REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Sprzedaż wierzytelności - opodatkowanie VAT

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Grupa ECDP
Jedna z wiodących grup konsultingowych w Polsce
Karolina Gierszewska
Doradca podatkowy
Sprzedaż wierzytelności - opodatkowanie VAT
Sprzedaż wierzytelności - opodatkowanie VAT
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

W sytuacji, gdy nabywcy towarów czy usług nie uiszczają nam należności za sprzedane świadczenia dokonujemy sprzedaży wierzytelności własnych (za cenę ustaloną w umowie z nabywcą tej wierzytelności). Zdarza się również, że nabywamy za odpłatnością wierzytelności, których sprzedawcy nie mogli samodzielnie dojść od swoich kontrahentów. Czy transakcje zbycia za odpłatnością ww. wierzytelności wywołują konsekwencje na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług (zarówno po stronie zbywcy wierzytelności jak i jej nabywcy)?

Wierzytelność to prawo majątkowe wyrażające się tym, że jeden podmiot (wierzyciel) może żądać od innego podmiotu (dłużnika) pewnego zachowania – spełnienia określonego świadczenia.

REKLAMA

Autopromocja

REKLAMA

Wierzytelność może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja cesji wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509–518 Kodeksu cywilnego. Z przepisów tych wynika, że wierzyciel (cedent) przenosi na osobę trzecią (cesjonariusza) określoną wierzytelność. W wyniku przedmiotowej umowy następuje zmiana po stronie wierzyciela – w miejsce dotychczasowego wstępuje cesjonariusz.

Jak wynika z pytania, przyczyną przelewu wierzytelności pieniężnej są umowy kupna-sprzedaży tych wierzytelności za cenę ustaloną przez strony. Nie mamy do czynienia z sytuacją, gdy wierzyciel nie przenosi na cesjonariusza swojej wierzytelności, a jedynie upoważnia go do występowania wobec dłużnika jako cesjonariusz, po to, by wyegzekwować wierzytelność pieniężną na rachunek „cedenta”.

Zatem dla potrzeb niniejszej analizy uznajemy, że nie mamy do czynienia z usługami/czynnościami ściągania długów.

W miejscu tym zastrzegamy również, iż w ramach niniejszej opinii uznajemy, że nie mamy do czynienia z usługami faktoringu (zaliczanymi do usług ściągania długów), kiedy to usługa świadczona jest za określonym przez strony wynagrodzeniem otrzymywanym przez faktora bezpośrednio od faktoranta. Zarówno czynność ściągania długów jak i faktoringu za wynagrodzeniem podlega opodatkowaniu 23 % stawką podatku VAT przez faktora czy podmiot ściągający długi.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Orzeczenie TSUE

REKLAMA

27 października 2011 r. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnoty Europejskiej (dalej TSUE) wydał wyrok w sprawie GFKL Financial Services AG (C-93/10), w którym wypowiedział się w kwestii opodatkowania podatkiem od wartości dodanej czynności nabycia wierzytelności. Stan faktyczny w sprawie rozstrzygniętej przez TSUE dotyczył nabycia przez GFKL Financial Services AG we własnym imieniu i na własne ryzyko od Banku wszelkich praw Banku z tytułu wierzytelności i ich zabezpieczeń (GFKL nabył od Banku wierzytelności).

Od momentu nabycia wszelkie wpłaty związane z tymi wierzytelnościami miały być dokonywane na rzecz GFKL, a odpowiedzialność Banku w odniesieniu do spłaty wierzytelności została wykluczona. Cena nabycia wierzytelności wyniosła około połowy ich wartości nominalnej. Na tle takiego stanu faktycznego GFKL uznał, że nie świadczy na rzecz Banku usługi opodatkowanej podatkiem VAT, z czym nie zgodził się niemiecki organ podatkowy.

W orzeczeniu z 27 października 2011 r. TSUE orzekł, że w ww. stanie faktycznym cesjonariusz wierzytelności (GFKL) nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia od cedenta (Banku), w związku z czym nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 szóstej dyrektywy, ani nie świadczy usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 tej dyrektywy. TSUE wskazał, iż istnieje wprawdzie różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży.

