SN z dnia 26 stycznia 1996 r., sygn. akt III CZP 111/95 oraz wyroków: I SA/Wr 348/05 z dnia 26 lutego 2007 r., I SA/Gd 864/13 z dnia 15 października 2013 r.) należy mieć na uwadze, że dla uzyskania statusu jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej wystarczające jest posiadanie przez dany podmiot przynajmniej jednego z poniżej wymienionych atrybutów, a mianowicie:

1) posiadanie struktury organizacyjnej,

2) działanie za pośrednictwem organów,

3) zdolność prawna w zakresie prawa materialnego,

4) zdolność procesowa i sądowa,

5) zdolność upadłościowa i układowa,

6) posiadanie własnego majątku,

7) odpowiedzialność własnym majątkiem za zobowiązania.

W kontekście przedstawionych wyjaśnień, przy ocenie jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, dla potrzeb systemu podatkowego istotne jest (relewantne) aby była to jednostka mająca odpowiedni stopień zorganizowania (wyodrębnienia), umożliwiający występowanie w obrocie prawnym. Przy definiowaniu takiej jednostki należy uwzględniać takie elementy jak: odrębność organizacyjna założyciela, autonomia w sferze majątkowej, posiadanie odrębnych organów zarządzających, których działania lub zaniechania mogą być przypisane temu podmiotowi oraz możliwości samodzielnego uczestnictwa w obrocie gospodarczym. Przedstawiony pogląd w kwestii określenia „jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej” podziela także Ministerstwo Sprawiedliwości.

Przedstawiając powyższe Minister Finansów zaznaczył, że nie podziela poglądów posła w kwestii nieuznania wszystkich komitetów wyborczych za jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.

Zadaniem komitetów wyborczych jest zgłaszanie kandydatów oraz prowadzenie kampanii wyborczej na ich rzecz.

Zgodnie z ustawą z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2011 r. Nr 21, poz.112 z późn.zm.) mogą być tworzone:

- komitety wyborcze partii politycznych,

- koalicyjne komitety wyborcze,

- komitety wyborcze organizacji,

- komitety wyborcze wyborców. Komitety wyborcze, tworzone przez organizacje (społeczne, stowarzyszenia) i wyborców, o których mowa w przepisach art. 88-90 ustawy – Kodeks wyborczy, posiadające:

- odrębność organizacyjną założyciela,

- autonomię w sferze majątkowej,

- odrębne organy zarządzające, (pełnomocnik wyborczy, pełnomocnik finansowy powołany spośród osób wchodzących w skład komitetu wyborczego) do występowania na rzecz i w imieniu komitetu wyborczego, których działania lub zaniechania mogą być przypisane komitetowi wyborczemu

spełniają kryteria zakwalifikowania do jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, do których stosuje się przepisy podatku dochodowym od osób prawnych.

Natomiast komitety wyborcze partii politycznych i koalicyjne komitety wyborcze, zgodnie z art. 28 ustawy o partiach politycznych nie posiadają odrębności finansowej od partii. I tak adresatem subwencji przysługującej z budżetu państwa nie jest komitet wyborczy lecz partia polityczna albo w odpowiedniej proporcji koalicjant wyborczy.

Partia polityczna, a nie komitet wyborczy, tworzy Fundusz Wyborczy partii politycznej, w celu finansowania udziału partii w wyborach, stanowiący prawnie dozwolone źródło zasilania finansowego, z których komitet wyborczy może pozyskiwać środki na pokrycie wydatków związanych z kampanią wyborczą (art. 132 ustawy – Kodeks wyborczy). Partia polityczna a nie jej komitet wyborczy składa sprawozdanie o źródłach pozyskania środków finansowych, w tym o kredytach bankowych i warunkach ich uzyskania oraz wydatkach poniesionych ze środków Funduszu Wyborczego partii politycznej (art. 38 ust. 1 ustawy).

Zdaniem Ministra Finansów realizacja przez komitety wyborcze partii politycznych lub koalicyjne komitety wyborcze celów statutowych partii politycznych i celów statutowych koalicjantów, brak samodzielności finansowej oraz ograniczona samodzielność występowania w obrocie prawnych nie pozwala na uznanie komitetów wyborczych partii politycznych (koalicyjnych komitetów wyborczych) za odrębnych od partii politycznych podatników podatku dochodowego od osób prawnych.

W związku z tym nie można uznać komitetów wyborczych partii politycznych i koalicyjnych komitetów wyborczych za odrębne od partii politycznych jednostki organizacyjne nieposiadających osobowości prawnej. Oznacza to, że do komitetów wyborczych partii politycznych i koalicyjnych komitetów wyborczych ma zastosowanie art. 40 ustawy o partiach politycznych, na mocy którego do opodatkowania partii politycznych stosuje się przepisy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Odmienna interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 2012 roku

Warto w tym kontekście zauważyć, że w wydanej 9 lutego 2012 r. interpretacji podatkowej (nr IPPB5/423-1147/11-3/AM) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie odpowiadając na pytanie o podmiotowość podatkową partyjnego komitetu wyborczego stwierdził:

Jak wynika z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, komitet wyborczy partii politycznej, jako jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

W świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych obowiązek złożenia deklaracji podatkowej CIT-8 został nałożony na podatników przepisem art. 27 ust. 1, zgodnie z którym Podatnicy, z wyjątkiem zwolnionych od podatku na podstawie art. 6 ust. 1, art. 17 ust. 1 pkt 4a lit. a i przepisów ustawy wymienionej w art. 40 ust. 2 pkt 8, są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości dochodu (straty) osiągniętego w roku podatkowym - do końca trzeciego miesiąca roku następnego i w tym terminie wpłacić podatek należny albo różnicę między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku roku.

A zatem odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego deklaracje podatkowe w zakresie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych składa odrębnie partia polityczna i odrębnie komitet wyborczy.