Czy członek zarządu podpisując weksel odpowiada za zaciągnięte zobowiązanie

Tak, członkowie władz spółki z o.o. mogą ponieść odpowiedzialność cywilnoprawną. Każdy członek zarządu odpowiada bowiem wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.

Odpowiedzialność za podpisanie weksla uzależniona jest od tego, czy uda się udowodnić winę. Jeżeli nie można jej wykazać, to odpowiedzialność jest wyłączona (art. 293 k.s.h.). Tak więc sam fakt podpisania weksla zabezpieczającego wysokie zobowiązanie na majątku spółki nie oznacza, że członek zarządu odpowiada wobec spółki i jej udziałowców.

Udowodnienie takiej winy może być trudne. Zarząd spółki prowadzi przecież jej sprawy i ją reprezentuje. Dodatkowo prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Prawa członka zarządu do reprezentowania spółki nie można też ograniczyć ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Wiele zależy od umowy spółki. Zasadą jest, że jeżeli zarząd jest wieloosobowy, to ona właśnie określa sposób reprezentowania. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być też dokonywane wobec jednego członka zarządu lub prokurenta.

Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, a umowa spółki nie stanowi inaczej, do wzajemnych stosunków członków zarządu stosuje się następujące zasady. Każdy członek zarządu ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki oraz może prowadzić bez uprzedniej uchwały zarządu sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Jedynie gdy przed załatwieniem sprawy choćby jeden z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się jej przeprowadzeniu lub jeżeli sprawa przekracza zakres zwykłych czynności spółki, wymagana jest uprzednia uchwała zarządu.

Tak więc umowa i fakt niedotrzymania jej zapisów rozstrzyga często o tym, czy da się wykazać winę członka zarządu. Należy dokładnie sprawdzić zapisy umowy spółki z o.o. z jeszcze jednego powodu. Rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego wymaga uchwały wspólników. Tej reguły z art. 230 k.s.h. nie stosuje się, gdy wyłącza ją wprost umowa spółki. Jeżeli członek zarządu zaciągnął zobowiązanie o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego bez uchwały wspólników, to samo zobowiązanie jest ważne. Nie stosuje się tu art. 17 § 1 k.s.h., który mówi, że jeżeli do dokonania czynności prawnej przez spółkę ustawa wymaga uchwały wspólników, czynność prawna dokonana bez niej jest nieważna. Brak uchwały wspólników pozwala przeciwko członkowi zarządu skierować do sądu roszczenie o odszkodowanie.

W sytuacji podejrzenia, że członkowie zarządu działali na szkodę spółki, np. podpisując weksel, spółka może wystąpić z powództwem o odszkodowanie. Ma na to rok od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę. Jeżeli termin ten nie zostanie dotrzymany, każdy wspólnik może wnieść pozew o naprawienie szkody wyrządzonej spółce. Należy pamiętać, że pozwany członek zarządu przy pierwszej czynności procesowej może zgłosić żądanie, aby została złożona kaucja. Sąd może nakazać złożenie kaucji na zabezpieczenie pokrycia szkody grożącej pozwanemu. Wysokość i rodzaj kaucji sąd określa według swojego uznania. W przypadku niezłożenia kaucji w wyznaczonym przez sąd terminie pozew zostaje oczywiście odrzucony. Na kaucji służy pozwanemu pierwszeństwo przed wszystkimi wierzycielami powoda.

Istotne jest, że w przypadku wytoczenia powództwa przez wspólnika oraz w razie upadłości spółki osoby obowiązane do naprawienia szkody nie mogą powoływać się na uchwałę wspólników udzielającą im absolutorium ani na dokonane przez spółkę zrzeczenie się roszczeń o odszkodowanie.

Roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym spółka dowiedziała się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym przypadku roszczenie przedawnia się z upływem dziesięciu lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Powództwo o odszkodowanie przeciwko członkom organów spółki oraz likwidatorom wytacza się według miejsca siedziby spółki.

Piotr Gregorczyk

specjalista z zakresu prawa spółek