Jednakże różnica ta nie stanowi bezpośredniego wynagrodzenia z tytułu usługi świadczonej przez nabywcę cedowanych wierzytelności. Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników.

TSUE orzekł, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

Nazwy towarów i usług na paragonach - interpretacja ogólna MF

Sprzedaż towarów używanych zwolniona z VAT – zmiany 2014

Wyrok siedmioosobowego składu NSA

Jednocześnie 19 marca 2012 r. w analizowanej sprawie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku w składzie 7 sędziów (sygn. I FPS 5/11). Polska spółka zawierała umowy cesji, z których wynikało, że jako cesjonariusz nabywa wierzytelności za określoną w umowie cenę i przejmuje ryzyko niewypłacalności dłużnika, a nabycie wierzytelności następuje w celu windykacji lub dalszej odsprzedaży. Spółka uznała, że świadczy usługi zwolnione od podatku VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w zw. z poz. 3 załącznika nr 4 do tej ustawy.

Z powyższym nie zgodził się kontrolujący organ podatkowy. Organ ten stwierdził, że zwolnieniu od VAT podlegają usługi pośrednictwa finansowego z wyłączeniem usług ściągania długów oraz faktoringu. Spółka, nabywając wierzytelności innych podmiotów w celu ich windykacji świadczyła usługi polegające na zwolnieniu sprzedawców wierzytelności od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem długów, które podlegają opodatkowaniu według stawki 22%, natomiast w przypadku, gdy nabywała wierzytelności w celu dalszej odsprzedaży świadczyła usługi zwolnione od podatku.

W wyroku z dnia 19.03.2012 r. NSA wskazał, iż jego zdaniem, za możliwe uznaje się sformułowanie, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, następującego twierdzenia: „nabycie wierzytelności pieniężnej, co wymaga podkreślenia, na własne ryzyko, w celu windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz nie jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT (tym samym art. 8 ust. 1 tej ustawy), jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”.

NSA wskazał, iż podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący – cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy – obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności – wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. Zdaniem NSA, „w omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi”.

Jednocześnie NSA przeanalizował pisemnie kwestię czy to ile zapłaci nabywca za wierzytelność ma wpływ na uznanie, że występuje, bądź nie, opodatkowane VAT wykonanie usługi. Po jej analizie jednoznacznie uznał. Iż: „żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT” – nawet gdy różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie odzwierciedla rzeczywistej ekonomicznej wartości owych wierzytelności w chwili sprzedaży (dopisek ECDDP).

Wierzytelności własne - skutki po stronie zbywcy wierzytelności (cedenta)

W przypadku sprzedaży wierzytelności własnych nie nastąpi po stronie zbywającego jakiekolwiek świadczenie. Jest to czynność neutralna na gruncie podatku VAT.

Wierzytelności własne - skutki po stronie nabywcy wierzytelności (cesjonariusza)

W przypadku nabycia wierzytelności własnych innych podmiotów nie nastąpi po  stronie nabywcy usługa, za którą otrzymałby bezpośrednie wynagrodzenie. W konsekwencji należy uznać, że czynność ta jest neutralna na gruncie podatku VAT. Przy czym powyższe dotyczy oczywiście jedynie sytuacji, gdy wierzytelność jest nabywana po cenie niższej od jej wartości nominalnej. Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi wynagrodzenia za usługę. Odzwierciedla jedynie wartość zbywanych wierzytelności w chwili sprzedaży (wartość, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników).

Zarówno TSUE jak i NSA rozpatrywały stan faktyczny, w ramach którego nabywcy wierzytelności własnych innych podmiotów nabywali te wierzytelności w celu ich samodzielnej windykacji. Jednakże, wg nas, w tym samym położeniu znajdują się podmioty, które nabywają wierzytelności w celu ich dalszej odsprzedaży. Zarówno TSUE jak i NSA uzasadnienie swoich wyroków oparły na tezie, iż w przypadku transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności własnych nie mamy bezpośredniego wynagrodzenia jakie nabywca wierzytelności otrzymywałby od jej zbywcy - w konsekwencji nie mamy więc elementu konstytuującego usługę. Zatem nie ma znaczenia cel w jakim wierzytelność została nabyta. W obu przypadkach brak elementu odpłatności.


