Firma dokonuje zakupu i sprzedaży papierów wartościowych. Prowadzę działalność niefinansową, a transakcje te wynikają z chęci efektywnego wykorzystania wolnych środków obrotowych. Czy taki obrót zaliczony jest do usług pośrednictwa finansowego i podlega zwolnieniu od VAT? Czy ma to wpływ na rozliczenie podatku naliczonego?
Tak. Obrót papierami wartościowymi stanowi usługę pośrednictwa finansowego, zwolnioną od podatku od towarów i usług. Jeżeli transakcje tego rodzaju są dokonywane przez podatnika sporadycznie, nie mają one wpływu na rozliczenie podatku naliczonego.
W sytuacji gdy nie jest możliwe określenie, w jakiej części nabywane towary i usługi są wykorzystywane do czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, wysokość podatku podlegającego odliczeniu ustala się na podstawie proporcji wartości obrotu z tytułu czynności, z związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego do całkowitego obrotu. W całkowitej wartości obrotu nie ujmuje się obrotu uzyskanego z tytułu usług zwolnionych od podatku wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.; dalej ustawa o VAT) w pozycji 3, w zakresie, w jakim czynności te dokonywane są sporadycznie. W pozycji 3 załącznika nr 4 do ustawy o VAT zostały wymienione usługi pośrednictwa finansowego, do których zaliczany jest m.in. obrót papierami wartościowymi (PKWIU 65.2).
Dlatego też, jeżeli obrót papierami wartościowymi jest dokonywany sporadycznie, nie ma on wpływu na wysokość podatku naliczonego podlegającego odliczeniu.
Kryterium sporadyczności nie zostało zdefiniowane w ustawie o VAT. Zgodnie z definicją słownikową „sporadyczny” oznacza występujący rzadko, nieregularnie. Tym samym to częstotliwość operacji polegających na obrocie papierami wartościowymi powinna determinować sposób ujęcia obrotu z tego tytułu w ustalaniu proporcji będącej podstawą do ustalenia wysokości podatku naliczonego podlegającego odliczeniu. W praktyce należy spodziewać się sporów w zakresie oceny, ile transakcji w danym przedziale czasowym powoduje, że transakcje te przestają mieć sporadyczny charakter. Warto w tym miejscu odnieść się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS), z którego wynika, iż na wartość podatku naliczonego nie powinien mieć wpływu obrót związany z transakcjami finansowymi, jeżeli nie są one związane z podstawową działalnością podatnika, w szczególności nie angażują one istotnej wartości aktywów, i to nawet w sytuacji uzyskiwania znaczącej wartości przychodów.
Zapisy ustawy o VAT zostały oparte na VI Dyrektywie, w której użyto sformułowania „incidental transactions”. Sformułowanie to najczęściej jest tłumaczone jako „sporadyczne transakcje”, jednak należy je rozumieć szerzej – również jako „transakcje uboczne, dodatkowe, towarzyszące”. Tym samym sporadyczność transakcji nie powinna być analizowana wyłącznie pod kątem częstotliwości, lecz również pod kątem tego, czy może być uznana jako przedmiot głównej działalności czy też pobocznej. W przypadku naszego podatnika, zgodnie z VI Dyrektywą oraz orzecznictwem ETS, obrót papierami wartościowymi nie powinien mieć wpływu na wysokość podatku podlegającego odliczeniu. Niestety w praktyce organy podatkowe często powołują się na literalne brzmienie ustawy o VAT i biorą pod uwagę wyłącznie kryterium częstotliwości.
Rafał Śmigórski, biegły rewident, senior menedżer w Departamencie Doradztwa Podatkowego, HLB Frąckowiak i Wspólnicy Sp. z o.o.
