Deklaracje podatkowe

W myśl art. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. nr 137, poz. 926 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2004 r. nr 173, poz. 1808), przez pojęcie deklaracja rozumie się zeznania, wykazy oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci. Ordynacja podatkowa przewiduje ponadto, że jeżeli odrębne ustawy nie stanowią inaczej, deklaracje mogą być składane w formie elektronicznej. Powinny zawierać dane w ustalonym formacie elektronicznym, zawarte we wzorze deklaracji określonym w odrębnych przepisach, powinny być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu oraz oznakowaniem przez wystawcę certyfikatu czasu, przy zachowaniu zasad przewidzianych w przepisach o podpisie elektronicznym.

Większość ustaw podatkowych upoważnia ministra właściwego do spraw finansów publicznych (obecnie Ministra Finansów) do określenia w rozporządzeniu wzorów deklaracji składanych przez podatników. W związku z tym co roku publikowane są „nowe” lub „zmienione” przepisy dotyczące wzorów takich deklaracji. W praktyce sięganie do nich nie jest konieczne, bowiem wystarczy pobrać odpowiedni druk np. w urzędzie skarbowym.

Jednak aby nie pomylić druków i nie złożyć zeznania na druku obowiązującym w latach poprzednich, należy pamiętać, że każdego roku formularze poza oznaczeniem ich rodzaju (np. PIT-37) w dolnym prawym rogu zawierają indeks stanowiący numer wersji formularza.

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych obowiązują obecnie cztery rozporządzenia określające wzory formularzy podatkowych służących do rozliczania tego podatku. Są to: rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie określenia niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz.U. nr 224, poz. 2225), rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie określenia wzorów rocznego obliczenia podatku oraz zeznań podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz.U. nr 150, poz. 1576; ost. zm. Dz.U. nr 205, poz. 2096), rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 września 2004 r. w sprawie określenia wzorów zeznania, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 226, poz. 2289), rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 31 grudnia 2001 r. w sprawie wzoru oświadczenia o wysokości wydatków związanych z inwestycją służącą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych (Dz.U. z 2002 r. nr 4, poz. 40).

Większość przepisów stanowi, że deklarację należy złożyć według ustalonego wzoru. Oznacza to, że deklaracja powinna zawierać dokładnie takie same pozycje oraz mieć identyczny układ jak określono w przepisach odpowiedniego rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wzorów deklaracji, zeznań i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie danego podatku. Nie powoduje to jednak konieczności składania przez nas określonej deklaracji wyłącznie na oryginalnym druku pobranym w urzędzie skarbowym. Możemy bowiem w tym celu posłużyć się kserokopią formularza lub wydrukiem z programu komputerowego umożliwiającego elektroniczne wypełnienie takiej deklaracji. Formularz możemy także ściągnąć ze stron internetowych Ministerstwa Finansów (www.mg.gov.pl, sekcja: podatki/formularze).

Formularze zamieszczone na stronach Ministerstwa zapisane są w formacie PDF (Portable Document Format). Jest to jeden z powszechniej stosowanych formatów, w których udostępniane są w Internecie różnego rodzaju dokumenty. Jednak, mimo iż jest to bardzo popularny format, do jego odczytania sama przeglądarka internetowa nam nie wystarczy. Do odczytu tego typu dokumentów służy udostępniany bezpłatnie przez firmę Adobe (firma ta jest twórcą formatu PDF) program o nazwie Adobe Acrobat Reader. W większości przypadków przeglądarka ta powinna już być zainstalowana w systemie (spora część sprzedawców komputerów instaluje ją wraz z systemem operacyjnym). Program ten możemy pobrać również ze stron producenta (www.adobe.com/products/acrobat) lub poszukać na płytach dołączanych do komputera lub czasopism komputerowych (program znajduje się na dołączanych do komputerów płytach ze sterownikami). Natomiast jeżeli korzystamy w pracy z Linuksa, możemy skorzystać z jednego z bezpłatnych programów, które standardowo dostarczane są wraz z tym systemem operacyjnym.

+Nie ma konieczności składania deklaracji wyłącznie na oryginalnym druku pobranym w urzędzie skarbowym. Można w tym celu posłużyć się kserokopią formularza lub wydrukiem z programu komputerowego umożliwiającego elektroniczne wypełnienie deklaracji lub na formularzu ściągniętym ze stron internetowych Ministerstwa Finansów.

–Niestety, wbrew zapowiedziom Ministerstwa Finansów, nie mamy jeszcze możliwości składania deklaracji w formie elektronicznej.

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, organy podatkowe pierwszej instancji dokonują czynności sprawdzających, mających na celu sprawdzenie terminowości: składania deklaracji oraz wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów. Czynności te mają też na celu stwierdzenie formalnej poprawności wymienionych dokumentów oraz ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami. W razie stwierdzenia, że deklaracja zawiera błędy lub oczywiste omyłki bądź że wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami, organ podatkowy zwraca się do składającego deklarację o złożenie niezbędnych wyjaśnień oraz o skorygowanie deklaracji, wskazując przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji podaje się w wątpliwość.

W przypadku pomyłek lub błędów w wypełnionych deklaracjach możemy dokonać tzw. korekty. Musimy pamiętać, że od 1 stycznia 2003 r. obowiązują przepisy obszernej nowelizacji Ordynacji podatkowej (zob. ustawa z dnia 12 września 2002 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw; Dz.U. nr 169, poz. 1387), które wprowadziły kilka dość istotnych zmian w przepisach dotyczących korekty deklaracji podatkowych. Zmian, które niekoniecznie są dla nas korzystne.

Przy wypełnianiu deklaracji podatkowych mogą zdarzyć się różnego rodzaju błędy. Jeżeli zdarzy nam się drobna pomyłka w składanej deklaracji i zauważymy ją jeszcze przed wysłaniem formularza do urzędu, nie zawsze będziemy zmuszeni wypełniać taki formularz od początku. Jeśli błąd jest niewielki (np. źle wpisana jedna z kwot), możemy naprawić go tak, jak robi się to w księgach. Wystarczy po prostu przekreślić błędną kwotę (ale nie wolno jej zamazać, błędna treść musi być czytelna), wpisać nad nią lub poniżej poprawną i umieścić obok parafkę wraz z datą dokonania poprawki. W ten sposób będziemy mieli także możliwość poprawiania drobnych pomyłek w złożonych deklaracjach, gdy o poprawienie takich błędów poprosi nas urząd skarbowy w ramach czynności sprawdzających. Nie wszystkie jednak błędy uda nam się w ten sposób poprawić.

Zgodnie z przepisami (art. 81 Ordynacji podatkowej), skorygowanie deklaracji (także zeznania) następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Ordynacja podatkowa przewiduje przy tym, że jeśli tylko odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, których zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa (jest tak np. w przypadku podatków dochodowych), mogą skorygować uprzednio złożone zeznanie (deklarację), jeżeli:

• w zeznaniach (deklaracjach) wykazali zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacili zadeklarowany podatek albo wykazali kwotę nadpłaty w wysokości mniejszej od należnej,

• w deklaracjach wykazali zobowiązanie podatkowe nienależne lub w wysokości większej od należnej i wpłacili zadeklarowany podatek,

• w złożonej deklaracji wykazali zobowiązanie podatkowe w wysokości niższej od należnej albo kwotę nadpłaty lub zwrotu podatku w wysokości większej od należnej.

Artykuł 81b Ordynacji podatkowej przewiduje, że uprawnienie do korekty:

• ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej oraz między zakończeniem kontroli a wszczęciem postępowania – w zakresie zobowiązań podatkowych, których dotyczy postępowanie lub kontrola (korekta złożona w takim przypadku nie wywołuje skutków prawnych),

• przysługuje nadal – w zakresie, w jakim w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej nie stwierdzono naruszenia prawa lub nie wydano decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego.