Wierzytelności trudne

Zdaniem Autora, po analizie wyroku NSA, należy uznać, iż powyższe skutki odnoszą się do zbycia wszystkich wierzytelności własnych jakie powstały u pierwotnego zbywcy (cedenta) z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (wierzyciel pierwotny zbywa na rzecz innego przedsiębiorcy swoje wymagalne wierzytelności pieniężne przysługujące mu wobec klientów za sprzedane na ich rzecz towary/świadczone na ich rzecz usługi). Analiza uzasadnienia wyroku NSA prowadzi do wniosku, że jedynym warunkiem do uznania, że mamy w tej sprawie do czynienia z usługą jest ustalenie, czy – obok transakcji kupna/sprzedaży wierzytelności – wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę (cytując uzasadnienie wyroku: czy istnieje „strumień pieniędzy płynący od zbywcy-cedenta do nabywcy-cesjonariusza za wykonaną usługę”). Jeżeli powyższe świadczenie nie zaistniało – nie mamy do czynienia z usługą rozliczaną na gruncie VAT. Zatem NSA „poszedł” o krok dalej niż TSUE, który wypowiedział się jedynie o wierzytelnościach trudnych (tj. takich, których zbywca nie mógł samodzielnie dojść od dłużnika). Oczywiście zawsze mowa tutaj o wierzytelnościach, gdzie za zbytą wierzytelność kupujący zapłacił cenę niższą od jej wartości nominalnej i między cedentem a cesjonariuszem w związku z dokonaną cesją nie występują dalsze zobowiązania. Nabywca wstępuje we wszystkie prawa wierzyciela pierwotnego oraz we własnym imieniu i na własny rachunek dochodzi wierzytelności ponosząc w całości koszty i ryzyko tego procesu (ewentualnie zbywa je dalej).

Wierzytelności uprzednio nabyte

Jednocześnie, w sytuacji, gdy uprzedni nabywca wierzytelności własnej innego podmiotu dokonuje następnie jej sprzedaży, dokonuje już czynności podlegającej rozliczeniu na gruncie ustawy o VAT (jako sprzedawca). Działa już wówczas w sferze swojej działalności gospodarczej. Zatem, dokonuje zbycia prawa majątkowego (wierzytelności) za odpłatnością. I to on jako sprzedawca winien czynność tą udokumentować fakturą sprzedaży.

Karolina Gierszewska

Dyrektor Departamentu Podatków Pośrednich ECDDP Sp. z o.o.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Praktyczne aspekty korzystania z procedury VAT OSS – rejestracja, rozliczenia, płatności, ewidencja

Procedura OSS (ang. One Stop Shop) obowiązuje w Polsce od 1 lipca 2021 r., jednak wciąż wiele firm nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo może ona uprościć ich rozliczenia podatkowe w zakresie VAT. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowana, przy wsparciu doświadczonego doradcy jej wdrożenie jest szybkie i efektywne, a korzyści z jej stosowania znaczące.

WDT i stawka VAT 0%: Jak poprawnie udokumentować dostawę wewnątrz UE, by nie stracić na podatku?

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) może być opodatkowana stawką VAT 0%, ale tylko pod warunkiem spełnienia określonych wymogów formalnych. Sprawdź, czym dokładnie jest WDT, jakie dokumenty są niezbędne, by transakcja była zgodna z przepisami i jak uniknąć pułapek, które mogą skutkować dodatkowymi kosztami podatkowymi.

Urlop na samozatrudnieniu (kontrakt B2B) - o czym warto wiedzieć?

Zmęczenie i potrzeba oddechu od maili, telefonów i projektów to uczucia, które dobrze zna nie tylko pracownik etatowy. Coraz więcej samozatrudnionych prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze przyznaje wprost: chcieliby odpocząć, ale mają wątpliwości, co będzie się działo z ich firmą podczas dłuższej nieobecności. Często nie wiedzą nawet, jakie prawa do odpoczynku im przysługują. Wyjaśniamy, jakie mechanizmy prawne, podatkowe oraz organizacyjne mogą pomóc przedsiębiorcy złapać oddech.

30-krotność ZUS 2025. Limit 30-krotności - ile wynosi? Kogo dotyczy przekroczenie składek ZUS? Co zrobić jeśli nastąpi przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek ZUS?

