Kiedy rozliczyć VAT w przypadku wykupienia wierzytelności od osoby fizycznej

rada

W przypadku jednorazowego nabycia wierzytelności przez podmiot niezajmujący się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami nie powstaje obowiązek zapłaty i rozliczenia VAT. Nabywca będzie obowiązany zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych z tytułu dokonania sprzedaży wierzytelności. Podmiot zajmujący się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami, który nabywa wierzytelność, świadczy usługę. Według większości organów podatkowych i sądów usługa ta jest zwolniona z VAT. Podstawą opodatkowania jest obrót ustalany jako różnica między wartością nominalną nabywanej wierzytelności a ceną, po jakiej następuje nabycie. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, jednak nie później niż 7 dnia od dnia dokonania cesji. Szczegóły w uzasadnieniu.

uzasadnienie

Wykupienie wierzytelności następuje przez dokonanie jej cesji. W ramach umowy cesji dotychczasowy wierzyciel (cedent) przelewa wierzytelność na osobę trzecią (cesjonariusza), w konsekwencji czego cesjonariusz wstępuje w rolę dotychczasowego wierzyciela.

Nieprofesjonalny obrót wierzytelnościami

Rozliczenie tych transakcji zależy od tego, czy kupujący (cesjonariusz) działa jako podatnik VAT, czy też nie, w zakresie obrotu wierzytelnościami.

Dlatego, gdy nabywający wierzytelność nie zajmuje się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami (jego czynność ma charakter jednorazowy i jest np. efektem wzajemnych rozliczeń), wówczas sprzedaż tej wierzytelności podlegać będzie wyłącznie podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Status zbywcy wierzytelności nie jest istotny. Gdyż z tytułu zbycia wierzytelności nie może on być podatnikiem VAT. Podatnikiem jest nabywca wierzytelności.

Profesjonalny obrót wierzytelnościami

Inaczej jest, gdy kupujący wierzytelność profesjonalnie zajmuje się obrotem wierzytelnościami. Rozliczanie takich transakcji wzbudza jednak liczne kontrowersje wśród organów podatkowych i sądów. Przez pojęcie podmiotu zajmującego się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami należy rozumieć podmiot, który nabywa wierzytelności w celu jej egzekucji albo dalszej odsprzedaży.

UWAGA

Zobacz, jak przedstawiliśmy w publikacji „Encyklopedia księgowego” definicję wierzytelności.

„Skupowanie wierzytelności i późniejsze ich odzyskiwanie na własny rachunek jest zwolnione z podatku VAT. Tego rodzaju usługi skupu wierzytelności zaliczają się do usług pośrednictwa finansowego sklasyfikowanych w PKWiU Sekcja J ex 65-67 i, jako takie podlegają zwolnieniu z podatku od towarów i usług. Jednak według niektórych sądów administracyjnych czynność ta nie podlega w ogóle VAT (m.in. wyrok WSA we Wrocławiu z 3 kwietnia 2007 r. SA/ Wr 89/07)”.

Pełna definicja w „Encyklopedii księgowego”. Ponad 300 innych kompleksowo wyjaśnionych haseł!

Nabycie wierzytelności w celu jej wykorzystania do operacji prawno-gospodarczych zaliczane jest do usług pośrednictwa finansowego. Usługa ta mieści się w grupowaniu PKWiU 65.23.10, tj. usługi pośrednictwa finansowego, gdzie indziej niesklasyfikowane, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalno-rentowych. Sprzedawca taki jest w opisanej sytuacji usługobiorcą.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

PKWiU posługuje się pojęciem usługi pośrednictwa finansowego. Jak wynika z załącznika nr 4, usługi te są zwolnione z opodatkowania VAT. Zatem w sytuacji gdy PKWiU posługuje się pojęciem usług finansowych, nie rozróżniając ich na nabywanie wierzytelności czy też na ich zbywanie, to również nabycie wierzytelności będzie zwolnione z VAT.

Potwierdzają to również sądy administracyjne: „W ocenie sądu obrót wierzytelnościami w rozumieniu ustawy o VAT następuje już w momencie ich nabycia przez podmiot świadczący usługi finansowe w celu ich dalszej odsprzedaży lub windykacji na własny rachunek i ryzyko, a co się z tym wiąże cywilnoprawna czynność sprzedaży wierzytelności dokonana w takich warunkach jest po stronie nabywcy świadczeniem usługi pośrednictwa finansowego zwolnionej od podatku VAT” - czytamy w wyroku WSA we Wrocławiu z 29 maja 2007 r. (sygn. akt I SA/Wr 208/07).

Także organy podatkowe zajmują takie stanowisko: „W świetle powyższego, zdaniem organu odwoławczego, zakup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub w celu dalszej ich sprzedaży mieści się niewątpliwie w zakresie usług pośrednictwa finansowego - sklasyfikowanych według PKWiU w sekcji J ex (65-67). W tak ujmowanej usłudze mieści się cywilnoprawna instytucja przelewu wierzytelności (cesji) polegająca na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem) a jej nabywcą (cesjonariuszem). W takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę pośrednictwa finansowego, której celem jest uwolnienie sprzedawcy wierzytelności od ciężaru jej egzekucji” - czytamy w piśmie z 31 grudnia 2007 r. Izby Skarbowej w Warszawie (nr 1401/PH-I/4407/14-16/07/AŁ/PV-I).

Dlatego cesjonariusz (nabywca wierzytelności) do świadczonej usługi, która polega na uwolnieniu dotychczasowego wierzyciela od operacji dochodzenia długów oraz od ryzyka niespłacenia wierzytelności, powinien zastosować zwolnienie. Cesjonariusz powinien wystawić fakturę na cedenta. Jest to szczególna sytuacja, gdyż zwykle to sprzedawca wystawia fakturę za wykonaną usługę.

Podstawą opodatkowania z tytułu świadczenia tej usługi dla nabywcy wierzytelności (cesjonariusza) jest różnica pomiędzy wartością nominalną wierzytelności cedowanej a kwotą, jaką cesjonariusz zapłacił za tę wierzytelność. Różnica stanowi wynagrodzenie cesjonariusza i jest kwotą brutto. Ponieważ w tym przypadku stosujemy zwolnienie, jest również kwotą netto.

PRZYKŁAD

Spółka zajmująca się skupem wierzytelności zakupiła je od spółki ABC za kwotę 35 000 zł. Wierzytelność wynika z faktury i wynosi 40 000 zł. Dlatego podstawą opodatkowania będzie kwota 5000 zł.

Obowiązek podatkowy u kupującego wierzytelność powstaje na zasadach ogólnych, a więc z chwilą wykonania usługi. Jeżeli wykonanie tej usługi potwierdzone będzie fakturą VAT, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu po wykonaniu usługi. Momentem wykonania usługi jest dzień dokonania cesji i zapłaty przez cesjonariusza na rzecz cedenta umówionej ceny za wierzytelność. Nie jest to natomiast dzień ściągnięcia należności od dłużnika lub uzyskania ceny za dalszą sprzedaż wierzytelności.

Pojawiają się opinie, że usługa ta jest opodatkowana stawką 22%, gdyż swoim zakresem obejmuje, zdaniem części organów podatkowych, ściąganie długów i factoring, które wyłączone są ze zwolnienia z VAT. Dlatego z powodu rozbieżności interpretacyjnych nabywca wierzytelności powinien się zwrócić do Ministra Finansów, za pośrednictwem właściwej izby skarbowej, z wnioskiem o wydanie interpretacji w tej sprawie.

• art. 5, 15, 19, 29 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 74, poz. 444

Paweł Płotek

ekspert w zakresie VAT