Kwestie tzw. korekt neutralnych podatkowo, a więc takich, których złożenie ani nie zwiększa, ani też nie zmniejsza należnego podatku, reguluje art. 81c Ordynacji podatkowej. Przewiduje on, że – jeśli tylko odrębne przepisy nie stanowią inaczej – podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą składać korekty deklaracji również wtedy, kiedy nie wpływa to na wysokość zobowiązania podatkowego, wysokość kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku. W przypadku podatników podatków zryczałtowanych dokonanie takiej korekty z pewnością jest dopuszczalne. Ustawa o podatkach zryczałtowanych nie zawiera odrębnych uregulowań dotyczących korygowania deklaracji. Można zatem bez przeszkód stosować art. 81c Ordynacji podatkowej.

Opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych regulują dwie ustawy: ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2004 r. nr 210, poz. 2135; dalej u.p.d.o.f.) oraz ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2004 r. nr 210, poz. 2135; dalej „ustawa o ryczałcie”).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a u.p.d.o.f. oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Co do zasady, jeżeli uzyskujemy dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów (jest to tzw. zasada kumulacji dochodów).

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekroczą sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

• PRZYKŁAD

Źródła przychodów opodatkowane PIT:

• stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta,

• działalność wykonywana osobiście,

• pozarolnicza działalność gospodarcza,

• działy specjalne produkcji rolnej,

• nieruchomości lub ich części,

• najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą,

• kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie niektórych praw majątkowych,

• odpłatne zbycie (z zastrzeżeniem sytuacji określonych w art. 10 ust. 2 u.p.d.o.f.): nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów, innych rzeczy – jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w pierwszych trzech przypadkach – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany,

• inne źródła.

Opisywany formularz to informacja o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych.

Obowiązek sporządzania informacji o wypłaconych podatnikowi należnościach lub świadczeniach (PIT-8C) wynika z art. 42a u.p.d.o.f. Przewiduje on, że osoby fizyczne będące przedsiębiorcami oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. (z wyjątkiem dochodów i przychodów zwolnionych z podatku na podstawie art. 21 i 52 tej ustawy), od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowany podatek dochodowy – mają obowiązek sporządzić w trzech egzemplarzach, odrębnie dla każdego podatnika, informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przekazać jeden egzemplarz podatnikowi, a drugi urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika lub – w przypadku osób podlegających w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu – urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Natomiast w myśl art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. za przychody z innych źródeł uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje), jeżeli nie stanowią przychodu z działalności gospodarczej, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia niezaliczane do innych źródeł przychodów określonych w art. 12–14 i 17 u.p.d.o.f. oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym w roku podatkowym oraz w latach poprzednich, pochodzącym z przychodów opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako: PIT-8C. Formularz składa się do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, którego formularz dotyczy (np. informacja PIT-8C za 2004 r. powinna trafić do urzędu skarbowego oraz podatnika najpóźniej do końca lutego 2005 r.).

PIT-8S to informacja o wysokości wypłaconego stypendium. Obowiązek sporządzania informacji o wysokości wypłaconego stypendium nakłada na płatników art. 35 ust. 10 u.p.d.o.f., zgodnie z którym płatnicy stypendiów, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 40b tej ustawy, muszą sporządzić w trzech egzemplarzach według ustalonego wzoru, odrębnie dla każdego podatnika, informację o wysokości wypłaconego stypendium. Następnie muszą oni taką informację przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, z wyjątkiem wynikającym z art. 37 u.p.d.o.f. Ten ostatni dotyczy płatników wymienionych w art. 35 u.p.d.o.f. Artykuł 35 ust. 1 u.p.d.o.f. przewiduje, że do poboru zaliczek miesięcznych od wypłacanych przez nie stypendiów jako płatnicy są obowiązane m.in. jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne.

Artykuł 37 u.p.d.o.f. przewiduje, że jeżeli podatnik, od którego zaliczki miesięczne pobierają tacy płatnicy, złoży płatnikowi przed 10 stycznia roku następującego po roku podatkowym oświadczenie sporządzone według ustalonego wzoru (oświadczenie PIT-12), które traktuje się na równi z zeznaniem, rozliczenia rocznego dokonuje za podatnika płatnik. Wówczas sporządza on deklarację PIT-40.

Do sporządzenia informacji PIT-8S jesteśmy zobowiązani, jeżeli wypłacamy stypendia dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, oraz stypendia dla uczniów i studentów przyznane przez fundacje lub stowarzyszenia na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe udostępnianych do publicznej wiadomości za pomocą Internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych.

Stypendia te zwolnione są z podatku dochodowego do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 380 zł. Nadwyżka ponad tę kwotę podlega już opodatkowaniu, a płatnik odprowadza od niej zaliczkę na podatek dochodowy. Ustawa o PIT przewiduje, że wspomniane zwolnienie stosuje się, jeżeli podatnik przed pierwszą wypłatą świadczenia złoży płatnikowi oświadczenie według ustalonego wzoru, że nie uzyskuje równocześnie innych dochodów podlegających opodatkowaniu (z pewnymi wyjątkami, o których przy opisie formularza oświadczenia PIT-2A).

Formularz PIT-8S składa się do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, którego formularz dotyczy.

Sposób dokonywania zaokrągleń w deklaracjach określają przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, dokonywania zaokrągleń oraz zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz.U. nr 240, poz. 2063). Przewidują one, że zaokrąglanie podstaw opodatkowania (z wyjątkiem VAT) następuje w ten sposób, że kwoty wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, zaś wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych. Zaokrąglanie kwot podatków, odsetek za zwłokę, oprocentowania nadpłat, wynagrodzeń przysługujących płatnikom lub inkasentom oraz opłaty prolongacyjnej następuje w ten sposób, że kwoty wynoszące mniej niż 5 groszy pomija się, zaś 5 i więcej groszy podwyższa się do pełnych dziesiątek groszy. Inaczej zaokrągla się tylko VAT. Zaokrąglanie podstaw opodatkowania i kwot podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, jeżeli podatki te nie są pobierane przez płatników, a także podatku dochodowego od osób prawnych dokonywane jest do pełnych złotych, z pominięciem groszy.

Opisywany formularz to oświadczenie dla celów dokonania rocznego obliczenia podatku dochodowego od dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym.

Ustawa o PIT przewiduje, że w pewnych okolicznościach rocznego obliczenia podatku może dokonać za nas płatnik, którego rolę pełnią: osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, które dokonują wypłaty emerytur i rent z zagranicy (od wypłacanych przez nie emerytur i rent); jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne (od wypłacanych przez nie stypendiów); organy zatrudnienia (od świadczeń wypłacanych z Funduszu Pracy); biura terenowe Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (od świadczeń wypłacanych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych); areszty śledcze oraz zakłady karne (od należności za pracę przypadającej tymczasowo aresztowanym oraz skazanym); spółdzielnie (od oprocentowania wkładów pieniężnych członków spółdzielni, zaliczonego w ciężar kosztów spółdzielni); oddziały Wojskowej Agencji Mieszkaniowej (od wypłacanych żołnierzom świadczeń pieniężnych wynikających z przepisów ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej); centrum integracji społecznej (od wypłacanych świadczeń integracyjnych, przyznanych na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym; Dz.U. nr 122, poz. 1143 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2004 r. nr 99, poz. 1001).

Jeżeli podatnik, od którego zaliczki miesięczne pobierają tego rodzaju płatnicy, złoży płatnikowi opisywane oświadczenie, traktuje się je na równi z zeznaniem. Wówczas płatnik jest zobowiązany sporządzić roczne obliczenie podatku od dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym.

