Czy umowa pożyczki zawarta przez podmiot powiązany podlega PCC

IZBA SKARBOWA W POZNANIU ODPOWIEDZIAŁA DLA GP

Stosownie do treści art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 68, poz. 450 z późn. zm.). podatkowi podlegają umowy spółki (akty założycielskie). Opodatkowaniu podlegają również zmiany umowy spółki, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania PCC, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4-art. 1 ust. 1 pkt 2 powyższej ustawy.

W myśl art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy w przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się przy spółce kapitałowej wniesienie lub podwyższenie wniesionego do spółki wkładu, którego wartość powoduje podwyższenie kapitału zakładowego, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika (akcjonariusza) oraz dopłaty.

Z przedstawionego w pytaniu stanu faktycznego wynika, że pożyczkodawca, spółka polska, jest wspólnikiem (akcjonariuszem) spółki czeskiej działającej w Czechach.

W świetle cytowanego powyżej przepisu art. 1 ust. 3 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się przy spółce kapitałowej pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika (akcjonariusza). Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnej traktuje zatem pożyczki udzielane przez wspólnika spółce jako zmianę umowy spółki, która to zmiana podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z postanowieniami przepisu art. 1 ust. 5 pkt 2 ustawy o PCC umowa spółki oraz jej zmiana podlega podatkowi, jeżeli w chwili dokonania czynności na terytorium Polski znajduje się - w przypadku spółki kapitałowej:

• rzeczywisty ośrodek zarządzania albo

• siedziba tej spółki - jeżeli jej rzeczywisty ośrodek zarządzania nie znajduje się na terytorium żadnego z państw członkowskich, a jeżeli ośrodek ten znajduje się na terytorium takiego państwa, gdy umowa spółki nie podlega podatkowi kapitałowemu w tym państwie.

W rozpatrywanym stanie faktycznym rzeczywisty ośrodek zarządzania i siedziba pożyczkobiorcy - spółki-matki - nie znajduje się na terytorium Polski, a na terenie Czech. Oznacza to, że pożyczka udzielona przez spółkę polską czeskiej spółce kapitałowej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych w Polsce.

EKSPERT WYJAŚNIA

Andrzej Paczuski

doradca podatkowy, KPT Podatki

Zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlega zarówno sama umowa pożyczki, jak i jej zmiana, jeżeli spowoduje ona podwyższenie podstawy opodatkowania.

Co do zasady, w przypadku umowy pożyczki stawka podatku wynosi 2 proc. obliczona od kwoty udzielonej pożyczki. Obowiązek podatkowy w wypadku umowy pożyczki powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Istotne znaczenie ma sam fakt oraz data zawarcia umowy. W doktrynie można spotkać się ze stwierdzeniami, że dla powstania obowiązku podatkowego nie będzie miało znaczenia, czy pożyczka ma charakter odpłatny, czy też nie. Podobnie nie będzie miał znaczenia moment, w którym przedmiot pożyczki zostanie pożyczkobiorcy wydany.

Mając na uwadze regulacje zawarte w kodeksie cywilnym należy zauważyć, że istotą umowy pożyczki jest zobowiązanie pożyczkodawcy do przeniesienia na pożyczkobiorcę przedmiotu pożyczki oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu tego przedmiotu. Może nim być określona ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku.

Kodeks cywilny przewiduje również, że jeśli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone, to w przypadku świadczeń pieniężnych jest to miejsce zamieszkania lub siedziby dłużnika w chwili powstania zobowiązania. Poprzez miejsce spełnienia ww. świadczenia należy rozumieć miejsce spłaty pożyczki.

 

Niemniej jednak o tym, czy dana pożyczka podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych i czy w konsekwencji powstanie obowiązek podatkowy w tym podatku, decyduje spełnienie przewidzianych w ustawie warunków.

Jak już wspomniano, o powstaniu obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnej decyduje, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, moment dokonania czynności cywilnoprawnej. Wobec zobowiązującego charakteru umowy pożyczki chwila zgodnego oświadczenia woli stron stanowi o jej zawarciu, a tym samym o chwili powstania obowiązku uiszczenia podatku.

W świetle art. 1 ust. 4 ustawy o PCC umowa pożyczki podlega opodatkowaniu tym podatkiem, jeżeli prawa majątkowe będące przedmiotem pożyczki są wykonywane na terenie Polski. Ewentualnie opodatkowaniu podlegają również prawa wykonywane za granicą, jeżeli nabywca ma swoją siedzibę w Polsce oraz czynność została dokonana w Polsce. W razie zawarcia umowy pożyczki pieniężnej dochodzi do zawarcia czynności cywilnoprawnych, której przedmiotem nie jest rzecz, ale prawo majątkowe. Dlatego, aby pożyczka pieniężna podlegała opodatkowaniu w Polsce, prawo majątkowe z niej wynikające powinno być wykonywane w Polsce (przy założeniu, że sama umowa jest podpisana poza granicami Polski).

W doktrynie można spotkać orzeczenia oraz interpretacje organów skarbowych nieakceptujące tego stanowiska.

Pragnę zwrócić uwagę, iż niezależnie od powyższego pożyczka udzielona na rzecz podmiotu w Czechach może podlegać zwolnieniu jako czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W tym celu należy odwołać się do art. 2 pkt 4 ustawy o PCC. Przepis ten stanowi, że podatkowi temu nie podlegają czynności cywilnoprawne (np. umowa pożyczki), jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona. Należy zauważyć, że pożyczka udzielona podmiotowi czeskiemu jest objęta regulacjami VAT obowiązującymi w Czechach. Decydują o tym przepisy o miejscu świadczenia usług, które determinują kraj ich opodatkowania. Zgodnie ze wspólnotowymi regułami opodatkowania VAT miejscem świadczenia usług finansowych jest siedziba lub stałe miejsce prowadzenia działalności usługobiorcy. W tym przypadku siedziba usługobiorcy (pożyczkobiorcy) jest w Czechach. W konsekwencji okoliczność, że pożyczka jest objęta czeskim VAT, pozwala uznać ją za zwolnioną na od podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 2 pkt 4 ustawy).

Reasumując, w przedstawionym przez czytelnika stanie faktycznym umowa pożyczki nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ prawa z niej wynikające będą wykonywane poza granicami Polski.

Opracował Łukasz Zalewski

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k), art. 1 ust. 3 pkt 2, art. 1 ust. 5 pkt 2, art. 2 pkt 4, art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 68, poz. 450 z późn. zm.).