Opodatkowanie odsetek od zapłaty za sprzedaż nieruchomości

Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 25 marca 2011 r. (nr IPPB4/415-991/10-4/JK)

Stan faktyczny

Postanowieniem z dnia 26 września 2001 r. wnioskodawczyni nabyła udział 1/6 w prawie własności gospodarstwa rolnego położonego w W. o pow. 1,2860 ha. Udział ten wnioskodawczyni nabyła w drodze zasiedzenia 1 lipca 1961 roku zgodnie z ww. postanowieniem. Na podstawie postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku po Mariannie P. Wnioskodawczyni nabyła w drodze dziedziczenia kolejny udział 1/6 w przedmiotowym gospodarstwie rolnym. Marianna P. zmarła 5 maja 1967 r. Wobec powyższego wnioskodawczyni była właścicielką przedmiotowego gospodarstwa w udziale 1/3 do czasu jego sprzedaży. Przedmiotowa nieruchomość została sprzedana w wyniku wyroku Sądu Okręgowego z 8 kwietnia 2009 r., który uprawomocnił się w dniu 24 lutego 2010 r. Wyrokiem z 8 kwietnia 2009 r. sąd okręgowy zobowiązał pozwanego i w tym zakresie zastąpił oświadczenia woli stron (zastąpił umowę sprzedaży) do wykupu przedmiotowego udziału w gospodarstwie rolnym opisanego obecnie w księdze wieczystej za cenę 2 953 513,00 zł. Wyrok ten został zmieniony wyrokiem sądu apelacyjnego z 24 lutego 2010 r. w ten sposób, iż zasądził odsetki ustawowe od ceny sprzedaży od 15 sierpnia 2002 r. do zapłaty. Pozwane miasto zapłaciło cenę wraz z odsetkami na przełomie marca i kwietnia 2010 r. na rzecz wnioskodawczyni. W związku ze sprzedażą grunty nie utraciły charakteru rolnego, a ich nabywca miasto może nadal je wykorzystywać rolniczo, z uwagi na ich przeznaczenie w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego na cele publiczne (miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony uchwałą Rady Gminy z 28 sierpnia 2000 r. rejonu ul. B. (poz. 1277 Dz.Urz. Woj. z dnia 9/11/2000 r.)

Stanowisko organu podatkowego

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ww. ustawy, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

2) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

3) prawa wieczystego użytkowania gruntów

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Z treści cytowanego przepisu wynika, że źródłem przychodu podatnika jest m.in. odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie lub wybudowanie. Zatem przychód z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości lub jej części oraz udziału w nieruchomości nie powstanie, jeżeli spełnione są łącznie dwa warunki:

1) odpłatne zbycie nieruchomości nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej (nie stanowi przedmiotu działalności gospodarczej) oraz

2) zostało dokonane po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie.

Ustawą z 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 217, poz. 1588) zmieniono zasady opodatkowania przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ww. ustawy - do przychodu (dochodu) z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c cytowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nabytych lub wybudowanych (oddanych do użytkowania) do 31 grudnia 2006 r., stosuje się zasady określone, w wyżej wymienionej ustawie, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r.

Z powyższego wynika zatem, iż w przypadku sprzedaży nieruchomości decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma data nabycia tej nieruchomości i forma prawna jej nabycia. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiują użytego w tym przepisie pojęcia „nabycie”. Należy zatem odnieść się do przepisów ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn.zm.), z których wynika, iż nabycie własności może nastąpić m.in. przez jej przeniesienie w wyniku umowy, zasiedzenie bądź też w wyniku innych zdarzeń.

Zgodnie z art. 172 § 1 ustawy - Kodeks cywilny posiadacz nieruchomości nie będący właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od dwudziestu lat jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze, w takim przypadku nabycie nieruchomości następuje po upływie trzydziestu lat.

Zasiedzenie jest zatem instytucją, która sankcjonuje trwający od dłuższego czasu stan faktyczny posiadania i jest sposobem nabywania własności. Warunkami niezbędnymi do zasiedzenia jest posiadanie samoistne i nieprzerwane oraz odpowiedni upływ czasu. Przy spełnieniu powyższych przesłanek posiadacz nabywa prawo własności. Warunkiem nie jest natomiast orzeczenie sądu stwierdzające nabycie własności.

Ponadto, zgodnie z art. 925 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn.zm.) spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, które następuje stosownie do art. 924 tejże ustawy z chwilą śmierci spadkodawcy. Sąd postanowieniem stwierdza jedynie fakt nabycia spadku przez spadkobiercę w myśl art. 1025 § 1 ww. kodeksu.

Jak wynika z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego, wnioskodawczyni nabyła w drodze zasiedzenia 1 lipca 1961 r. udział 1/6 w przedmiotowej nieruchomości, stanowiącej gospodarstwo rolne, oraz w drodze spadku 5 maja 1967 r. udział w 1/6 przedmiotowej nieruchomości. Zatem pięcioletni termin, określony zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, upłynął odpowiednio z końcem 1966 r. i z końcem 1972 r. Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy, należ stwierdzić, iż przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości nie stanowi źródła przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, sprzedaż bowiem ww. nieruchomości została dokonana po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie.

Z uwagi na fakt, iż przychód ze sprzedaży udziału w nieruchomości nie stanowi źródła przychodu, tym samym w rozpatrywanej sprawie nie znajdują zastosowania przepisy art. 21 ust. 1 pkt 28 i 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych powołane przez wnioskodawczynię, zatem stanowisko należy uznać za nieprawidłowe.

Natomiast w zakresie zasądzonych wyrokiem sądu odsetek z tytułu nieterminowej zapłaty za przedmiotową nieruchomość należy wskazać, iż w myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania w szczególności', wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z treści wniosku wynika, że z uwagi na nieterminowe zaspokojenie roszczenia, sąd zasadził wyrokiem z 8 kwietnia 2009 r., na rzecz wnioskodawczyni odsetki ustawowe od 15 sierpnia 2002 r. do dnia zapłaty. Wyrok ten uprawomocnił się 24 lutego 2010 r. Miasto zapłaciło na rzecz wnioskodawczyni cenę wraz z odsetkami na przełomie marca i kwietnia 2010 r. Jednocześnie wnioskodawczyni wskazała, iż nieruchomość, zgodnie z zobowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego, została przeznaczona pod cele publiczne. Podstawą roszczenia wnioskodawczyni, które zostało uwzględnione ww. wyrokiem z 8 kwietnia 2009 r., był art. 36 i 37 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Instytucję prawną odsetek reguluje art. 481 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

Z tych względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, iż wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w katalogu określonym w art. 21 ust. 1 nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek od ww. świadczeń, w związku z czym uznać należy, że podlegają one opodatkowaniu.

Uwzględniając powyższe, wypłacone odsetki nie korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym stanowić będą dla podatnika przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. (...)