By tak się stało, podatnik musi jednak oświadczyć (PIT-12), że:

• poza dochodami uzyskanymi od płatnika nie uzyskał innych dochodów, z wyjątkiem dochodów określonych w art. 28 u.p.d.o.f. (dotyczy opodatkowania 10% ryczałtem przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych) i art. 30 u.p.d.o.f. (dotyczy dochodów opodatkowanych w sposób zryczałtowany, tj. z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, z tytułu świadczeń otrzymanych przez emerytów lub rencistów, w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunkiem pracy, z tytułu świadczeń pieniężnych otrzymanych, na podstawie odrębnych ustaw, przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, w związku ze zwolnieniem tych osób ze stałej służby, z wynagrodzeń za udzielanie pomocy Policji, organom kontroli skarbowej, funkcjonariuszom celnym, Straży Granicznej, Wojskowym Służbom Informacyjnym i Żandarmerii Wojskowej lub Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, wypłacanych z funduszu operacyjnego, z nieujawnionych źródeł przychodów lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach; z jednorazowych odszkodowań za skrócenie okresu wypowiedzenia, wypłacanych żołnierzom zwalnianym z zawodowej służby wojskowej) oraz w art. 30a u.p.d.o.f. (dotyczy dochodów opodatkowanych stawką liniową PIT) i art. 30b ustawy o PIT (dotyczy opodatkowania stawką liniową dochodów kapitałowych),

• nie korzysta z odliczeń, z wyjątkiem potrąconej w ciągu roku składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe (odliczana od dochodu), składki na ubezpieczenie zdrowotne pobranej w roku podatkowym zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (odliczana od podatku) oraz dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika od dochodu przy poborze zaliczek (odliczane od dochodu),

• nie korzysta z możliwości opodatkowania dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 2 lub 4 u.p.d.o.f., czyli przewidzianych dla wspólnego rozliczenia (wspólnie z małżonkiem lub samotnie wychowywanym dzieckiem),

• nie zmniejsza podatku, na zasadach określonych w art. 27d ustawy o PIT (chodzi o dokonywane w okresie od stycznia do dnia złożenia zeznania wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego, o które można zmniejszyć podatek w zeznaniu),

• nie ma obowiązku doliczenia kwot uprzednio odliczonych (nie dotyczy to jednak zwrotów nienależnie pobranych świadczeń), np. ulg, do których utracił prawo.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-12 (2) – Min. Fin. 3406/I. Formularz składa się przed 10 stycznia roku następującego po roku podatkowym.

Opisywany formularz to informacja o odliczeniach od dochodu (przychodu) i od podatku w roku podatkowym. Formularz stanowi załącznik do zeznań rocznych PIT-28, PIT-36 i PIT-37. Służy do wykazania odliczeń dokonywanych od dochodu i od podatku, w części, w której nie dotyczą one wydatków mieszkaniowych. W części dotyczącej odliczeń od dochodu w załączniku tym wykazuje się:

• darowizny – odliczeniu podlegają dokonane w roku podatkowym darowizny przekazane: na cele określone w art. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. nr 96, poz. 873 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2004 r. nr 210, poz. 2135), organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie, realizującym te cele oraz na cele kultu religijnego; w obu wypadkach odliczenia dokonuje się w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż 350 zł,

• wydatki rehabilitacyjne – odliczeniu podlegają dokonane w roku podatkowym wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne,

• zwrot nienależnie pobranych świadczeń – odliczeniu podlegają dokonane w roku podatkowym zwroty nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika.

Warto pamiętać, że zgodnie z przepisami ustawy o PIT za wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych uważa się wydatki poniesione na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

• zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,

• zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,

• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,

• odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,

• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł,

• utrzymanie przez osoby niewidome I lub II grupy inwalidztwa psa przewodnika – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł,

• opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,

• opłacenie tłumacza języka migowego,

• kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia,

• leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo),

• odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne: osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego oraz osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, a także dzieci niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu,

• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne – w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł,

• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem: na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, rehabilitacji leczniczej, opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia.

Natomiast część dotycząca odliczeń od podatku obejmuje:

• ulgi inwestycyjne,

• ulgi za wyszkolenie uczniów.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT/O (12). Składa się go w terminie przewidzianym do złożenia zeznania rocznego, czyli do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, którego zeznanie to dotyczy.

Opisywany formularz to zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym. Obowiązek złożenia zeznania o wysokości osiągniętego w ciągu roku podatkowego dochodu lub poniesionej w tym roku straty wynika bezpośrednio z art. 45 ust. 1 u.p.d.o.f. Przepis ten nakazuje ponadto, aby zeznanie takie zostało złożone w urzędzie skarbowym według ustalonego wzoru. Najogólniej mówiąc, zeznanie PIT-36 przeznaczone jest przede wszystkim dla tych podatników, którzy z tych czy innych powodów zmuszeni byli w 2003 r. opłacać zaliczki na podatek dochodowy samodzielnie.

W pierwszej kolejności jest to zatem formularz przeznaczony dla podatników, którzy niezależnie od liczby źródeł przychodów prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na ogólnych zasadach oraz (lub) działy specjalne produkcji rolnej, a nie korzystają z opodatkowania stawką liniową PIT. Na tym jednak nie koniec. Zeznanie PIT-36 muszą złożyć także ci podatnicy, którzy niezależnie od liczby źródeł przychodów uzyskali przychody:

• z najmu, dzierżawy lub poddzierżawy albo z umów o podobnym charakterze, opodatkowane na ogólnych zasadach,

• od których byli obowiązani samodzielnie opłacać zaliczki na podatek (np. z działalności wykonywanej osobiście),

• ze źródeł przychodów położonych za granicą (np. z emerytury lub renty, ze stosunku pracy),

• z innych źródeł, od których ani płatnik, ani podatnik w ciągu roku podatkowego nie miał obowiązku odprowadzenia zaliczek, w tym przychody wykazane w informacji PIT-8C.

Formularz PIT-36 jest wreszcie przeznaczony i dla tych podatników, którzy:

• korzystają z odliczeń z tytułu kontynuacji ulg inwestycyjnych,

• sporządzili remanent likwidacyjny w grudniu roku podatkowego,

• są obowiązani doliczyć do swoich dochodów dochody małoletnich dzieci (np. rentę rodzinną).

Omawiany formularz zeznania rocznego przeznaczony jest zarówno dla podatników rozliczających się indywidualnie, jak i wspólnie z małżonkiem albo w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Podatnicy wnoszący o łączne opodatkowanie dochodów z dochodami małżonka wypełniają zarówno pozycję „podatnik”, jak i pozycję „małżonek”, w kolejności przez nich ustalonej. Kolejność tę powinniśmy zachować we wszystkich częściach zeznania oraz w składanych wraz z nim załącznikach. Podatnicy, którzy opodatkowują swoje dochody indywidualnie albo w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, w zeznaniu nie wypełniają pozycji „małżonek”.

Urzędem skarbowym, w którym składamy zeznanie, jest urząd właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego, a gdy zamieszkanie w Polsce ustało przed tym dniem – według ostatniego miejsca zamieszkania na jej terytorium.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-36 (8). Składamy go do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, którego zeznanie dotyczy. Za 2004 r. zeznanie powinniśmy zatem złożyć do 30 kwietnia 2005 r.

– Dotyczy to jednak wyłącznie tych pozycji, które zawierają dane liczbowe lub mniej istotne informacje. To ważne zastrzeżenie. Niektóre pozycje muszą być bowiem bezwzględnie wypełnione. Dotyczy to np. wpisania NIP, roku lub miesiąca, za który deklaracja jest składana, sposobu opodatkowania, celu złożenia deklaracji (tzn. czy jest to deklaracja, czy też jej korekta), informacji o dołączonych formularzach, ale przede wszystkim złożenia stosownych podpisów.

Opisywany formularz to zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym. Z art. 45 ust. 1a u.p.d.o.f. wynika, że w terminie przewidzianym do złożenia zeznania rocznego podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznania, według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach określonych w art. 30c u.p.d.o.f., a zatem opodatkowanych stawką liniową PIT w wysokości 19%.