W 2025 roku limit składek ZUS na ubezpieczenia emerytalne i rentowe został już ustalony. Po jego przekroczeniu składki nie są już naliczane – ale uwaga: za błędy w rozliczeniach może odpowiadać pracownik. Sprawdź, co oznacza 30-krotność ZUS, jak się liczy limit, kto go pilnuje i co zrobić, gdy opłaciłeś składki ponad próg.

REKLAMA

Raz w roku wakacje od płacenia składek. Budżet państwa zapłaci za ciebie. ZUS przypomina kto ma prawo do tej ulgi i jak ją uzyskać w 2025 roku

Letnie wakacje to doskonały czas na odpoczynek nie tylko od pracy, ale również od spraw finansowych związanych z prowadzeniem własnej działalności. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina, że mikroprzedsiębiorcy wpisani do CEIDG oraz komornicy sądowi mogą skorzystać z wakacji składkowych. Od uruchomienia programu w listopadzie 2024 roku ZUS przyjął już niemal 2 miliony wniosków.

KSeF: Podatkowa rewolucja od 1 lutego 2026! Księgowi alarmują: chaos, niejasne przepisy i strach przed zmianami

Od 1 lutego 2026 roku Krajowy System e-Faktur (KSeF) stanie się obowiązkowy dla największych firm, a dwa miesiące później dla całej reszty przedsiębiorców. Mimo zbliżającego się terminu, wciąż brakuje ostatecznych przepisów, a dokumentacja techniczna nie rozwiewa wszystkich wątpliwości. Księgowi biją na alarm – obawiają się chaosu organizacyjnego, przeciążenia obowiązkami i braku jasnych wytycznych. Przedsiębiorców czeka rewolucja, na którą wielu z nich wciąż nie jest gotowych.

Obowiązkowy KSeF 2026: Prof. W. Modzelewski: Dlaczego trzeba wywrócić do góry nogami obecny system fakturowania? Sprzeczności w kolejnej wersji nowelizacji ustawy o VAT

Obecny system fakturowania w bólach rodził się przed trzydziestu laty – dlaczego teraz trzeba go wywrócić do góry nogami, wprowadzając obowiązkowy model KSeF? Pyta prof. dr hab. Witold Modzelewski. I jednocześnie zauważa, że po uważnej lekturze kolejnej wersji przepisów dot. obowiązkowego KSeF, można dojść do wniosku, że oczywiste sprzeczności w nich zawarte uniemożliwiają ich legalne zastosowanie.

Obowiązki podatkowe pracowników transgranicznych - zasady, terminy, reguła 183 dni, rezydencja podatkowa

W dobie rosnącej mobilności zawodowej coraz więcej osób podejmuje zatrudnienie poza granicami swojego kraju. W niniejszym artykule omawiamy kluczowe zagadnienia dotyczące obowiązków podatkowych pracowników transgranicznych, którzy zdecydowali się podjąć zatrudnienie w Polsce.

REKLAMA

Jaka inflacja w Polsce w 2025, 2026 i 2027 roku - prognozy NBP

Inflacja CPI w Polsce z 50-proc. prawdopodobieństwem ukształtuje się w 2025 r. w przedziale 3,5-4,4 proc., w 2026 r. w przedziale 1,7-4,5 proc., a w 2027 r. w przedziale 0,9-3,8 proc. - tak wynika z najnowszej projekcji Departamentu Analiz Ekonomicznych NBP z lipca 2025 r. Projekcja ta uwzględnia dane dostępne do 9 czerwca br.

Podatek od prezentu ślubnego - kiedy trzeba zapłacić. Prawo rozróżnia 3 kategorie darczyńców i 3 limity wartości darowizn

Dla nowożeńców – prezent, dla Urzędu Skarbowego – podstawa opodatkowania. Fiskus przewidział dla darowizn konkretne przepisy prawa podatkowego i lepiej je znać, zanim wpędzimy się w kłopoty, zostawiając grube rysy na pięknych ślubnych wspomnieniach. Szczególnie kłopotliwa może być gotówka. Monika Piątkowska, doradca podatkowy w e-pity.pl i fillup.pl tłumaczy, co zrobić z weselnymi kopertami i kosztownymi podarunkami.

REKLAMA