Urzędem skarbowym, w którym składamy zeznanie, jest urząd właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego, a gdy zamieszkanie w Polsce ustało przed tym dniem – według ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce.

Od 1 stycznia 2004 r. wprowadzono rozwiązanie, które przewiduje, że podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą mogą wybrać nową formę płacenia podatku. Z pewnym uproszczeniem możemy przyjąć, że forma ta polega na tym, że od dochodu wyliczonego w dość konwencjonalny dla działalności gospodarczej sposób i za cenę rezygnacji z możliwości dokonywania odliczeń (z nielicznymi wyjątkami) oraz korzystania ze wspólnego opodatkowania z małżonkiem (co do zasady, bo ten akurat wyjątek można dość łatwo obejść) opłacamy podatek według stałej, 19% stawki.

Ogólna zasada dotycząca wyboru formy opodatkowania jest taka, że dochody osiągane przez podatników z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej są opodatkowane na zasadach określonych w ustawie o PIT, chyba że podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenia o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Jak wynika z art. 9a ust. 2 u.p.d.o.f., możemy wybrać sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c u.p.d.o.f., a zatem według liniowej 19% stawki PIT. Wówczas jesteśmy zobowiązani do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do 20 stycznia roku podatkowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania. Gdy zaś rozpoczynamy prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w ciągu roku podatkowego, obowiązani jesteśmy do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności. Nie możemy jednak zrobić tego później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.

Co ważne, wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu, o którym mowa, dotyczy również lat następnych, chyba że do 20 stycznia roku podatkowego zawiadomimy w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania albo złożymy w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowaniu form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, czyli karty podatkowej lub ryczałtu.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-36L (1). Formularz składamy do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, którego zeznanie to dotyczy. Za rok 2004 zeznanie powinniśmy zatem złożyć do 30 kwietnia 2005 r.

PIT-37 to zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku zeznania PIT-36, również w tym przypadku obowiązek złożenia zeznania wynika z art. 45 ust. 1 u.p.d.o.f. Przepis ten przewiduje, że podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym.

Podatek wynikający z zeznania jest podatkiem należnym od dochodów uzyskanych w roku podatkowym, chyba że właściwy organ podatkowy lub właściwy organ kontroli skarbowej wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu właściwy organ podatkowy lub właściwy organ kontroli skarbowej wyda decyzję określającą wysokość zobowiązania w podatku dochodowym.

PIT-37 jest przeznaczony dla podatników, którzy w roku podatkowym:

• wyłącznie uzyskali przychody ze źródeł położonych w Polsce, od których płatnicy pobrali zaliczki na podatek z tytułu: wynagrodzeń i innych przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy (w tym spółdzielczego stosunku pracy) oraz pracy nakładczej; emerytur lub rent krajowych (w tym rent strukturalnych, rent socjalnych); świadczeń pieniężnych dla cywilnych ofiar wojny; dniówek obrachunkowych i innych przychodów z tytułu członkostwa w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych lub innych spółdzielniach zajmujących się produkcją rolną; zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego; stypendiów; przychodów z działalności wykonywanej osobiście (m.in. z umów zlecenia, kontraktów menedżerskich, zasiadania w radach nadzorczych, pełnienia obowiązków społecznych, działalności sportowej); przychodów z praw autorskich i innych praw majątkowych; świadczeń wypłaconych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych; należności za pracę przysługujących tymczasowo aresztowanym oraz skazanym,

• nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na ogólnych zasadach oraz działów specjalnych produkcji rolnej,

• nie są obowiązani doliczać do dochodów uzyskanych dochody małoletnich dzieci.

W przypadku podatników wnoszących o wspólne opodatkowanie dochodów powyższe warunki dotyczą obojga małżonków. Formularz PIT-37 przeznaczony jest zarówno dla podatników rozliczających się indywidualnie, jak i wspólnie z małżonkiem albo w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Podatnicy wnoszący o łączne opodatkowanie dochodów z dochodami małżonka wypełniają zarówno pozycję „podatnik”, jak i pozycję „małżonek”, w kolejności przez nich ustalonej. Kolejność tę powinniśmy zachować we wszystkich częściach zeznania oraz składanych wraz z zeznaniem załącznikach. Podatnicy, którzy opodatkowują swoje dochody indywidualnie albo w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, w zeznaniu nie wypełniają pozycji „małżonek”.

Urzędem skarbowym, w którym składamy zeznanie, jest urząd właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego, a gdy zamieszkanie w Polsce ustało przed tym dniem – według ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-37 (8). Składamy go do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, którego zeznanie dotyczy. Za 2004 r. zeznanie powinniśmy zatem złożyć do 30 kwietnia 2005 r.

Opisywany formularz to zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym. Z art. 45 ust. 1a u.p.d.o.f. wynika, że w terminie przewidzianym do złożenia zeznania rocznego jesteśmy zobowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznania, według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach określonych w art. 30b u.p.d.o.f. Przepis ten przewiduje, że od dochodów uzyskanych w Polsce z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu. I to właśnie uzyskanie takich dochodów zmusza nas do złożenia dodatkowego zeznania na formularzu PIT-38. Co więcej, art. 30b ust. 6 u.p.d.o.f. dodatkowo stanowi, że po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, w tym również dochody, o których mowa w art. 24 ust. 14 u.p.d.o.f. (przepis ten dotyczy odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych na zasadach określonych w odrębnych przepisach, czyli tzw. sprzedaży krótkiej), i dochody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych, a także dochody z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część i obliczyć należny podatek dochodowy.

Zeznanie składamy w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego, a gdy zamieszkanie w Polsce ustało przed tym dniem – według ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce.

Jeżeli identyfikacja sprzedawanych papierów wartościowych nie jest możliwa, powinniśmy stosować metodę FIFO (art. 24 ust. 10 u.p.d.o.f.), tj. według zasady pierwsze przyszło – pierwsze wyszło.

Metoda ta ma zastosowanie odrębnie do każdego z rachunków posiadanych przez podatnika, na którym są zdeponowane papiery wartościowe. Istotne jest także, że do ustalania dochodu z odpłatnego zbycia papierów wartościowych według metody FIFO brane są tylko papiery zdeponowane na rachunku podatnika i dostępne mu w dniu dokonania zlecenia sprzedaży. Zatem papiery zablokowane (zastawione) nie są uwzględniane dla określenia ceny nabycia. Zasady dotyczące określenia dochodu uzyskanego z giełdy stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Pamiętajmy, że zastosowanie stawki podatku wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania albo niezapłacenie podatku zgodnie z tymi umowami jest możliwe pod warunkiem posiadania przez podatnika certyfikatu rezydencji.

Pamiętajmy również, że dochodu uzyskanego z giełdy nie określamy na podstawie art. 30b ust. 2 u.p.d.o.f., jeżeli odpłatne zbycie papierów wartościowych i pochodnych instrumentów finansowych oraz realizacja praw z nich wynikających następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-38 (1). Formularz składamy w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, którego zeznanie to dotyczy. Za 2004 r. zeznanie powinniśmy zatem złożyć do 30 kwietnia 2005 r.

Opisywany formularz to formularz rocznego obliczenia podatku od dochodu uzyskanego przez podatnika w roku podatkowym. Zeznanie podatkowe możemy złożyć samodzielnie lub za pośrednictwem płatnika. Jednak z tej drugiej możliwości nie mogą korzystać wszyscy podatnicy, a jedynie ci, których zaliczki na podatek dochodowy odprowadzał płatnik. Płatnik dokonuje rocznego obliczenia podatku w naszym imieniu, gdy złożymy mu do 15 stycznia na formularzu PIT-12 oświadczenie, że:

• poza dochodami uzyskanymi od płatnika nie uzyskaliśmy innych dochodów, z wyjątkiem dochodów określonych w art. 28 u.p.d.o.f. (dotyczy opodatkowania 10% ryczałtem przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych) i art. 30 u.p.d.o.f. (dotyczy dochodów opodatkowanych w sposób zryczałtowany, tj. z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową, z tytułu świadczeń otrzymanych przez emerytów lub rencistów, w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunkiem pracy, z tytułu świadczeń pieniężnych otrzymanych, na podstawie odrębnych ustaw, przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, w związku ze zwolnieniem tych osób ze stałej służby; z wynagrodzeń za udzielanie pomocy Policji, organom kontroli skarbowej, funkcjonariuszom celnym, Straży Granicznej, Wojskowym Służbom Informacyjnym i Żandarmerii Wojskowej lub Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, wypłacanych z funduszu operacyjnego; z nieujawnionych źródeł przychodów lub nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach; z jednorazowych odszkodowań za skrócenie okresu wypowiedzenia, wypłacanych żołnierzom zwalnianym z zawodowej służby wojskowej) oraz w art. 30a u.p.d.o.f. (dotyczy dochodów opodatkowanych stawką liniową PIT) i art. 30b u.p.d.o.f. (dotyczy opodatkowania stawką liniową dochodów kapitałowych),

• nie korzystamy z odliczeń, z wyjątkiem potrąconej w ciągu roku składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe (odliczana od dochodu), składki na ubezpieczenie zdrowotne pobranej w roku podatkowym zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ (odliczana od podatku) oraz dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika od dochodu przy poborze zaliczek (odliczane od dochodu),

• nie korzystamy z możliwości opodatkowania dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 2 lub 4 u.p.d.o.f., czyli przewidzianych dla wspólnego rozliczenia (wspólnie z małżonkiem lub samotnie wychowywanym dzieckiem),

• nie zmniejszamy podatku, na zasadach określonych w art. 27d u.p.d.o.f. (chodzi o dokonywane w okresie od stycznia do dnia złożenia zeznania wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego, o które możemy zmniejszyć podatek w zeznaniu),

• nie mamy obowiązku doliczenia kwot uprzednio odliczonych (nie dotyczy to jednak zwrotów nienależnie pobranych świadczeń), np. ulg, do których utraciliśmy prawo.

Roczne obliczenie podatku płatnicy przekazują podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników podlegających ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu – urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-40 (12). Składa się go do końca lutego po upływie roku podatkowego.

Różnicę między podatkiem wynikającym z rocznego obliczenia a sumą zaliczek pobranych za miesiące od stycznia do grudnia pobiera się z dochodu za marzec roku następnego. Różnicę tę, na wniosek podatnika, pobiera się z dochodu za kwiecień roku następnego. Jeżeli stosunek uzasadniający pobór zaliczek ustał w styczniu lub w lutym, różnicę pobiera się z dochodu za miesiąc, za który pobrana została ostatnia zaliczka. Pobraną różnicę płatnicy wpłacają na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje właściwy dla podatnika naczelnik, łącznie z zaliczkami za te miesiące. Jeżeli z obliczenia rocznego wynika nadpłata, zalicza się ją na poczet zaliczki należnej za marzec, a jeżeli po pobraniu tej zaliczki pozostaje nadpłata, płatnik zwraca ją podatnikowi w gotówce. Zwrócone nadpłaty w gotówce płatnik potrąca z kwot pobranych zaliczek przekazywanych urzędom skarbowym, wykazując je w deklaracji PIT-4.

Formularz ten to roczne obliczenie podatku przez organ rentowy/informacja o dochodach uzyskanych od organu rentowego za rok podatkowy. Zgodnie z art. 34 u.p.d.o.f., organy rentowe są obowiązane, po upływie roku podatkowego, sporządzić i przekazać roczne obliczenie podatku, według ustalonego wzoru, podatnikom uzyskującym dochód z emerytur i rent, rent strukturalnych, rent socjalnych oraz świadczeń pieniężnych dla cywilnych ofiar wojny oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca zamieszkania podatnika. Obowiązek ten nie dotyczy podatników:

• w stosunku do których ustał obowiązek poboru zaliczek,

• którym zaliczki były ustalane w sposób określony w art. 32 ust. 1a–1c u.p.d.o.f. (przepisy te dotyczą sposobu obliczania zaliczek miesięcznych przez płatników), chyba że podatnik przed końcem roku podatkowego złoży oświadczenie o rezygnacji z zamiaru opodatkowania w sposób określony w art. 6 ust. 2 lub ust. 4 u.p.d.o.f. (tj. w sposób przewidziany dla osób wspólnie rozliczających się z małżonkiem oraz osób samotnie wychowujących dzieci).

PIT/B to informacja o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej w roku podatkowym. Formularz stanowi załącznik do zeznania PIT-36 i PIT-36L. Załącznik ten składamy, gdy w roku podatkowym prowadziliśmy pozarolniczą działalność gospodarczą. Wykazujemy w nim przychody, koszty, dochód lub stratę z działalności prowadzonej samodzielnie, a także w spółkach niebędących osobami prawnymi, w których jesteśmy wspólnikami. W przypadku małżonków wnoszących o łączne opodatkowanie dochodów, jak i małżonków rozliczających się indywidualnie załącznik PIT/B wypełnia odrębnie każdy z małżonków.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT/B (8). Składamy go w terminie przewidzianym do złożenia zeznania rocznego.

PIT/D to informacja o odliczeniu wydatków mieszkaniowych w 2004 r. Formularz stanowi załącznik do zeznań PIT-28, PIT-36 i PIT-37. PIT/D składają osoby, które dokonują odliczeń od dochodu lub od podatku z tytułu wydatków mieszkaniowych (w tym odsetek od kredytów mieszkaniowych i ulgi remontowej).

+Małżonkowie (zarówno wnoszący o łączne opodatkowanie, jak i rozliczający się indywidualnie) składają jeden załącznik PIT/D.

Załącznik PIT/D przeznaczony jest dla podatników, którzy w zeznaniu podatkowym dokonują odliczeń z tytułu wydatków poniesionych:

• na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) mieszkaniowego,

• na kontynuację inwestycji rozpoczętych w latach poprzednich, z tytułu których (w tych latach) korzystali z odliczeń od dochodu, przychodu lub podatku; do inwestycji tych zaliczamy: budowę budynku mieszkalnego wielorodzinnego, z przeznaczeniem znajdujących się w nim lokali mieszkalnych na wynajem, bądź kontynuację wydatków na zakup (odpłatne przeniesienie prawa wieczystego użytkowania) działki pod budowę tego budynku lub udziału we współwłasności tej działki; zakup gruntu lub odpłatne przeniesienie prawa wieczystego użytkowania gruntu pod budowę budynku mieszkalnego; budowę budynku mieszkalnego; wkład budowlany lub mieszkaniowy wniesiony do spółdzielni mieszkaniowej; zakup nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej; nadbudowę lub rozbudowę budynku na cele mieszkalne; przebudowę strychu, suszarni albo przystosowanie innego pomieszczenia na cele mieszkalne; wykończenie lokalu mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku mieszkalnym, do dnia zasiedlenia tego lokalu; systematyczne gromadzenie oszczędności wyłącznie na jednym rachunku oszczędnościowo-kredytowym i w jednym banku prowadzącym kasę mieszkaniową,

• na spłatę wraz z odsetkami kredytu bankowego lub pożyczki z zakładu pracy, przeznaczonych na wydatki poniesione w latach 1992–1993 na budowę budynku wielorodzinnego z lokalami na wynajem oraz na własne cele mieszkaniowe,

• na remont i modernizację budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego zajmowanego na podstawie tytułu prawnego oraz wpłaty na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowej lub wspólnoty mieszkaniowej, utworzonych na podstawie odrębnych przepisów,

• w latach ubiegłych na cele mieszkaniowe, jeżeli wydatki te nie znalazły pokrycia odpowiednio w dochodzie (przychodzie) lub podatku za te lata.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT/D (16). Składamy go w terminie przewidzianym do złożenia zeznania rocznego.

PIT/M to informacja o dochodach małoletnich dzieci, podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców. Jeżeli wychowujemy małoletnie dzieci (lub dziecko), zarówno własne, jak i przysposobione (adoptowane), powinniśmy dochody tych dzieci doliczyć do własnych dochodów wykazanych w zeznaniu rocznym, ale tylko wówczas, gdy przysługuje nam prawo dysponowania dochodami dzieci (prawa takiego nie mają np. osoby pozbawione przez sąd władzy rodzicielskiej).

Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, tj. nie korzystają z możliwości złożenia wspólnego zeznania podatkowego, dochody małoletnich dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków, oczywiście jeżeli prawo pobierania pożytków z dochodu dzieci przysługuje obojgu rodzicom.

Rodzice nie wykazują we własnym zeznaniu dochodów z pracy małoletnich dzieci, a także ze stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych dzieciom do swobodnego użytku. Jeżeli małoletnie dziecko osiąga wymienione dochody, powinniśmy złożyć odrębne zeznanie na imię i nazwisko dziecka. Zeznanie takie wypełniają i podpisują w imieniu dziecka rodzice. Reguły te dotyczą wyłącznie dzieci małoletnich, tj. tych, które nie ukończyły jeszcze 18 lat. Każda osoba, która ukończy ten wiek (uzyska pełnoletność), musi rozliczyć się z uzyskanych w ciągu roku podatkowego dochodów samodzielnie, bez względu na źródło i wysokość dochodów. Powinniśmy także pamiętać, że pełnoletnią staje się także osoba, która nie ukończyła jeszcze 18 lat, ale za zgodą sądu opiekuńczego zawarła związek małżeński. Osoba taka traktowana jest jak każda inna osoba pełnoletnia nawet wówczas, gdy małżeństwo zostało później unieważnione przed ukończeniem przez nią 18 lat.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT/M (3). Składamy go w terminie przewidzianym do złożenia zeznania rocznego.

PIT-2K to oświadczenie o wysokości wydatków związanych z inwestycją służącą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Podatnicy, którzy w 2004 r. – na podstawie art. 26b ust. 1 u.p.d.o.f. – po raz pierwszy dokonają odliczeń od dochodu z tytułu faktycznie poniesionych wydatków na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, składają z załącznikiem PIT/D oświadczenie PIT-2K.

Ministerstwo Finansów wyjaśnia

• budową budynku mieszkalnego albo

• wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego w takim budynku, albo

• zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu działalności gospodarczej, albo

• nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego.

• w przypadku wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej – umową o spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego albo umową o ustanowieniu odrębnej własności lokalu mieszkalnego, których jedną ze stron jest podatnik, albo umową o przeniesieniu na podatnika własności domu jednorodzinnego,

• w przypadku inwestycji zakupu nowo wybudowanego budynku (lokalu) mieszkalnego – umową, w formie aktu notarialnego, o przeniesieniu na podatnika własności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego.

Formularz ten to wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej. Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty możemy płacić, jeżeli prowadzimy działalność w zakresie określonym w załącznikach do ustawy o ryczałcie. Opodatkowanie w tej formie następuje na wniosek podatnika, a wysokość podatku płaconego miesięcznie ustalana jest w decyzji wydawanej przez naczelnika urzędu skarbowego. Stawki karty podatkowej określa ustawa o ryczałcie. Wysokość karty zależy od rodzaju działalności, wielkości miejscowości, w której działalność jest prowadzona, oraz liczby zatrudnianych przez podatnika osób.

Obowiązek złożenia takiego wniosku wynika bezpośrednio z art. 29 ustawy o ryczałcie. Zgodnie z tym przepisem, wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, według ustalonego wzoru, podatnik składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Jeżeli po złożeniu takiego wniosku podatnik do 20 stycznia roku podatkowego nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie. W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa jeden ze wspólników.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-16. Formularz składamy do 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli rozpoczynamy działalność w trakcie roku podatkowego – przed rozpoczęciem działalności.

PIT-2 to oświadczenie pracownika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Płatnicy dokonujący wypłaty na rzecz podatnika mają obowiązek obliczenia i odprowadzenia zaliczek na podatek dochodowy. Taka zaliczka obliczana jest z zastosowaniem skali podatkowej. Obliczoną przez płatnika zaliczkę zmniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej.

W 2004 r. kwota zmniejszająca podatek to 530 zł i 8 gr.

Można to jednak robić tylko wtedy, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru, w którym stwierdzi, że:

• nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika,

• nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,

• nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 u.p.d.o.f. (dotyczy samodzielnego obliczenia zaliczek m.in. z dochodów z zagranicy, działalności wykonywanej osobiście, najmu czy też działalności gospodarczej),

• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych od organu zatrudnienia lub od biura terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,

• określa ten zakład pracy jako właściwy do stosowania odliczenia, o którym mowa, w przypadku gdy równocześnie osiąga od innych zakładów pracy dochody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy lub wykonywania pracy nakładczej.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-2 (2) – Min. Fin. 3402/I. Formularz składamy przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym.

Opisywany formularz to oświadczenie dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych osoby otrzymującej: rentę lub emeryturę z zagranicy, osoby otrzymującej stypendium, osoby tymczasowo aresztowanej lub skazanej otrzymującej należności za pracę, osoby otrzymującej świadczenie integracyjne. Oświadczenie spełnia taką samą rolę jak PIT-2. Daje podstawę do obniżenia zaliczek wyliczonych od wymienionych dochodów o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej.

W tym przypadku podatnik przed pierwszą wypłatą należności w roku podatkowym lub przed upływem miesiąca, w którym zaczął osiągać takie dochody, składa płatnikowi oświadczenie według ustalonego wzoru, że nie osiąga równocześnie innych dochodów, z wyjątkiem określonych w art. 28, 30, 30a i 30b u.p.d.o.f. (omówienie zamieściliśmy na str. 9 i 10).

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-2A (2) – Min. Fin. 3403/I. Składamy go przed pierwszą wypłatą należności w roku podatkowym lub przed upływem miesiąca, w którym podatnik zaczął osiągać wymienione dochody.

PIT-2C to oświadczenie osoby otrzymującej stypendium, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 40b u.p.d.o.f. Przepis ten przewiduje, że zwolnione z podatku dochodowego są stypendia dla uczniów i studentów, których wysokość i zasady udzielania zostały określone w uchwale organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, oraz stypendia dla uczniów i studentów przyznane przez fundacje lub stowarzyszenia na podstawie regulaminów zatwierdzonych przez organy statutowe udostępnianych do publicznej wiadomości za pomocą Internetu, środków masowego przekazu lub wykładanych (wywieszanych) dla zainteresowanych w pomieszczeniach ogólnie dostępnych – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 380 zł.

Zwolnienie stosuje się, jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie według ustalonego wzoru, że nie uzyskuje równocześnie innych dochodów podlegających opodatkowaniu, z wyjątkiem renty rodzinnej, oraz dochodów określonych w art. 28, 30, 30a i 30b u.p.d.o.f. Podatnik jest obowiązany zawiadomić płatnika o zmianie stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia, przed wypłatą stypendium za miesiąc, w którym zaszła zmiana.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-2C (2) – Min. Fin. 3407/I. Składamy go przed pierwszą wypłatą świadczenia.

PIT-3 to oświadczenie osoby otrzymującej zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego (przez okres pełnego miesiąca kalendarzowego) dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Organy rentowe są obowiązane jako płatnicy pobierać zaliczki miesięczne od wypłacanych bezpośrednio przez te organy emerytur i rent, zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, rent strukturalnych, rent socjalnych oraz świadczeń pieniężnych dla cywilnych ofiar wojny. Zaliczka od zasiłków z ubezpieczenia społecznego wypłaconych bezpośrednio przez organ rentowy wynosi 19% kwoty zasiłków. Zaliczka może też być zmniejszona o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej (530 zł i 8 gr). Następuje to jednak pod pewnymi warunkami. Po pierwsze wtedy, gdy wypłata zasiłków dotyczy okresu pełnego miesiąca kalendarzowego i związana jest z pozostawaniem w stosunku służbowym, w stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy. Po drugie, gdy łącznie z dokumentacją uzasadniającą wypłatę zasiłków organowi rentowemu złożone zostanie przez zasiłkobiorcę oświadczenie według ustalonego wzoru, w którym stwierdzi on, że w okresie zasiłkowym:

• nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika,

• nie osiąga innych dochodów poza dochodami uzyskiwanymi w zakładzie pracy, w którym ubezpieczenie z tytułu zatrudnienia jest podstawą powstania prawa do zasiłku,

• zakład pracy oblicza zaliczki od dochodów pracownika w sposób uwzględniający odliczanie wspomnianej 1/12 kwoty zmniejszającej,

• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych od organu zatrudnienia lub od biura terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-3 (2) – Min. Fin. 3405/I, który składamy łącznie z dokumentacją uzasadniającą wypłatę zasiłków.

PIT-4 to deklaracja na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy od łącznej kwoty dokonanych wypłat. Ustawa o PIT przewiduje, że płatnicy (nie dotyczy to jednak zakładów pracy chronionej) przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną – według siedziby, bądź miejsca prowadzenia działalności – gdy płatnik nie posiada siedziby, przesyłając równocześnie deklarację według ustalonego wzoru.

Płatnik, który wykazuje zbiorczo należne zaliczki za wszystkich podatników, musi pamiętać o prawidłowym wypełnieniu pól w poz. 21, 24, 27, 30, 33, 36, 39, 42 i 43, a także poz. 50 deklaracji PIT-4. Łączne kwoty pobranych zaliczek wykazane w tych pozycjach, obliczone w sposób wcześniej wskazany, są pomniejszone o składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne pobranej w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ. Obniżenie to nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52 i 52a u.p.d.o.f., oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Wysokość wydatków na cele składki zdrowotnej ustalamy na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.

W poz. 50 deklaracji PIT-4 wykazujemy kwoty pobranych zaliczek na podatek dochodowy od wypłat należności z tytułu działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 4–9 oraz 18 u.p.d.o.f. Zaliczki te są obowiązane pobierać, jako płatnicy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności osobom z tytułu działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 4–9 oraz art. 18 u.p.d.o.f, w wysokości 19% należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 u.p.d.o.f. oraz pomniejszonej o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe. Zaliczki te podobnie jak przy wypłacie z umów o pracę zmniejszamy do wysokości 7,75% o kwotę pobranej składki na ubezpieczenie zgodnie z przepisami o NFZ. Płatnicy nie są obowiązani do poboru zaliczek od wypłaconych należności z tytułu umów o dzieło lub umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 2 i 8 u.p.d.o.f., jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-4 (15) – Min. Fin. 3258/VIII. Składamy go do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczkę.

PIT-5 to deklaracja na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy. Formularz przeznaczony jest dla podatników, którzy zaliczki na podatek dochodowy od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz z najmu, podnajmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze płacą według skali podatkowej. Obowiązek zapłaty takich zaliczek nakłada na nich art. 44 ust. 1 i ust. 6 u.p.d.o.f.

Zaliczki miesięczne od przychodów z działalności gospodarczej, za okres od stycznia do listopada, uiszczamy do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczkę za grudzień, w wysokości należnej za listopad, uiszczamy do 20 grudnia.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-5 (13) – Min. Fin. 3250/XIII, który składamy do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Nie składamy deklaracji za grudzień.

PIT-6 to deklaracja do wymiaru zaliczek podatku dochodowego od dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej za rok podatkowy. Artykuł 43 ust. 1 u.p.d.o.f. przewiduje, że podatnicy, którzy osiągają dochody z działów specjalnych produkcji rolnej, są obowiązani składać urzędowi skarbowemu deklaracje według ustalonego wzoru o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji w roku następnym.

Jesteś zobowiązany zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 7 dni o:

• zaistnieniu zmian w prowadzonej produkcji w stosunku do podanej w deklaracji,

• zaprzestaniu lub rozpoczęciu w ciągu roku eksploatacji obiektów umożliwiających całoroczny cykl produkcji,

• rozpoczęciu w ciągu roku podatkowego prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej.

W myśl przepisów ustawy o PIT działami specjalnymi produkcji rolnej są: uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin „in vitro”, fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-6 (6) – Min. Fin. 3108/V, który składamy do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy.

Formularz to obliczenie dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz z najmu, podnajmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze. Stanowi on załącznik do deklaracji PIT-5 i PIT-5L. Służy do wykazania przychodów, kosztów i dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej (w tym również o udziałach w spółkach niemających osobowości prawnej) oraz z najmu i z innych wymienionych już umów.

Pierwszą w roku podatkowym deklarację PIT-5 dotyczącą miesięcznych zaliczek na podatek składamy dopiero wtedy, gdy powstaje obowiązek zapłaty pierwszej zaliczki na podatek. Obowiązek złożenia pierwszej w ciągu roku podatkowego deklaracji PIT-5 powiązany został z obowiązkiem zapłacenia w tym roku pierwszej zaliczki na podatek dochodowy. Otóż podatnicy osiągający dochody z najmu lub dzierżawy są zobowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego miesięczne zaliczki na podatek dochodowy.

Obowiązek wpłacania zaliczki powstaje poczynając od miesiąca, w którym dochody z najmu, dzierżawy przekroczyły kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku. W 2004 r. kwota ta wynosi 2789,89 zł. Jednak zaliczkę za ten miesiąc stanowi podatek obliczony od tego dochodu, po uwzględnieniu odliczeń od dochodu oraz od podatku, np. składek ubezpieczenia zdrowotnego. Dlatego też pomimo przekroczenia dochodu w wysokości 2789,89 zł, odliczenia od dochodu oraz od podatku, z których podatnik korzysta w ciągu roku podatkowego, mogą przesunąć obowiązek zapłaty zaliczki na podatek o następny miesiąc. Brak tej zaliczki powoduje zwolnienie podatnika z obowiązku wypełniania deklaracji PIT-5.

Natomiast zaliczkę za dalsze miesiące, po pierwszym miesiącu ustalamy w wysokości różnicy między podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku a sumą zaliczek za miesiące poprzedzające. Zasady te obowiązują podatników przy obliczaniu zaliczek od stycznia do listopada roku podatkowego. Uiszczamy je do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczkę za grudzień, w wysokości należnej za listopad, uiszczamy do 20 grudnia.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-5/A (7) – Min. Fin. 3250-A/V, który składamy w terminie przewidzianym do składania deklaracji PIT-5 i PIT-5L.

Formularz to informacja o należnym zryczałtowanym podatku dochodowym. Stanowi on załącznik do deklaracji PIT-5 i PIT-5L. Służy do wyliczenia zryczałtowanego podatku dochodowego od dochodu z remanentu likwidacyjnego. W przypadku likwidacji działalności gospodarczej zastosowanie ma art. 24 ust. 3 u.p.d.o.f. Przewiduje on, że w razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności gospodarczej dochód ustala się przy zastosowaniu do wartości ustalonej według cen zakupu pozostałych na dzień likwidacji towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków oraz rzeczowych składników majątku związanego z wykonywaną działalnością, niebędących środkami trwałymi – takiego wskaźnika procentowego, jaki wynika z udziału dochodu w przychodach w okresie ostatnich trzech miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiła likwidacja działalności, a jeżeli w tym okresie dochód nie wystąpił – w roku podatkowym poprzedzającym rok, w którym nastąpiła likwidacja. Za datę likwidacji działalności gospodarczej uważamy datę określoną w zawiadomieniu. W pewnych przypadkach nie ustalamy dochodu na dzień likwidacji. Dzieje się tak, jeżeli:

• w wyniku zmiany formy prawnej lub połączenia przedsiębiorstw składniki majątku objęte remanentem zostały wniesione w formie wkładu lub aportu do nowo powstałego lub istniejącego przedsiębiorcy,

• nastąpiła całkowita lub częściowa zmiana branży,

• osoba fizyczna wniosła w formie wkładu lub aportu do spółki cywilnej albo spółki handlowej składniki majątku objęte remanentem,

• nastąpiło przekształcenie spółki cywilnej w handlową lub osobowej spółki handlowej w inną osobową albo kapitałową spółkę handlową.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-5/X (3) – Min. Fin. 3250-X/II, który składamy w terminie przewidzianym do składania deklaracji PIT-5 i PIT-5L.

Jest to deklaracja na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy według stawki 19%. Od 1 stycznia 2004 r. ustawa o PIT przewiduje, że podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą mogą wybrać nową formę płacenia podatku, która określona jest szczegółowo w art. 30c u.p.d.o.f. Z pewnym uproszczeniem możemy przyjąć, że forma ta polega na tym, że od dochodu wyliczonego w dość konwencjonalny dla działalności gospodarczej sposób, za cenę rezygnacji z możliwości dokonywania odliczeń ulg i korzystania ze wspólnego opodatkowania z małżonkiem, podatnik opłaca podatek według stałej stawki podatku, która wynosi 19%.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-5L (1) – Min. Fin. 3271, który składamy do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Za grudzień deklaracji nie składamy.

Jest to deklaracja o zryczałtowanym podatku dochodowym. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej są jako płatnicy zobowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych stosownie do postanowień art. 18 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 202, poz. 1956). Płatnicy przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) – na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną – według siedziby, bądź miejsca prowadzenia działalności – gdy płatnik nie posiada siedziby.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-8A (11) – Min. Fin. 3257/IX. Składamy go do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek.

PIT-11/8B to informacja o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy. Obowiązek składania tej deklaracji wynika z art. 39 ust. 1 i art. 42 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f. Dotyczy zatem płatników podatku dochodowego odprowadzających zaliczki miesięczne na podatek dochodowy. W myśl pierwszego z powołanych przepisów, płatnicy, o których mowa w art. 31 u.p.d.o.f. (zakłady pracy), art. 33 u.p.d.o.f. (rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną) i art. 35 u.p.d.o.f. (osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, które dokonują wypłaty emerytur i rent z zagranicy; jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne; organy zatrudnienia; biura terenowe Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych; areszty śledcze oraz zakłady karne; spółdzielnie; oddziały Wojskowej Agencji Mieszkaniowej; centrum integracji społecznej), jeśli nie dokonują rocznego obliczenia podatku, są obowiązani przekazać podatnikowi i urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, imienne informacje o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy.

Z kolei osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej są zobowiązane do poboru zaliczek, jeżeli dokonują wypłaty należności z tytułu działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 4–9 oraz art. 18 u.p.d.o.f. Dotyczy to podatników uzyskujących:

• przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych,

• przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi,

• przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek,

• przychody, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej,

• przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych,

• przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od: osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej; właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,

• przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej,

• przychody z praw majątkowych – uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

Formularz składamy do końca lutego roku następującego po roku podatkowym. Jeżeli obowiązek poboru przez płatnika zaliczek na podatek dochodowy ustał w ciągu roku w przypadku płatników, o których mowa w art. 39 ust. 1 u.p.d.o.f. – do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrana została ostatnia zaliczka. W przypadku zaprzestania prowadzenia działalności przez płatników, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f., przed 31 stycznia roku następującego po roku podatkowym – do dnia zaprzestania tej działalności.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-11/8B (12) – Min. Fin. 3230/IX. Co do zasady, formularz składamy do końca lutego roku następującego po roku podatkowym.

Do informacji PIT-11/8B dołączamy informację PIT-R (o wypłaconych podatnikowi kwotach z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich), sporządzaną przez płatników dokonujących wypłat na rzecz osób fizycznych w związku z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich.

Zgodnie z art. 13 pkt 5 i 6 u.p.d.o.f., za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważamy m.in.:

• przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek,

• przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników (z wyłączeniem jednak wynagrodzenia płatników z tytułu: terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa; terminowego naliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym; wykonywania zadań związanych z ustalaniem prawa do świadczeń i ich wysokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych – które traktowane są jak przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej) i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów z tytułu osobiście wykonywanej działalności na podstawie kontraktu menedżerskiego lub umów o podobnym charakterze.

Opisywany formularz to deklaracja o osiągniętych przychodach z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych, objętych zryczałtowanym podatkiem dochodowym. W myśl ustawy o PIT, przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)–c) u.p.d.o.f. nie łączy się z przychodami (dochodami) z innych źródeł. Dotyczy to przychodów z odpłatnego zbycia: nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów – jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Podatek od takiego przychodu ustalamy w formie ryczałtu w wysokości 10% uzyskanego przychodu. Jest on płatny bez wezwania w ciągu 14 dni od dnia dokonania odpłatnego zbycia na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca zamieszkania podatnika. Nie dotyczy to jednak podatników dokonujących sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych, którzy w ciągu 14 dni od dnia dokonania tej sprzedaży złożą oświadczenie, że przychód uzyskany ze sprzedaży przeznaczą na cele określone w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. a) lub lit. e) u.p.d.o.f.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-23 (3) – Min. Fin. 3409/V, który składamy do 14 dni od dnia zbycia nieruchomości lub praw majątkowych.

PIT-53 to deklaracja o wysokości uzyskanego dochodu. Ustawa o PIT przewiduje, że podatnicy osiągający dochody bez pośrednictwa płatników: ze stosunku pracy z zagranicy, z emerytur i rent z zagranicy, z tytułów określonych w art. 13 pkt 2, 4 i 6–9 u.p.d.o.f., są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy. Podatnicy tacy są obowiązani wpłacać zaliczki miesięczne w wysokości 19% dochodu za miesiące, w których uzyskali ten dochód, do 20. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni, a za grudzień – w terminie złożenia zeznania podatkowego. W terminach płatności zaliczek podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatników, deklaracje według ustalonego wzoru.

Obecnie obowiązuje formularz oznaczony jako PIT-53 (1) – Min. Fin. 3272, który składamy do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik uzyskał dochód. Rozliczenia za grudzień dokonujemy w terminie złożenia zeznania rocznego bez konieczności składania deklaracji PIT-53.

Przedstawione formularze nie wyczerpują pełnego katalogu druków PIT. Nie obejmują przede wszystkim niepublikowanych jeszcze nowych wzorów zeznań rocznych dla ryczałtowców (PIT-28 oraz pochodne) oraz podatników karty podatkowej (PIT-16A). PIT-28 powinniśmy złożyć w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika do 31 stycznia roku następnego w stosunku do roku, za który jest składane. Również obowiązek złożenia deklaracji o wysokości składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach roku podatkowego (PIT-16A), wynika bezpośrednio z art. 31 ust. 4 ustawy o ryczałcie. Przepis ten nakazuje, aby informacja taka (roczna deklaracja o wysokości składki na powszechne ubezpieczenie w NFZ, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach) została złożona według ustalonego wzoru we właściwym urzędzie skarbowym po upływie roku podatkowego do 31 stycznia. Deklaracja o wysokości składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach roku podatkowego, powinna być złożona według ustalonego wzoru we właściwym urzędzie skarbowym po upływie roku podatkowego do 31 stycznia.